30 - 01 - 2022
سنگ بزرگ
منابع مالی مهمترین چالش وزارت نفت برای تکمیل پروژههاست، این مهم را نه فقط دولت بلکه کارشناسان بارها تاکید کردهاند. طی چند روز گذشته هم مقامات وزارت نفت بارها بر کمبود منابع مورد نیاز برای سرمایهگذاری در صنعت نفت تاکید کرده و خواستار مشارکت همه بخشها از جمله بازار سرمایه شدهاند.
هرچند احسان خاندوزی وزیر اقتصاد پیشتر اعلام کرده بود که نقدینگی مورد نیاز برای تکمیل پروژههای عمرانی در داخل کشور وجود دارد، اما به گفته کارشناسان، منابع مالی مورد نیاز پروژههای صنعت نفت و گاز سنگین است و با منابع داخلی نمیتوان همه آنها را تکمیل کرد و حتما نیاز به سرمایه خارجی وجود دارد.
با این حال محسن خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت تاکید دارد که میتوان طی یک برنامهریزی یکساله، چهارساله و هشتساله این پروژهها از طریق منابع داخلی تامین مالی کرد. با وجودی که همه خبرها نشان میدهد احیای قرارداد برجام دستیافتنی است و این بدان معناست که امکان بازگشت شرکتهای خارجی و سرمایهگذاران به پروژههای نفتی تقویت شده، اما مقامات وزارت نفت درباره برنامههای آتی پروژههای بزرگ این وزارتخانه کمتر از جذب سرمایهگذاری خارجی سخن میگویند و تکیه آنان جذب منابع مورد نیاز از داخل کشور است.
موضوعی که به گفته اقتصاددانان، تحقق آن عملا امکانپذیر نیست. آنطور که مهدی پازوکی کارشناس اقتصادی به «جهانصنعت» میگوید: تکمیل پروژههای نفتی قطعا به منابع ارزی نیاز دارد. اقتصاد ایران در شرایط کنونی به سرمایهگذاری خارجی و مدیریت کارآمد داخلی نیاز دارد. یعنی اگر مدیریت هم مشکل داشته باشد، قطعا میتواند سرمایهگذاری خارجی را هم هدر بدهد. برای اینکه نفت بیشتری استخراج کنیم، نیاز به سرمایهگذاری در صنایع بالادستی نفت داریم. از سویی نرخ تشکیل سرمایه در سالهای اخیر منفی بوده است و برای حل این مشکل نیاز به سرمایهگذاری خارجی و داخلی توامان داریم.
او در ادامه میگوید: سرمایهگذاری خارجی هم نباید منحصرا به چین و روسیه محدود شود و صنعت نفت ایران نیاز به مشارکت شرکتهای صاحب تکنولوژی برتر در صنعت نفت در دنیا دارد.
بسته سرمایهگذاری چهاروجهی
محسن خجستهمهر در گفتوگویی با فارس درباره آنچه او بسته سرمایهگذاری جامع برای صنعت نفت خوانده به چهار نکته اشاره کرده است. این چهار راهکار عبارتند از: جذب سرمایه از طریق بانکها، بازار سرمایه، پیمانکاران و خریداران محصولات زنجیره بالادست نفت. آنطور که خجستهمهر گفته، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم ما مطالعات جامعی را درباره وضعیت فعلی و راهکارهای بهبود صنعت انجام دادیم و برنامه تولید، توسعه و سرمایهگذاری تدوین و جمعبندی شده است. برمبنای این برنامه برشهای یکساله، چهارساله و هشتساله با زمانبندی مشخص شده تا پروژهها تکمیل شود.
مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته است: در این راستا شرکت ملی نفت یک بسته سرمایهگذاری جامع متناسب با اولویتهای تولید و توسعه تدوین کرده است. همچنین اینکه در هر بخش چه میزان سرمایه نیاز است و محل تامین آن از چه طریقی انجام شود نیز نهایی شده است. در حال حاضر شرکت ملی نفت ابزارها و شیوههای نوین سرمایهگذاری در صنعت نفت را مورد مطالعه قرار میدهد که البته برخی از آنها ممکن است از قبل مطرح بوده باشد ولی اجرایی نشده است ولی ما به دنبال اجرای آن هستیم. مثلا استفاده از ظرفیت صندوق پروژه یک شیوه تامین مالی است که ما در شرکت ملی نفت ایران آن را امتحان نکردهایم. ولی الان برای رسیدن به فاز اجرایی در مدیریت سرمایهگذاری در حال تدوین برنامه هستیم.
محمدعلی خطیبی کارشناس نفت در این رابطه به «جهانصنعت» میگوید: صنعت نفت برای تکمیل پروژههای خود نیاز به دو نوع سرمایهگذاری دارد، اول سرمایههای ریالی و دیگری سرمایههای ارزی. درباره منابع ریالی نباید مشکلی نباید داشته باشیم. اما برای پروژههای ارزی باید از صندوق توسعه ملی کمک گرفت.
مرتضی بهروزیفر کارشناس نفت هم در این رابطه به «جهانصنعت» توضیح میدهد: امکان تامین مالی برخی پروژهها از منابع داخلی وجود دارد، اما اینکه همه ۱۶۰ میلیارد دلار از منابع داخلی تامین شود، بعید است.
ما سالهاست تحریم هستیم و امکان جذب تکنولوژی روز دنیا در توسعه میادین نفت و گاز نداشتهایم. مثلا برای همین پارسجنوبی حداقل نیاز به پنج میلیارد دلار سرمایهگذاری است تا شرایطمان را در این منطقه تثبیت کنیم.
