17 - 04 - 2020
شاعرانهای به نام استانبول
آرا گولر عکاسی خبری ارمنیتبار اهل ترکیه بود که با عنوان چشم استانبول شناخته میشد. او یکی از معروفترین عکاسان خبری دنیاست.
آرا گولر در یک خانواده ارمنی در سال ۱۹۲۸ در استانبول متولد شد. او عکاسی را با یک روزنامه در ترکیه آغاز کرد و در سالهای ۱۹۵۰ به عنوان خبرنگار خاورنزدیک مجله لایف انتخاب شد.
او با عکاسان مشهوری چون مارک ریبو و آنری کارتیه- برسون آشنا شد و از اواخر دهه ۱۹۵۰ همکاری خود را با آژانس مگنوم فتوز آغاز کرد.
آرا گولر که چشم استانبول لقب گرفته بود، روایتگر شهری بود که دوست میداشت. عکسهای سفید و سیاه او این شهر را آن طور که در دهههای ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی بود، در تاریخ ثبت شدهاست.
گولر یک بار گفته بود: من را عکاس استانبول لقب دادهاند، ولی من یک شهروند جهان هستم، یک عکاس جهانی.»
آرا گولر که او را را به نام عکاس استانبول میشناختند، عکسهای خود را عمدتا با دوربین لایکا میگرفت.
از اواخر دهه ۱۹۵۰ همکاری خود را با آژانس مگنوم فتوز آغاز کرد و خبرنگار مجلههای تایم و لایف در ترکیه هم بود. کارهای او در موزههای بسیاری در سراسر جهان به نمایش گذاشته شده است.
گولر میگفت: «اگر عکسهای من از استانبول نبود، شهر قدیم تا حالا به دست فراموشی سپرده شده بود. از شهر قدیم استانبول دیگر چیزی نمانده است.»
در سال ۱۹۵۲، او اولین گزارش تصویری خود را با موضوع ماهیگیرهای محله کومکاپی استانبول، در یک روزنامه ارمنیزبان منتشر کرد.
گولر در دهه ۱۹۵۰ از چهره بسیاری از مشاهیر جهان عکاسی کرد، او عکاسی از وینستون چرچیل، نخستوزیر دوران جنگ جهانی دوم بریتانیا، ایندیرا گاندی، نخستوزیر سابق هند و رجب طیب اردوغان را در کارنامهاش دارد. البته او تنها از مقامات سیاسی عکاسی نمیکرد بلکه برتراند راسل، ماریا کالاس، آلفرد هیچکاک، مارک شاگال، سالوادور دالی، تنسی ویلیامز نمایشنامهنویس آمریکایی و پابلو پیکاسو. نیز در دوربین او ثبت شدهاند. او همچنین برای عکاسی از آهنگساز معروف ارمنی، آرام خاچاطوریان، به مسکو سفر کرد.
گولر مانند همه ارامنه ترکیه، به زبان ارمنی غربی صحبت میکند که با زبان ارمنی شرقی که در خود ارمنستان بهکار میرود، بسیار متفاوت است.
یکی از مهمترین گزارشهای او، مجموعهای از گزارشهای ویژه در مورد زندگی روزمره ماهیگیرهای ارمنی محله کومکاپی استانبول بود. این گزارشها در میانه دهه ۵۰ در روزنامه «زمانک» در استانبول منتشر شد.
کارهای او در موزههای بسیاری در سراسر جهان به نمایش گذاشته شده است.
گولر روز چهارشنبه ۱۷ اکتبر ۲۰۱۸ در ۹۰ سالگی در بیمارستانی در استانبول در ترکیه به دلیل سکته قلبی درگذشت. او از نارسایی کلیوی رنج میبرد و تحت درمان دیالیز بود. اردوغان با عرض تسلیت به خانواده آرا گولر گفته او به خاطر آثارش همیشه در خاطرها باقی خواهد ماند. گولر برنده جوایزی مثل لژیون دونور شده است.
حالا یک سال بعد از درگذشت گولر نمایشگاهی از آثار او با عنوان «وقایعنگار تاریخ فراموش شده» در مرکز فرهنگی نبشی تهران برگزار شده است.
پروفسور دریا اورس، سفیر ترکیه در تهران و جوشکون آرال مستندساز مطرح ترکیه که به زندگی و کارنامه حرفهای آرا گولر میپردازد، نیز در این نمایشگاه حضور داشتند.
دریا اورس در این باره اظهار داشت: افتتاح نمایشگاهی از ۱۵۰-۱۴۰ عکس از آثار گولر در تهران مایه خرسندی و بسیار پرمعناست. امیدواریم پس از این شاهد افزایش چنین مراسم فرهنگی و هنری باشیم. چنین برنامههای فرهنگی موجب تقویت روابط دوستی و فرهنگی میان کشورها میشود.
او همچنین گفت: در این نمایشگاه غیر از عکسهای نمایش داده شده، کتابی به زبان فارسی و انگلیسی که از آثار هنری آرا گولر تهیه شده نیز رونمایی خواهد شد. همچنین مستندی از جوشکون آرال که درباره گولر ساخته شده نیز نمایش داده خواهد شد.
مرکز نبشی که تاکنون با سیاست بزرگداشت هنرمندان پیشکسوت آثار آنها را به نمایش میگذارد این بار بیشتر عکسهای گولر را در سایز بزرگ روی دیوار برده و مخاطبش را میان کوچه پسکوچههای استانبول و دریای مدیترانه غرق کرده است. هرچند استانبول گولر یک استانبول شاعرانه است اما حالا چیزی شبیه فقدان شده. همانطور که خود گولر هم گفته بود آن استانبول شاعرانه از دست رفته است و نمایشگاه به مرثیهای بر آن استانبول از دست رفته شبیه شده؛ به اضافه اینکه تعداد عکسهای سیاه و سفیدی که از او میبینیم بیشتر هم هست. گولر استانبول را بسیار شبیه به پاریس قرن ۱۸ میبیند و انگار این دو شهر در شاعرانگیشان همیشه باهم رقابت کردهاند و هنرمندانشان پیروز این میداناند. اما جایی که گولر به مردم شهرش نزدیک شده و در عمق چشمهایشان نگاه کرده جایی است که اثرش کاملا به خودش و محل تولدش منحصر میشود و کسی توان رقابت با آن را ندارد. قهوهخانههای ترکیه، کافههای پاریس نیست و زنان استانبول که با چشمهای شرقیشان برگشتهاند و به دوربین گولر زل زدهاند فاصله زیادی با چشمرنگیهای پاریس دارند. برای ما که افسوس شهرهای از دست رفته را میخوریم و در سالهای اخیر برای تهران قدیم بسیار گریستهایم و ناله سر دادهایم نمایشگاه گولر همدرد خوبی است چرا که تو گویی در این غم تنها نیستیم و این بلا فقط برای شهر ما نبوده و حالا میتوانیم برای استانبول هم غمگین باشیم؛ استانبولی که این سالها مقصد گردشگری خیلی از ایرانیها بوده و آن را مثل شهرهای خودشان دوست داشتهاند و خیابانهایش را بهتر از خیابانهای شهرهای خودشان بلد بودهاند. تهران و استانبول و پاریسی که رویای ماست یا در شعر پیدا میشود یا در عکس.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد