22 - 04 - 2020
سرمایهگذاری اتحادیه اروپا در خاورمیانه
نخستین اجلاس عربی- اروپایی در شرمالشیخ مصر با شعار «سرمایهگذاری در ثبات» و با حضور بیش از ۴۰ نفر از سران کشورها و هیاتهای بلندپایه از ۴۹ کشور با هدف بررسی راههای همکاری بینالمللی بین منطقه عربی و قاره اروپا برگزار شد. هدف اجلاس، تلاش برای خروج از بحرانهای امنیتی و اقتصادی و تدوین استراتژی جدید جهت پر کردن خلأ ناشی از خروج شتابزده آمریکا از منطقه غرب آسیا و شکست داعش در سوریه و عراق عنوان شده است. گفتنی است ترزا می، نخست وزیر بریتانیا با هدف گرفتن امتیازهایی طی دیدار با سران اروپایی در این اجلاس شرکت کرده بود.
با توجه به همزمانی برگزاری این اجلاس با خروج آمریکا از غرب آسیا و تمرکز بر قاره آفریقا و جنوب شرقی آسیا منجر به ایجاد خلأ شده بنابراین اتحادیه اروپا به سرعت تلاش را برای پر کردن این خلأ و بستن راهها به روی رقبای روسی و چینی خود آغاز کرده. حجم مبادلات تجاری بین اروپا و جهان عرب برابر با حجم مبادلات سه کشور روسیه، چین و آمریکاست و به همین دلیل این کشورها تمایل به تقویت همکاری اقتصادی با اعراب در سایه جنگی تجاری دارند که ترامپ آن را در چند جبهه جهان به خصوص با اروپا شعلهور کرده است.
۳ محور اجلاس
سفیر اتحادیه اروپا در قاهره محورهای اصلی این اجلاس را به سه بخش تقسیم کرد؛ اول: همکاری عربی- اروپایی در حوزههای تجارت، سرمایهگذاری، آموزش، همکاری اجتماعی و فناوری و توسعهای. دوم: مسائل جهانی مثل تکثرگرایی (پلورالیسم)، تغییر آبوهوایی و برنامه توسعه ۲۰۳۰ و پرونده مهاجرت و جنگ با تروریسم و افراطگرایی. سوم: گفتوگو درباره مسائل منطقهای مثل مساله صلح خاورمیانه، مساله فلسطین، اوضاع سوریه و یمن و بحران لیبی.
بحران پناهجویی
از سال ۲۰۱۵ موج تازهای از پناهجویی و مهاجرت به سوی اروپا جاری شده است. هدف اروپا آن است که به ویژه کشورهای عربی شمال آفریقا برای پناهجویان امکانات بهتری برای اقامت و زندگی فراهم کنند و آنها را از ادامه سفر به سوی اروپا باز دارند.
از سال ۲۰۱۶ مصر مطابق قراردادی متعهد شده که امکان اقامت و اسکان پناهجویان را فراهم کند. هماکنون نزدیک به ۳۰۰ هزار پناهجو، که بیشتر آنها فراریان از جنگ داخلی سوریه هستند، تحت سرپرستی کمیساریای عالی امور پناهندگی در مصر زندگی میکنند. آنها در شرایط بسیار دشواری به سر میبرند. وضعیت پناهجویانی که در لیبی اقامت دارند، فاجعهبار است. به گفته مسوولان امور پناهندگی نزدیک به ۲۰۰ هزار پناهجوی آواره در شرایط هولناکی در لیبی به سر میبرند. در اقامتگاههای ناامن گاهی تا ۶۰۰ نفر در یک اتاق زندگی میکنند. به گفته ماموران امور پناهندگی، وضعیت در لیبی به قدری نابسامان است که بسیاری از پناهجویان به ناچار از راه دریا، راه اروپا را در پیش میگیرند، با اینکه میدانند شانس زنده ماندنشان در امواج بیرحم دریا پایین است.
اتحادیه اروپا که مقصد اصلی مهاجران است، برای پذیرفتن میلیونها انسان آواره و نیازمندی که از جنوب میآیند، آمادگی ندارد. در سال گذشته یکسوم پناهجویانی که به اروپا رسیدند، از کشورهای عربی آمده بودند.
کشورهای اروپایی میکوشند از راه توافقهایی با کشورهای عربی، از امواج پناهجویی مقابله کنند. با این توافقها مبالغ هنگفتی به سوی کشورهای عربی سرازیر شده و اروپا حاضر است همچنان به کمکهای مالی ادامه دهد، اما کارشناسان و مدافعان حقوق بشر، حمایت مالی اروپا را کافی نمیدانند. آنها بر این باورند تا وقتی اروپا از رژیمهای دیکتاتوری پشتیبانی میکند، عملا در فرار و آوارگی مردم این کشورها مقصر است، زیرا آوارگی نتیجه مستقیم عملکرد رژیمهایی است که در این کشورها حکومت میکنند و حقوق مردم را زیر پا میگذارند.
بیهوده نیست که این نشست از آغاز با تردیدهایی شروع شد و هماکنون با انتقاد رسانههای جمعی روبهرو شده است. آنها میگویند اتحادیه اروپا از سویی بر ارزشهای مدنی غرب تاکید میکند، از سوی دیگر قصد دارد با رژیمهایی به توافق برسد که هر روز ارزشهای یادشده را پایمال میکنند.