حال آنکه مدیرعامل شرکت ملی نفت تاکید میکند: «در تلاش هستیم تا در سازوکاری بانکها را برای سرمایهگذاری در صنعت نفت هدایت کنیم، یعنی اینگونه نباشد که بانکها صرفا تسهیلات بدهند، بلکه خودشان مستقیم سرمایهگذاری کنند. در واقع، ورود بانکها به حوزه سرمایهگذاری در صنعت نفت نه تنها آنها را به ریل اصلی خود بازمیگرداند و برای آنها سودآوری دارد بلکه موجب پویایی صنعت نفت به عنوان موتور محرک اقتصاد کشور نیز خواهد شد.به گفته خجستهمهر، در حال حاضر کنسرسیومی توسط بانکها برای تامین مالی چهار میلیارد دلار از پروژههای صنعت نفت تشکیل شده است که یک گام رو به جلو است و ضرورت دارد ظرفیت آن افزایش نیز پیدا کند.
تامین مالی از بازار سرمایه؟
راهکار دیگر خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت راهکار دیگر تامین مالی پروژههای صنعت نفت را استفاده از ظرفیتهای بازار سرمایه اعلام کرده است. موضوعی که هفته گذشته نیز در نشستی بین وزیر نفت و فعالان بازار سرمایه به آن تاکید شد.
خجستهمهر در این رابطه گفته است: در حال حاضر تامین مالی از بازار سرمایه به صورتی که تملک دارایی برای سهامدار باشد انجام شده است اما در بالادست صنعت نفت به دلیل اصل ۴۴ امکان تملک دارایی به سهامدار وجود ندارد. در نتیجه مثلا تشکیل صندوق پروژه یا اوراق اجاره ممکن است یکی از راهکارها برای حل این مشکل و جذب سرمایه از این بازار است که هماکنون در حال بررسی آن هستیم و به زودی گامهای موثری در این حوزه برداشته میشود.
حمید مرتضیکوشکی تحلیلگر بازار سرمایه در حوزه پتروشیمی در این رابطه به «جهانصنعت» میگوید: اگر منابع داخلی کفاف تکمیل پروژههای صنعت نفت را میداد، امسال ما با کمبود گاز مواجه نمیشدیم! اگر ما نتوانیم تکنولوژیهای جدید وارد کنیم، حرکت ما کند میشود کمااینکه در سالهای گذشته این اتفاق افتاده است.
با این حال معاون وزیر نفت تاکید دارد که برای استفاده از توان سرمایهگذاران داخلی میتوان صنعت نفت را توسعه داد. او گفته است: «ما باید یک فرهنگی را جا بیندازیم بدین صورت که پیمانکارانمان را به سرمایهگذار تبدیل کنیم. در حال حاضر پیمانکارانی وجود دارند که نقدینگی خوبی برای سرمایهگذاری در صنعت نفت دارند اما صرفا به دنبال پیمانکاری هستند و این فرهنگ در آنها ایجاد نشده است که به جای شیوه مرسوم پیمانکاری وارد حوزه سرمایهگذاری شوند.»
پیمانکاری که سرمایهگذار میشود
در نهایت راهکار آخر خجستهمهر این است که خریداران تبدیل به سرمایهگذار شوند. آنطور که او میگوید: «ما به دنبال این هستیم که خریداران را نیز به سرمایهگذار تبدیل کنیم. در حال حاضر پالایشگاهها و پتروشیمیها خوراک موردنیاز خود را از شرکت نفت میخرند در حالی که میتوان این رابطه خریدار-فروشنده را وارد مرحله جدیدی کرده و آنها را وارد سرمایهگذاری در بالادست صنعت نفت کرد.
در نتیجه در صورت سرمایهگذاری خریداران در توسعه زنجیره بالادست، ما علاوه بر اینکه اصل و فرع سرمایه را در قالب یک مدل قراردادی به آنها بازمیگردانیم، حال این امتیاز را برای آنها قائل میشویم که از امتیاز دریافت پایدار این خوراک برخوردار شود. به بیان ساده سرمایهگذار مثلا برای توسعه میدان گازی سرمایهگذاری میکند و خیالش راحت است که گاز این میدان همیشه برای او در دسترس است. مثلا الان پتروشیمیها با محدودیت خوراک گاز مواجه هستند و نمیتوانند طرحهای جدیدی را راهاندازی کنند اما با سرمایهگذاری در افزایش تولید گاز دیگر خوراک پایدار آنها تضمین شده است و میتوانند با این پشتوانه به احداث واحدهای خود اقدام کنند.»همه آنچه وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت درباره تامین مالی پروژههای نفتی میگویند، هنوز روی کاغذ است. با وجود تغییر مکرر قوانین و مقررات و تحریمها، حضور سرمایهگذاران داخلی با سازوکار جدید دولت، به نظر کار آسانی نیست. به این دلیل که هم کارشناسان و هم موسسات پژوهشی اعلام کردهاند که چنین سرمایهای اولا در کشور وجود ندارد، ثانیا اگر هم باشد، تامین سرمایه تنها یک بخش از مسیر توسعه صنعت نفت است و نیاز امروز صنعت نفت، ورود تکنولوژیهای جدید است. موضوعی که سرنوشت آن به احیای قرارداد برجام و رفع کامل تحریمها گره خورده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد