سوخت آبی معادن

جهان صنعت– تشدید خشکسالی و محدودیت‌های فزاینده دسترسی به منابع آبی، نگرانی فعالان بخش معدن را نسبت‌به تداوم تولید افزایش داده و آب را به یکی از متغیرهای تعیین‌کننده در چشم‌انداز این بخش تبدیل کرده است. این نگرانی به‌ویژه در معادن سنگ‌های تزئینی برجسته‌تر است؛ جایی‌که فرآیند برش سنگ، وابستگی کامل به جریان مستمر آب دارد و در نبود آن امکان تولید عملا از بین می‌رود. در بسیاری از معادن هزینه تامین آب به‌‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و در برخی مناطق نیز اساسا منبع آبی در دسترس وجود ندارد. در چنین شرایطی انتقال آب از فواصل دور با تانکر به تنها گزینه موجود تبدیل شده؛ آن‌هم در حالی که ناوگان حمل‌ونقل با محدودیت‌های جدی در تامین سوخت به‌ویژه گازوئیل مواجه است. این مجموعه عوامل باعث اختلال جدی در زنجیره تامین نهاده‌های تولید معدنی شده است. فعالان بخش معدن بر تفاوت بحران آب با سایر نهاده‌های انرژی تاکید دارند. درحالی‌که در حوزه برق یا سوخت امکان مدیریت نسبی از طریق نوبتی‌ کردن تولید، استفاده از ژنراتور یا کاهش مصرف وجود دارد، نبود آب به توقف کامل فعالیت در بخش قابل‌توجهی از معادن منجر می‌شود؛ حتی اگر برق و سوخت در دسترس باشد. این موضوع آب را به مهم‌ترین تهدید کنونی فعالیت‌های معدنی تبدیل کرده است. نگرانی‌ها تنها به فصل سرد پیش‌رو محدود نیست و نگاه‌ها بیش از همه به تابستان آینده دوخته شده است. منابع آبی فعلی حاصل بارش‌های سال‌های گذشته بوده و در صورتی که ذخایر سدها و سفره‌های زیرزمینی طی پاییز و زمستان پیش‌رو ترمیم نشوند، احتمال بروز بحرانی عمیق‌تر در تابستان آینده وجود دارد؛ بحرانی که می‌تواند علاوه‌بر معادن، سایر صنایع را نیز با توقف یا کاهش شدید تولید مواجه کند. از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی معادن کشور بر شدت آسیب‌پذیری افزوده است. بخش قابل‌توجهی از معادن در مناطق مرتفع قرار دارند؛ مناطقی که دسترسی به آب‌های زیرزمینی در آنها محدود بوده و فاصله بیشتری تا مراکز تامین آب دارند. برآوردها نشان می‌دهد دست‌کم نیمی از معادن کشور در چنین شرایطی فعالیت می‌کنند. در صورت تداوم روند فعلی، این برآورد وجود دارد که در تابستان سال آینده حدود ۵۰‌درصد معادن کشور به‌‌طور کامل از چرخه تولید خارج شوند یا با ظرفیتی بسیار پایین به فعالیت ادامه دهند. حتی در مواردی که توقف کامل رخ ندهد، افزایش شدید هزینه تامین آب می‌تواند توجیه اقتصادی تولید را از بین ببرد؛ موضوعی که به‌ویژه برای معادن خاک‌های صنعتی، پودرهای معدنی و سنگ‌های تزئینی نگران‌کننده ارزیابی می‌شود. به نبود برنامه مشخص و عملیاتی برای بازچرخانی آب در بخش معدن اشاره می‌شود. سرمایه‌گذاری در این حوزه نیازمند منابع مالی سنگین و فناوری‌های پیشرفته است؛ الزاماتی که در شرایط فعلی نه از نظر تامین سرمایه و نه از منظر زیرساخت فنی به‌‌طور جدی فراهم نیست. از این‌رو، بازچرخانی آب حداقل در کوتاه‌مدت نمی‌تواند به‌عنوان راه‌حلی کارآمد برای بخش معدن مطرح باشد. فعالان معدنی هشدار می‌دهند که در صورت نبود چاره‌اندیشی فوری و سیاستگذاری موثر در حوزه مدیریت منابع آب، پیامدهای این بحران تنها به تولید معدنی محدود نخواهد شد و آثار گسترده‌ای بر اشتغال، اقتصاد و صادرات کشور بر جای خواهد گذاشت.

منبع: معدن۲۴