3 - 06 - 2021
سرنوشت نامعلوم «بی بی»
گروه جهان- پس از چهار انتخابات و چند شورش و یک جنگ و دهها کشته و ساعات بیپایان مذاکره سیاسی، به نظر میرسد آن اتفاقی که خیلیها برایش لحظهشماری میکردند، در حال وقوع است: پایان دوران زمامداری بنیامین نتانیاهو؛ سیاستمداری که با بیش از ۱۵ سال (سه سال دوره اول، دوازده سال دوره دوم) بالاترین میزان نخستوزیری در تاریخ اسراییل را تجربه کرده است. تنها یک معجزه میتواند مانع از اعلام تشکیل کابینه تغییر بین یائیر لاپید و نفتالی بنت شود. احتمال عدم رای اعتماد کنست به دولت جدید بسیار کم است و بیبی در وضعیت سختی قرار دارد.
نتانیاهو دو سال در اوج مخالفتهای سیاسی با خود در رأس قدرت ماند، چراکه رقبایش گزینه خاصی برای دوران پس از او نداشتند. آنها بین ماندن نتانیاهو و سرنوشت نامعلوم پس از او، نتانیاهو را انتخاب کرده بودند، اما حالا بهنظر میرسد رفتن بهسوی سرنوشت نامعلوم انتخاب آنها باشد. در این میان سرنوشت و آینده سیاسی «بی بی» نامعلوم و درهالهای از ابهام قرار گرفته است.
گزارش رسانههای اسراییلی حاکی از آن است که ائتلاف رهبران احزاب طیف سیاسی مخالف دولت، موفق شدند در مورد تقسیم اکثر پستها در دولت آینده تصمیم بگیرند. حزب «آبی سفید» به رهبری بنی گانتز به عنوان اولین حزب اسراییلی به طور رسمی موافقت خود را با تشکیل کابینه «تغییر» با حزب «یش عتید» به رهبری یائیر لاپید اعلام کرد تا زمینه عبور از بنیامین نتانیاهو که اکنون برای فساد و جنایت باید محاکمه گردد، فراهم شود. از سوی دیگر، دو حزب رقیب بنیامین نتانیاهو، برای تشکیل کابینه ائتلافی به توافق رسیدهاند و نفتالی بنت، رییس حزب راستگرای «یمینا» موافقت کرده که با «یائیر لاپید»، رییس حزب «یش عتید» دولت ائتلافی تشکیل دهد. بر اساس توافق به عمل آمده بنت تا سال ۲۰۲۳ نخستوزیر خواهد بود و لاپید که تا آن هنگام وزیر خارجه و جانشین نخستوزیر خواهد بود، جای بنت را در سال ۲۰۲۳ خواهد گرفت.
ناتوانی در تشکیل دولتهای ائتلافی و اختلافهای عمیق نزد احزاب در طول دو سال و نیم گذشته سبب شده اسراییل با چالش شدید سیاسی مواجه شود و گواه این بحران برگزاری چهار انتخابات پارلمانی در این طول این مدت بوده است. گذشته از ناکامی نتانیاهو در تشکیل کابینه، حزب «بنت» که در انتخابات اخیر بسیار عقبتر از «لیکود»، حزب متبوع نتانیاهو و «یش عتید»، حزب متبوع «لاپید» بود، توانست بر موج فشار فزاینده درخواستها مبنی بر برکناری نتانیاهو در سراسر اراضی اشغالی سوار شده و خود را به عنوان واسطه اصلی قدرت معرفی کند.
نتانیاهو با سابقهترین نخستوزیر اسراییل که ۱۵ سال ریاست و نخستوزیری این رژیم را در اختیار داشت، پس از چهار دور انتخابات بینتیجه سراسری از آوریل ۲۰۱۹ تاکنون، در صورت تشکیل کابینه ائتلافی «تغییر» به ایستگاه پایانی عمر سیاسی خود وارد میشود و باید از این به بعد زمانش را صرف حضور دادگاههای رسیدگی به اتهامات و پروندههای فساد خود کند.
اواسط ماه پیش، رییسجمهور اسراییل در پی ناکامی بنیامین نتانیاهو در تشکیل کابینه لپید را مامور تشکیل کابینه کرد. نتانیاهو بعد از چند هفته رایزنی با طرفهای مختلف پیشنهادهای مختلفی ازجمله استعفای موقت از سمتش را مطرح کرد، اما این پیشنهادات به او کمکی برای عبور از مخالفتها نکرد و او سرانجام در تشکیل کابینه شکست خورد. نتانیاهو امیدوار بود رقیبانش هم نتوانند کابینه تشکیل دهند تا اسراییل مجبور به برگزاری پنجمین انتخابات از سال ۲۰۱۹ شود. چنین سناریویی او را که از ماه می ۲۰۲۰ درگیر محاکمه در پروندههای فساد است را دستکم تا چند ماه دیگر در قدرت نگه میداشت. نتانیاهو در روزهای اخیر با چنگ و دندان برای بقای سیاسی خود جنگید. او در این آخرین روزها هر به هر کار ممکنی برای حفظ قدرت دست زده، به گفته خودش، حتی به صعر و بنت پیشنهاد تشکیل دولتی داد که در آن اول صعر، بعد نتانیاهو و بعد بنت نخستوزیر شود. «بیبی» اما پیش از این آنقدر وعده و وعیدهای خود را زیر پا گذاشته است که اینبار صعر و بنت قانع نشدند و ترجیح دادند کنار فلسطینیتبارها و چپگرایان و فمینیستها بنشینند، اما به سوی نتانیاهو برنگردند. با این همه، احتمال اینکه لاپید و بنت بتوانند این بار از خط پایان رد شوند و بالاخره «بیبی» را از تخت دفتر نخستوزیری در بیتالمقدس (اورشلیم) که به آن تکیه زده است پایین بکشند، بسیار است. در این صورت، آیا نتانیاهو همچنان رهبر حزب راستگرای لیکود باقی خواهد ماند و خواهد توانست رهبر اپوزیسیون موثری باشد که دوباره راهش را به سوی قدرت پیدا میکند؟ و یا «لیکود» بالاخره او را که در عین حال در حال محاکمه شدن در دادگاه به اتهام رشوهگیری است، کنار میزند و رهبر جدیدی برای خود برمیگزیند؟ این اولین پرسشی است که تکلیف آینده سیاست اسراییل در فاز جدید تاریخ، آن را معلوم میکند؛ مرحلهای که میتوان به آن گفت؛ فردای نتانیاهو.
اسراییل در فاز جدید
حزب لیکود تنها حزبی نیست که به آینده خود در فردای نخستوزیری تنانیاهو فکر میکند. چنین سوالی پیش روی تمامی احزاب و جریانات سیاسی اسراییل قراردارد و آن هم در سطحی بسیار وسیعتر از آنچه در تمام جوامع، پس از پایان دوره رهبران سیاسی یا مرگ آنها، معمول است. بنت در سخنان خود هنگام اعلام ائتلاف با لاپید، واقعبینانهتر سخن گفت. او تاکید کرد که این دولت وسیع نه دولت راست است و نه دولت چپ، و به همین علت هیچ امتیاز بنیادینی به یکی از طرفین داده نخواهد شد. او، که همیشه مخالفت تشکیل دولت فلسطینی بوده است و حتی با طرح صلح ترامپ به همین دلیل مخالف بود، تاکید کرد که در زمان او دولت از خاک تحت اشغال اسراییل عقب نخواهد کشید.
در نتیجه، دولت بنت-لاپید بیش از پی دارای روحیه همکاری و تعاون باشد، چنان که بنت میگوید، این موقتی خواهد بود و به مسائل اصلی جامعه اسراییل که مهمترینشان همان اشغال غیرقانونی سرزمینهای فلسطینی است، رسیدگی نخواهد کرد. در زمان نتانیاهو این توهم در جامعه ایجاد شده بود که اشغال، بدون دردسر ادامه مییابد. اما درگرفتن مجدد جنبش فلسطینیها، از محله شیخ جراحِ بیتالمقدس تا قلب شهرهای اسراییل همچون لود و حیفا، و درگیری با حماس در نوار غزه، یادآور این است که این معضل کنار نمیرود.
نتانیاهو سیاستمداری است که جامعه اسراییل را قطبی کرد، اما حالا برای بقای سیاسی خود میجنگد. دولت بنت-لاپید او را قاطعانه از صحنه سیاست کنار خواهد زد و به نیروهای سیاسی جامعه اسراییل این فرصت را میدهد که به جای «نتانیاهو، آری یا نه»، چشماندازی ایجابی به جامعه ارائه کنند و به سوالات اصلی آن پاسخ دهند.
آینده نتانیاهو
نتانیاهو پس از دور شدن از قدرت دو راه پیشروی خود داشت؛ نخست آنکه بهدلیل پروندههای فسادش راهی زندان شود یا در مسیر دوم خود داوطلبانه قدرت را بهصورت توافقی رها کرده و در مقابل آن در پروندههای فسادش از سران اسراییل قول مساعدت بگیرد.
مسیر دوم حتی میتوانست حیات سیاسی نتانیاهو را نیز ادامه بخشد، زیرا برخی از جناحها به او پیشنهاد کرده بودند برای ماندن در سیاست و استفاده از مصونیت سیاسی به او کمک خواهند کرد تا بهسمت ریاست اسراییل دست یابد. این سمت، گرچه مسوولیتی تقریبا تشریفاتی در اسراییل بهشمار میرود، اما از مصونیت سیاسی موردنظر نتانیاهو برای رهایی از زندان برخوردار بود.
نتانیاهو، اما تصمیم گرفت بر حضورش در قدرت اصرار کند. او در این زمینه اقداماتی را نیز در قدس برای تحریک فلسطینیان آغاز کرد تا بهوسیله آن بتواند از طریق بزرگنمایی درگیریهای فلسطینیان با صهیونیستها شرایط را در سرزمینهای اشغالی ملتهب کرده و در سایه آن نخستوزیر بماند.
نتانیاهو اصرارهایش را تا آنجا ادامه داد که دورنمای پذیرش مسوولیت ریاست اسراییل نیز به محاق رفت. اما از آنجا که دیروز رییس جدید اسراییل معرفی شد و امید به ریاست اسراییل از دست رفت، این سیاستمدار کارکشته باید آخرین برگهای خود را رو کند. اگر نخستوزیر اسراییل بخواهد خود را شکستخورده فرض کند، راهی جز زندان نخواهد داشت و اگر بخواهد برگهای شگفتانگیزی رو کند، اسراییل را به بحران عمیقتری فروخواهد برد.
اسحاق هرزوگ؛ رییسجمهور جدید اسراییل
پارلمان اسراییل دیروز اسحاق هرزوگ، سیاستمدار کهنهکار و فرزند رییسجمهوری سابق این کشور را به عنوان رییسجمهور جدید انتخاب کرد.
حییم هرزوگ، پدر اسحاق هرزوگ بین سالهای ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۳ رییسجمهوری اسراییل بود. اسحاق هرزوگ، ۶۰ ساله سابقه هدایت حزب کارگر را در کارنامه خود دارد. او در جریان انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۳ رقیب بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر کنونی اسراییل برای سمت نخستوزیری بود. دوره ریاستجمهوری رووین ریولین، رییسجمهوری کنونی اسراییل ماه آینده به پایان میرسد. سمت ریاست جمهوری در اسراییل مقامی تشریفاتی محسوب میشود و اداره امور کشور برعهده نخستوزیر است.
رقیب اسحاق هرزوگ در رایگیری دیروز در کنست (پارلمان اسراییل) میریام پرتز، آموزگاری بود که دو فرزندش را در سالهای ۱۹۹۸ و ۲۰۱۰ در جریان خدمت در ارتش اسراییل از دست داده بود. میریام پرتز در صورت پیروزی عنوان اولین رییسجمهوری زن در اسراییل را به دست میآورد. حییم هرزوگ ششمین رییسجمهوری تاریخ اسراییل بود و حالا فرزندش به عنوان یازدهمین رییسجمهوری این کشور انتخاب شده است.
بنت کیست
بنت، میلیونر حوزه فناوری سابق و نماینده کنست راست افراطی فعلی، از طرفداران سرسخت شهرکسازیهای اسراییل و مخالف شکلگیری کشور فلسطین است. این سیاستمدار ۴۹ ساله از مهاجران یهودی-آمریکایی اراضی اشغالی است که سابقه خدمت در ارتش اسراییل را دارد.
او در قتلعام «قانا» -حمله توپخانهای اسراییل در سال ۱۹۹۶ به تاسیسات سازمان ملل در لبنان که منجر به کشته شدن ۱۰۲ غیرنظامی شد- حضور داشت. «بنت» از سال ۲۰۰۶ وارد عرصه سیاسی اسراییل شد و تا سال ۲۰۰۸ به عنوان دستیار ارشد نتانیاهو در خدمت او بود. اگرچه او در شهرکهای صهیونیستنشین کرانه باختری زندگی نمیکند، اما الحاق بخشهایی از سرزمینهای فلسطین را به عنوان بخشی اصلی از برنامه سیاسی خود قرار داده است.
به باور تحلیلگران، بعید است که برنامههای نفتالی بنت به ویژه در مورد الحاق در صورت رسیدنش به کرسی نخستوزیری اجرایی شود، اما نمیتوان از تاثیر نخستوزیری او برای هموار کردن مسیر نسل بعدی سیاستمداران افراطی چشمپوشی کرد.
تحلیلگران، نتانیاهو را چون جادوگری میدانستند که هم توانست اسراییل را به موفقیتهای بسیاری مانند رشد چشمگیر اقتصادی و امضای توافق صلح با چهار کشور عربی جدید برساند، و هم به مشکلات عمده جامعه بپردازد. سیاستمداران فاز و مرحله جدید تاریخ اسراییل، هم موفقیتهای او را به ارث میبرند و هم مشکلات بسیاری که با هیچ جادویی محو نمیشوند.
اسراییل که پس از چهار دور انتخابات سراسری ناکام تقریبا فلج شده است، در نتیجه جنگ اخیر علیه غزه و ناآرامیهای داخلی شاهد ناامنی است؛ شیوع کرونا تاثیرات گستردهای بر عرصههای مختلف این رژیم داشته است؛ کمبود بودجه، چالشهای مهمی در اراضی اشغالی ایجاد کرده است.
نتانیاهو تاکنون تا این حد به خروج از قدرت نزدیک نشده بود؛ پس پیشبینی میشود تلاشهایش برای انداختن اسراییل به ورطه انتخابات سراسری پنجم را تشدید کند. چشمانداز آینده سیاسی اسراییل نخستوزیری بنت تا سال ۲۰۲۳ با کمتر از ۱۰ کرسی کنست است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد