5 - 04 - 2020
سیاسیترین ابزار مالی
رضا صادقیان*
صحبتهای مشاور رسانهای رییس دولت درباره بودجه سازمانها و نهادهایی که از جداول بودجه ارتزاق میکنند ولی نه کسی اسم و نشانی از آنها شنیده و نه میزان واقعی بودجه آنان مشخص است، بخشی از پروژه شفافیت و سیاست دولت در این زمینه است؛ سیاستی که در حال حاضر به جدل سیاسی و واکنشهای نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شماری از نهادهایی که در سخنرانیهای عمومی از آنها نام برده شده و میشود و دولتیها فروکاسته میشود، ولی در نهایت امر چنین حرفهایی راه را برای بررسی و دقیق نگریستن در جداول ردیف بودجه بیش از گذشته فراهم خواهد کرد. در واقع از این به بعد بودجه نه تنها به عنوان یک جدول اعداد بررسی نخواهد شد، بلکه ناظران به دنبال ارتباطات جدولهای مالی میگردند.
بودجه و ردیفهای آن را میتوان به عنوان «سیاسیترین ابزار مالی» ساختار قدرت نام برد. سندی که در نگاه نخست جمع شده از صدها و هزاران عدد و رقم است و افراد بدون تجربه کاری و تحصیلی امکان فهم مالی و ارتباطی آن را ندارند ولی همین بودجه در حالتی کلیتر در جزء و کل آن سیاسی و برآمده از ارتباط درون قدرت است چرا که تامین مالی نهادها، سازمانها، مراکز تفریحی و فرهنگی و هر ساختاری که در داخل قدرت طی سالهای متوالی به حیات خود ادامه داده و میدهد شیرازه جان خود را از بودجه و ردیفهای آن میستاند. حتی وقتی در سازمان و نهادی با آگهی استخدام در نشریات عمومی، جابهجایی نیروی انسانی، استخدامهای غیرقابل پیشبینی و تغییر و تحولات فیزیکی ساختمانهای اداری، نصب آبسردکن و ارائه خدمات رفاهی به کارکنان و… روبهرو میشویم همه و همه از دل بودجه آنها بیرون میریزد.
از نگاهی دیگر جایگاه مدیران نیز مهم و غیرقابل چشمپوشی است، ولی بخشی از تشویق و تنبیه کارکنان نیز از سوی مدیران سازمان از حاشیه بودجه اتفاق میافتد، هر چند برخی از مدیران و دوستداران میز و صندلی مدیریت برای ماندن سر جای خود صفت و سخت از بودجه اختصاص داده شده خرج نمیکنند تا با بازگرداندن بخشی از بودجه، مورد تشویق مدیر ارشد قرار گیرند، حتی به بهای حذف اضافهکار کارکنان، تعمیر نکردن لولههای آب آشامیدنی، خراب شدن ماشین اداره و…
حسامالدین آشنا از پدر و مادرهای ردیفهای بودجه گفته است، از اینکه سازمان و نهادی که قبل آن از بودجه زیست نمیکرده و به دلیل ارتباط دوستانه با رییس دولتهای وقت موفق به دریافت بودجه شده اشارهای کوتاه داشته است. اما به فرجام چنین حاتمبخشی اشاره نکرده است. سرانجام رفتاری که در نهایت به بزرگی و فربگی غیرقابل باور نهاد دولت منجر شده- میشود، دولتی که تعداد کارکنان آن طی ۳۰ سال گذشته با رشد چشمگیری روبهرو شده و همزمان از میزان کارایی و تواناییهای آن در حوزه سیاستگذاری و نظارت بر پروژههای در حال انجام آن کاسته شده است. دولتی که خرج میکند و تنها درآمدش شیرهای نفت است. دولتی که به واسطه در پیش گرفتن سیاست بزرگ شدن با فسادهای مالی و اداری زیادی نیز روبهرو شده و گویی هر فرد و جریانی که به فکر فعالیت اقتصادی و توانمند شدن باشد تنها راه را ارتباط بیشتر با دولت و اهل آن میداند.
شفاف شدن بودجه و ارتباط ردیفهای آن تا هنگامه ته کشیدن و خشک شدن چاه نفت ادامه خواهد داشت. تا مادامی که از شیرهای نفت همچنان ماده سیاه بیرون میریزد و از کنار آن سیگنال خرج کردن و حاتمبخشی به مدیران ارشد ارسال میشود، امیدی به شفافیت کامل بودجه و سایر فعالیتهای مالی دولت وجود نخواهد داشت. تمام گفتهها و حرفهای آشنا و سایر مسوولانی که در پی شفافیت بودجه هستند زمانی به تحقق نهایی خواهد رسید که مسوولان و سایر مدیران ارشد چشم امیدشان به شیر نفت ناامید شود و راه درآمد پایدار را ستاندن مالیات از دست مردم بدانند، بیتردید در آن هنگام تکتک جدولهای بودجه به دلیل پاسخ دادن به مالیاتدهندگان شفاف خواهد شد.
*دانشجوی دکترای علوم سیاسی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد