سوار بر قله ناترازی
گروه انرژی – در حالی که کشور با بحران کمبود برق مواجه است، وزیر نیرو از واردات برق از کشورهای همسایه خبر داد. هرچند در صحبت‌های وزیر نیرو اشاره‌ای به واردات برق برای صنایع نیست با این حال این تصمیم در شرایط کنونی ضروری است زیرا بخش‌خانگی در تابستان داغ پیش‌رو به‌خصوص در استان‌های گرم کشور که کمبود آب هم بر چالش‌های آن افزوده، کمتر دچار قطعی برق می‌شوند.
ایران این روزها با بحران جدی کمبود برق مواجه است. این مشکل که به‌ویژه در فصل تابستان به اوج خود می‌رسد، به‌گفته مسوولان و کارشناسان، نتیجه سال‌ها مدیریت نادرست، عدم هماهنگی میان نهادهای مختلف و مشکلات ساختاری در صنعت برق کشور است. گزارش پیش‌رو با نگاهی جامع به اظهارات مهدی مسائلی، دبیر سندیکای صنعت برق و عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، به بررسی ابعاد مختلف این بحران، دلایل آن و راهکارهای ارائه‌شده می‌پردازد.
مهدی مسائلی در گفت‌وگویی با ایلنا، با تاکید بر اینکه مشکل کمبود برق مربوط به امروز نیست، این بحران را ناشی از عدم مدیریت صحیح کلان در صنعت برق، ناهماهنگی میان نهادهای مسوول و مشکلات اقتصادی و مالی کشور دانست. به‌گفته او، این شرایط در کوتاه‌مدت قابل‌حل نیست و حتی اگر مذاکرات بین‌المللی به نتیجه برسد، مشکل برق بدون حل معضلات اساسی همچون کمبود گاز، گازوئیل، آب و نقدینگی بهبود نخواهد یافت.
مسائلی توضیح داده که کمبود برق می‌تواند ناشی از چهار عامل کمبود تولید، عدم توسعه شبکه، افزایش مصرف و وجود مصرف‌کنندگان ناشناخته مثل استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارز باشد که فشار زیادی به شبکه وارد می‌کنند.
او معتقد است که مشکلات برق به سایر حوزه‌ها نیز سرایت می‌کند. به‌طور مثال، وقتی برق قطع می‌شود، پمپ‌های آب نیز از کار می‌افتند و دسترسی به آب شرب مختل می‌شود. در آپارتمان‌ها نیز قطعی برق به‌معنای توقف کار آسانسورها و سیستم‌های سرمایشی است که مستقیما بر رفاه مردم تاثیر می‌گذارد.
مردم آماده باشند
با افزایش دما و بالا رفتن مصرف برق، بار دیگر مساله ناترازی در تامین برق مطرح و اعمال خاموشی در برخی مناطق پایتخت آغاز شده است؛ قطعی‌هایی که عمدتا بدون برنامه است و برخی مشترکان از مغایرت وقوع خاموشی با ساعت اعلامی شکایت دارند.
با تداوم روند افزایشی مصرف و پیش‌بینی تداوم گرما در هفته‌های پیش‌رو، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که میزان ناترازی برق از آنچه عباس علی‌آبادی وزیر نیرو در فروردین امسال اعلام کرده بود بالاتر خواهد رفت. علی‌آبادی گفته بود که ناترازی امسال به ۲۰هزارمگاوات می‌رسد، این در حالی است که هنوز فصل داغ تابستان فرانرسیده، ناترازی از این رقم بالاتر رفته است.
دبیر سندیکای صنعت برق با هشدار نسبت‌به تابستان سخت پیش‌رو، تاکید کرده که مردم باید خود را برای این شرایط آماده کنند. او توصیه کرد که برای مقابله با گرمای تابستان، مردم باید به استفاده از روش‌های سنتی مانند بادبزن و آفتابه روی آورند. این اظهارنظر اگرچه با طنز همراه بود اما نشان‌دهنده شدت بحرانی است که کشور با آن مواجه است.
افزایش میزان مصرف دولت را بر آن داشته که از همسایه‌ها برق وارد کند. اتفاقی بی‌سابقه که عمق فاجعه کمبود برق را نشان می‌دهد. آنطورکه عباس علی‌آبادی در جلسه‌ای با نمایندگان استان تهران اعلام کرده است، مصرف برق کشور در اردیبهشت امسال به ۵۷هزار مگاوات رسیده که افزایشی ۱۱هزار مگاواتی نسبت‌به سال گذشته را نشان می‌دهد. او این افزایش را ناشی از گرمای زودرس و استفاده زودهنگام از سیستم‌های سرمایشی دانسته و افزوده است: ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی به ۴۵هزار مگاوات و ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۷۰۰مگاوات افزایش یافته با این حال، او نیز تاکید کرد که کمبود برق همچنان جدی است و برای تامین برق صنایع بزرگ نیازمند همکاری آنها برای احداث نیروگاه‌های خودتامین هستیم.
وزیر نیرو بالا رفتن مصرف برق را عامل افزایش واردات برق از کشورهای همسایه از ۳۰۰مگاوات به ۵۰۰مگاوات اعلام کرد و گفت: از برنامه‌های وزارت نیرو برای استفاده حداکثری از ظرفیت نیروگاه‌های برق‌آبی در تابستان است. با این حال، کاهش ذخایر آب سدها و توقف فعالیت نیروگاه اتمی بوشهر به‌دلیل انجام تعمیرات دوره‌ای، چالش‌های جدی پیش‌روی تامین برق در فصل گرم است.
علی‌آبادی با اشاره به افزایش ۱۱هزار مگاواتی تقاضای برق در اردیبهشت‌ماه سال جاری نسبت‌به سال گذشته، علت این افزایش را گرمای زودرس و استفاده گسترده از سیستم‌های سرمایشی عنوان کرد. به گفته او، ظرفیت تولید برق حرارتی کشور از ۴۰هزار مگاوات در سال گذشته به ۴۵هزار مگاوات افزایش یافته و تولید نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیز به ۷۰۰ مگاوات رسیده است.
از کمبود سوخت نیروگاهی تا چالش‌های ساختاری
یکی از مشکلات عمده صنعت برق، کمبود سوخت برای نیروگاه‌های حرارتی در فصل سرد سال است. به‌دلیل همین کمبود، نیروگاه‌ها نتوانستند تعمیرات دوره‌ای خود را به‌موقع انجام دهند و برخی از این تعمیرات تا فصل گرم نیز ادامه پیدا کرده است. این مساله می‌تواند در اوج مصرف تابستانی به کاهش تولید برق منجر شود.
وزیر نیرو تاکید می‌کند که برق صنایع کوچک و کارگاهی بدون محدودیت تامین خواهد شد و برق صنایع متوسط نیز با حداکثر توان ممکن فراهم می‌شود. اما صنایع بزرگ انرژی‌بر باید خود نیروگاه تامین برق داشته باشند؛ مسوولیتی که بسیاری از آنها هنوز به آن عمل نکرده‌اند. این صنایع، براساس ماده۴ قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق، موظف به احداث نیروگاه‌های خودتامین هستند.
بررسی حاضر نشان می‌دهد که بحران کمبود برق در ایران نتیجه ترکیبی از عوامل ساختاری، مدیریتی و اقتصادی است. از یک‌سو، کمبود سرمایه‌گذاری در تولید برق و بهینه‌سازی شبکه، از سوی دیگر، افزایش بی‌رویه مصرف و وجود مصرف‌کنندگان غیرمجاز، فشار زیادی به شبکه برق کشور وارد کرده است.
در شرایطی که مسوولان به‌دنبال افزایش تولید، مدیریت مصرف و واردات برق هستند، کارشناسان معتقدند که بدون اصلاحات ساختاری و هماهنگی میان نهادهای مختلف، این بحران ادامه خواهد داشت. تابستان سخت پیش‌رو، آزمونی جدی برای صنعت برق ایران و مدیریت مصرف انرژی خواهد بود.