از طرفی میتوان از زاویه مهم منطقهای به این اجلاس نگاه کرد و آن، بازگشت مصر و تلاش آن برای احیای ایفای نقش رهبری در جهان عربی و سطح جهان پس از گذشت پنج سال از تمرکز این کشور بر اوضاع داخلی و مسائل اقتصادی و امنیتی به عنوان عامل تهدیدی برای ثبات آن است.
حضور پررنگ اروپا
حضور اروپا در این اجلاس پررنگ است و ۲۸ نفر از مقامات اروپایی از جمله ۲۰ نخستوزیر و صدراعظم (آلمان و اتریش) و رییسجمهور رومانی در این اجلاس حضور دارند؛ امری که بیانگر تمایل اروپا برای تقویت روابط امنیتی با همسایگان عربی و تدوین طرحهایی برای مقابله با مسائل دارای اهتمام دو طرف از جمله تروریسم و مهاجرت غیرقانونی است.
نشست سران اروپا و عرب به ریاست دو زمامدار برگزار شد؛ دونالد تاسک، رییس شورای اتحادیه اروپا و عبدالفتاح سیسی، رییسجمهور مصر. رهبر مصر که با یک کودتای نظامی به قدرت رسید، به تازگی قانون اساسی مصر را به گونهای اصلاح کرد تا بتواند تا سال ۲۰۳۴ در مقام خود باقی بماند. عمر البشیر، رهبر سودانکه همین روزها اعتراضات مردم را به خشنترین شکل سرکوب میکند، در نشست شرکت دارد. او به خاطر کشتار دارفور به ارتکاب جنایات جنگی متهم شده است.
ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی نیز در نشست عربی- اروپایی حاضر شده است. دربار سعودی، به ویژه محمد بن سلمان، ولیعهد کشور به جنایات زیاد از جمله در رابطه با قتل جمال خاشقجی متهم است. اتحادیه عرب در سال ۱۹۴۵ پایهگذاری شد و در آن ۲۲ کشور عربی عضویت دارند.
غیبت برخی دولتهای عربی
از طرفی حضور کمرنگ سران عرب در این اجلاس قابل توجه است، تنها ۱۲ نفر از آنها از جمله ملک سلمان، امیر کویت، شاه بحرین، رییسجمهور عراق و رییسجمهور تونس در این نشست حضور داشتند، اما دلیل غیبت شاه اردن و کاهش سطح مشارکت امارات در این اجلاس مشخص نیست و با وجود روابط قوی مصر و امارات به جای آنکه حاکم دوبی و نخستوزیر امارات یا ولیعهد ابوظبی در این اجلاس شرکت کند، حاکم امارت الفجیره حضور یافته که این مساله سوالاتی را درباره اینکه آیا بحرانی در روابط مصر و امارات به وجود آمده و یا اینکه دلایل دیگری برای این عدم حضور وجود دارد، مطرح میسازد.
همچنین قطر در سطح پایین در اجلاس حاضر شده است. روزنامه رایالیوم در این باره با اشاره به اینکه دولت مصر در امر دعوت از قطر خارج از عرف دیپلماتیک عمل کرده است، نوشت که عدم حضور امیر قطر در این اجلاس و شرکت نماینده دائم قطر به جای او قابل پیشبینی بود، چرا که دولت مصر شخصا از امیر قطر برای این اجلاس دعوت نکرد و گویی نشان داد که تمایلی به شرکت او در این اجلاس ندارد؛ همچنان که عربستان سعودی نیز در اجلاس اخیر شورای همکاری خلیج (فارس) همین موضع را در قبال قطر داشت.
گفتنی است منطقه عربی برای اتحادیه اروپا از اهمیت زیادی به خصوص در زمینه امنیتی برخوردار است و بیثباتی در این منطقه باعث افزایش حملات تروریستی و موج مهاجرت غیرقانونی خواهد شد و چه بسا رهبران اروپا درک کردهاند که دخالتهای نظامی آن در لیبی و عراق تا چه حد باعث ایجاد هرجومرج و تبدیل این کشورها به کشورهای شکستخورده است.
این روزنامه در پایان نوشت: اینکه آیا اروپا حاضر است سرمایهگذاری در منطقه عربی را با ثبات و امنیت معامله کند و از سیاست قبلی در حمایت از جنگهای آمریکایی و جانبداری از تجاوز اسراییل عقبنشینی کرده یا خیر، هنوز مشخص نیست اما این نکته را باید در نظر داشت که اتحادیه اروپا و وزرای خارجه آن اخیرا نشست ورشو را تحریم کردند که خود این مساله نیز قابل تامل است.
از آنجا که این اجلاس حدود ۱۰ روز پس از اجلاس ورشو برگزار شد و برخی مسوولان فلسطینی و مطبوعات عربی آن را نشانه پایمال شدن مساله فلسطین دانسته بودند، دیروز روزنامه سعودی الشرقالاوسط چاپ لندن با پوشش خلاصهای از سخنان پادشاه سعودی، رییسجمهور مصر و دیگر سخنرانان روز نخست اجلاس شرمالشیخ، این اجلاس را برای مقابله با چالشهای مشترک توصیف کرد و نوشت: اجلاس شرمالشیخ، تاکید عربی بر مرکزیت مساله فلسطین است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد