26 - 12 - 2019
شراکت با ترکیه در ثبت تنبور
این روزها خبر ثبت دوتار ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو داغ است البته با انتشار احتمال ثبت تنبور توسط ترکیه از حرارت این خبر کاسته شد و همگان به دنبال پاسخی برای چرایی ثبت تنبور که سازی ایرانی است، توسط ترکیه برآمدهاند.
هرچند ممکن است چند تن از نوازندگان ترک در جلسات مشترکی که با نوازندگان ایرانی داشتهاند یا در مجالس خود درصدد مطرح کردن موضوعی برآمده باشند که هنوز پایه و اساس آن مشخص نیست و به نوعی خواسته باشند پیشدستی کنند اما حفظ میراث و هویت ایرانی و ثبت جهانی آن یکی از نکاتی است که تعلل و کاهلی در آن جایی ندارد. از این رو در پیگیری خبرنگار ایلنا از یکسو امید قادری (مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان کرمانشاه) پاسخ برخی از سوالات مطرح شده را داد و از دیگر سو محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی) پاسخ خود را ارائه کرد.
امید قادری (مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان کرمانشاه) با اشاره به اینکه نمیدانم اخبار ثبت تنبور توسط ترکیه تا چه اندازه صحت دارد، گفت: آن چیزی که درباره تنبور در کرمانشاه مطرح است، این است که بر اساس تمام دادههای فرهنگی و تاریخی خاستگاه تنبور به مناطق غربی ایران و به خصوص کرمانشاه بازمیگردد. نحوه ساخت تنبور در استان کرمانشاه مرسوم است. همین امر ما را بر آن داشت تا در خصوص برندسازی تنبور در استان کرمانشاه کار کنیم.
در سال گذشته پروندهای تشکیل دادیم و شهر دالاهو را به عنوان شهر ملی تنبور ایران معرفی کردیم تا بتوانیم آن را در فهرست میراث ملی به ثبت برسانیم.
او در پاسخ به این سوال که چرا تاکنون موفق نشدهاند شهر دالاهو را به عنوان شهر تنبور به ثبت ملی برسانند و گامهای نخست برای ثبت جهانی را بردارند، گفت: هنگامی که این پرونده در هیات داوری ثبت آثار ملی در وزارتخانه میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی ارائه شد، کارشناسان قول ثبت ملی شهر دالاهو به عنوان شهر تنبور را دادند به شرط آنکه بتوانیم تا تیر ماه سال ۹۹ اصلاحات لازم را انجام دهیم و فرهنگسازیهای لازم را اعمال کنیم. البته آنچه که به حوزه میراث فرهنگی مربوط است توسط ما انجام شده و مابقی باید توسط شهرداری و فرمانداری انجام شود. تهیه نمادی از تنبور و قرار دادن آن مبادی شهر دالاهو و نامگذاری یک خیابان به این نام که نشاندهنده مصداقی برای شهر ملی تنبور باشد، از جمله این شروط بود.
قادری ادامه داد: خانه تنبور ایران در یکی از روستاهای دالاهو فعال است و هرساله بزرگان موسیقی ایران مانند شهرام ناظری و پورناظریها به آنجا سر میزنند. اکنون مکاتباتی با شهرداری و فرمانداری دالاهو انجام شده و امیدواریم بتوانیم سال آینده دالاهو را به عنوان شهر ملی تنبور ثبت کنیم بعد از انجام مراحل ثبت ملی میتوانیم این شهر را برای ثبت جهانی نیز معرفی کنیم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان کرمانشاه همچنین در پاسخ به چرایی تعلل هفتساله وزارتخانه در ثبت جهانی تنبور گفت: شیوه ساخت ساز تنبور در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و اینکه چرا وزارتخانه میراث و گردشگری درصدد ثبت جهانی آن برنیامده، سوالی است که باید مسوولان راس این وزارتخانه به آن پاسخ دهند. من فقط میتوانم در حیطه فعالیتهای خود پاسخگو باشم. ضمن آنکه آمادگی لازم برای تهیه و تکمیل این پرونده را داریم و مابقی مسائل مباحث وزارتخانه است که باید این مهم را با یونسکو مطرح کند. در کل پرونده یادشده آماده و فقط نیازمند برخی موارد اجرایی است.
او در پاسخ به این سوال که هنوز نتوانستهایم این پرونده را در فهرست میراث ملی به ثبت برسانیم پس چگونه میخواهیم آن را ثبت جهانی کنیم، گفت: من در آن زمان مدیریت این حوزه را نداشتم و طی هشت ماه گذشته که به عنوان مدیرکل میراث و گردشگری کرمانشاه منصوب شدم به سرعت پیگیری پرونده تنبور را در جریان انداختم. اینکه وزارتخانه میراث و گردشگری بتواند به سرعت این پرونده را مطرح کند از عهده من خارج است. مسوولان وزارتخانه میتوانند پرونده تنبور را به صورت جداگانه از شهر جهانی تنبور به یونسکو ارائه دهند. تنبور در سایر شهرها و استانهای ایران نیز رواج دارد و در نهایت ما باید تنبور ایرانی را ثبت کنیم، همانطور که دوتار ایرانی را ثبت جهانی کردیم. البته نباید فراموش کرد که در نقوش طاقبستان شاهد نقشهایی از تنبور هستیم و این ساز در کرمانشاه پاسداری شده است.
محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی) نیز در خصوص ثبت پرونده تنبور توسط ترکیه در یونسکو گفت: بهطور رسمی در سایت یونسکو و حتی لیست انتظار چنین پروندهای که از سوی ترکیه معرفی شده باشد، وجود ندارد. با این وجود هر کشوری میتواند پروندهای تشکیل دهد و ما با آنها در تماس خواهیم بود.
او در خصوص چرایی تعلل هفتساله ما برای ثبت تنبور در فهرست میراث جهانی یونسکو گفت: از آنجا که سهمیه کشورها برای ثبت جهانی محدود است، این محدودیت سبب شد نتوانیم تنبور را در فهرست میراث جهانی ثبت کنیم.
مصطفی پورعلی (مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی) درخصوص احتمال ثبت تنبور توسط ترکیه در فهرست میراث جهانی یونسکو گفت: ثبت یک عنصر فرهنگی ناملموس از سوی یک کشور به معنای انحصار آن عنصر به آن کشور نیست. ایران آمادگی دارد با کشور ترکیه به صورت مشترک نسبت به ارائه پرونده ثبت جهانی تنبور اقدام کند.
او ادامه داد: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی آمادگی کامل دارد با کشور ترکیه نسبت به ارائه پرونده ثبت جهانی تنبور اقدام کند. رایزنیهایی مقدماتی در این خصوص نیز صورت پذیرفته است. با این حال باید مجددا یادآوری کنیم که ثبت یک عنصر فرهنگی ناملموس از سوی یک کشور به معنای انحصار آن عنصر به آن کشور نیست. کنوانسیون حراست از میراث فرهنگی ناملموس ـ ۲۰۰۳ـ و رویه یونسکو در خصوص ثبت میراث ناملموس تاکید بر دوستی و نزدیکی بین انسانها و جامعه بینالمللی دارد. تاکید کنوانسیون بر احترامگذاری به تنوعات فرهنگی است.
پورعلی خاطرنشان کرد: در همین اجلاس اخیر یونسکو در بوگاتوی کلمبیا، زمانی که ایران پرونده دوتار را در فهرست جهانی ثبت کرد، مسوولان کشور تاجیکستان که برای تبریک نزد هیات ایرانی آمده بودند، گفتند که در تاجیکستان هم دوتار، دوتارنوازی و مهارت ساختن آن وجود دارد و حتی مدعی آن بودند که ریشه آن به تاجیکستان برمیگردد. اما میدانید که ایران دوتار را ثبت جهانی کرده و تاجیکستان ثبت نکرده است. واقعیت این است که هیچ محدودیتی برای تاجیکستان وجود ندارد و این کشور به صورت مستقل یا مشترک میتواند نسبت به ثبت دو تار (توت تار) اقدام کند.
او یادآور شد: به هر حال بنا بر حسن روابط سیاسی و فرهنگی بین کشورها معمولا پروندهها به صورت مشترک به کمیته میراث بشری ناملموس ارائه میشود. اما اگر این امر اتفاق هم نیفتد اساسا به معنای این نیست که یک عنصر فرهنگی ناملموس انحصارا متعلق به یک کشور باشد. در حوزه ملی متاسفانه این سوءتفاهم وجود دارد تا آنجا که در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی ناملموس نیز بعضا بین استانها این اختلاف پیش میآید. برای مثال یک شیوه تهیه خوراک با تغییرات جزئی ممکن است بین چند استان یا چند شهر مشترک باشد، این امر ایرادی ندارد. اینکه اول یا دوم چه کسی ثبت کرده است هیچ ترجیحی ندارد. مهم حراست و پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس است.
پورعلی ادامه داد: ثبت یک عنصر میراث فرهنگی ناملموس اساسا با ثبت یک عنصر تاریخی و فرهنگی در فهرست میراث ملی و جهانی متفاوت است. ثبت یک عنصر فرهنگی ناملموس براساس کنوانسیون ۲۰۰۳ (حوزه میراث فرهنگی ناملموس) به معنای تصاحب آن نیست. برخلاف کنوانسیون ۱۹۷۲ (حوزه میراث تاریخی و طبیعی) که جنبه رقابتی دارد مناسب است.
وی یادآور شد: در اجلاس اخیر کمیته بینالدولی میراث بشری ناملموس، در زمان ارائه یکی از پروندهها، نماینده کشور ترکیه معترض شد که این میراث/ عنصر فرهنگی ناملموس متعلق به ترکیه است. اما در پایان صحبتهای نماینده ترکیه، رییس کمیته میراث جهانی اعلام کرد، سخنان شما پاسخی ندارد! و بدون پاسخ اعلام کرد که عنصر مزبور پذیرفته شده است و در فهرست جهانی قرار گرفت. دلیلش هم روشن است، کمیته میراث بشری ناملموس به دنبال انحصار و اعطای یک برند به یک کشور نیست. مهم این است که دولتها و ملتها عناصر فرهنگی ناملموس خودشان را بشناسند، معرفی نمایند و آنها را ترویج کنند.
این مقام مسوول خاطرنشان کرد: پرونده تنبور (مهارت ساختن، نواختن تنبور) پرونده مهمی برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی است و در اولویت برنامههای ما قرار دارد ولی با توجه به محدودیتهای یونسکو برای ارائه پروندههای ملی، ترجیح ما این است که به صورت مشترک این کار را انجام دهیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد