26 - 06 - 2022
سایه سنگین دلار
گروه اقتصادی- چند هفته قبل بود که وزیر اقتصاد قول داد اتفاقاتی نظیر آزاد شدن منابع ارزی ایران و اجرای سیاستهای خروج از رکود باعث رها شدن فنر ارز نمیشود و قیمت دلار بالا نمیرود. با این حال آنچه این روزها در بازار مشاهده میشود با حرف وزیر تفاوت زیادی دارد در واقع هیچ یک از اتفاقاتی که ذکر شد هنوز نیفتاده ولی صدای جیرجیر فنر ارز به گوش میرسد؛ فنری که بیم آن میرود که قصد رها شدن داشته باشد.
در حالی که از ابتدای ماه آبان تا امروز نرخ ارز چند بار از مرز ۳۵۰۰ تومان عبور کرده است، ماه مهر همین حوالی قیمت دلار ۳۳۹۰ بود و یک ماه پیش از آن نیز حول و حوش ۳۳۸۰ تومان قرار داشت یعنی در شرایطی که طی یک بازه یک ماهه از شهریور تا مهر نرخ دلار تقریبا ثابت بود، ظرف مدت کوتاهی کمتر از یک ماه این قیمت بیش از صد تومان افزایش پیدا کرد.
در حالی که فصل تابستان حضور دلار در کانال ۳۴۰۰ تومان هم اتفاق نادری محسوب میشد، امروز نه تنها ارز در کانال ۳۴۰۰ تومانی تثبیتشده بلکه عبور از مرز ۳۵۰۰ تومان را نیز به کرات در کارنامه خود ثبت کرده است.
افزون بر این موارد، صندوق بینالمللی پول میگوید در ماه اکتبر، یعنی ماهی که پشت سر گذاشتیم دلار در مقابل بسیاری از ارزها تضعیف شد، این در حالی است که در کشور ما طی همین مدت دلار نهتنها تضعیف نشد بلکه به افزایش قیمت ادامه داد و تقویت هم شد.
بیتفاوتی دولت به بازار ارز
گرچه واضح است که بالا رفتن نرخ دلار نه بر اثر تقویت دلار که به علت تضعیف ریال صورت گرفته است، با این وجود این پرسش پیش میآید که در شرایطی که تورم نسبتا مهار شده و تمام حوزههای اقتصادی ما بدون استثنا در شرایط رکودی به سر میبرند، این افزایش قیمت چگونه اتفاق افتاده است؟
همچنین باید در نظر داشت که قیمت بالای ارز از سویی به تولید کننده و چرخه اقتصادی لطمه میزند و به تشدید رکود دامن میزند اما از سوی دیگر میتواند به نفع دولت عمل کند و باعث افزایش درآمدهای دولت و در نتیجه جبران بخشی از کسری عظیم بودجه شود.
در این حال اگرچه دولت و بانک مرکزی خود را نسبت به آنچه در بازار میگذرد، بیعلاقه نشان میدهند و میگویند قصد دخالت در کار بازار را ندارند، اما اینکه آیا تحت این شرایط که تمامی بازارها در یک سکون غیرقابل تحمل به سر میبرند، نرخ ارز به صورت خودجوش و بدون هیچ محرکی نوسان پیدا کرده است؟ سوالی است که نمیتوان پاسخ مثبت را از آن پذیرفت.
براساس این گزارش تکانههای ارزی روزهای گذشته نگرانیهای زیادی را در بازار ایجاد کرده است که مبادا قیمت ارز باز هم روند رو به رشد پیدا کند. این افزایشها اگرچه جزئی بوده است اما روند رو به رشدی نگرانکننده دارد.
یکی دو ماهی میشود که نوسانات نرخ ارز هر چند جزیی، اما در بازار به چشم میخورد. تجار و فعالان اقتصادی هم در این مدت، به دلیل کوچک بودن این تکانهها، چندان آن را جدی نگرفتهاند. حال که روند رو به رشد آن در ماههای گذشته را پیگیر شدهاند، باز هم نگرانی و دلهره به سراغشان آمده است که مبادا قیمت جهشی پیدا کند که به یکباره همه نقشههایشان را نقش برآب کند.
تجربههای تکانههای ارزی این حال و روز را برای تجار و فعالان اقتصادی بهوجود آورده است. همین دو سال پیش بود که به یکباره قیمت ارز بالا رفت و سبب شد کل تجارت ایران تحتالشعاع قرار گیرد. اکنون هم دلار از مرز ۳۵۰۰ تومان بالاتر رفته است و برخی بیم این را دارند که مبادا فنر جمعشده ارز در دو سال گذشته، به یکباره رها شده و زمینه تحولی بزرگ در اقتصاد ایران البته نه به صورت مثبت بلکه منفی و بازدارنده، پدیدار شود.
در این میان فعالان اقتصادی بر این باورند که تثبیت نرخ ارز در شرایط تورمی دو سال گذشته باعث جمع شدن فنر ارزی شده که اگر به تدریج و با مدیریت شناور، نرخ کنترل نشود، این فنر آزاد شده و تبعات آن، دامان تجارت خارجی و سیاستهای اقتصادی دولت را میگیرد.
چالشهای بودجهای دولت
مجیدرضا حریری، نایب رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در این رابطه به مهر گفت: برخی بر این باورند که گرانی ارز به دلیل برخی مسائل و چالشهای بودجهای است که دولت این روزها به دلیل کاهش قیمت نفت با آن دست و پنجه نرم میکند. حتی اگر هم نیت دولت این باشد، با علم به غلط بودن نرخهای فعلی، تامین کسری بودجه از این محل بهتر از سایر منابع است.
وی افزود: افزایش نرخ ارز برای صادرکنندگان جای امیدواری دارد، چراکه به هرحال ممکن است منابع مالی بیشتری را در جریان افزایش نرخ ارز نصیب خود کنند اما به هر حال این نکته را هم نباید از یاد برد که تامین مواد اولیه هم به نوعی با مشکل مواجه خواهد شد، این در شرایطی است که عملا ایران به برخی کالاهای صادراتی، یارانه پنهان پرداخت میکند.
به گفته حریری، براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، بیش از ۹۰ درصد واردات در سالهای اخیر یا کالاهای اساسی بوده یا به کالاهای واسطهای و مواد اولیه اختصاص مییافته است که از گمرک، مستقیم به سمت خط تولید میرود بنابراین گرانی ارز در تولید داخلی تاثیر منفی میگذارد اما باید به این نکته هم اشاره داشت که اصولا از صادراتی صحبت میکنیم که با انرژی ارزان تولید و به بازارهای هدف صادراتی روانه میشود.
وی اظهار داشت: دولت اگر به دنبال از بین بردن رانت در ارز است، بهتر است که سیاست ارز تک نرخی را مجدد اجرایی کرده و فاصله هرچند کوچک ارز دولتی با ارز آزاد را هم از میان بردارد.
در این میان، البته بسیاری از صادرکنندگان خود معتقدند که بالا رفتن نرخ ارز برای صادرات مفید است اما نوسان و عدم ثبات نرخ ارز، امکان برنامهریزی را از صادرات سلب کرده و افزایش ناگهانی و نامتعارف، قیمت نهادههای وارداتی را هم افزایش میدهد و بنابراین تکانههای ارزی هرچند جزیی، میتواند در اقتصاد ایران که البته اکنون در مرحلهگذار به سر میبرد، صدمهزا باشد.
نرخ دستوری ارز
در همین حال، بابک افقهی، معاون اسبق وزیر صنعت، معدن و تجارت در این رابطه معتقد است که بالارفتن نرخ ارز برای صادرات مفید است اما نوسان و عدم ثبات نرخ ارز امکان برنامهریزی را برای صادرات هم سلب کرده و بر همین اساس، افزایش ناگهانی و نامتعارف نرخ ارز، قیمت نهادههای وارداتی تولید را افزایش میدهد و رقابتپذیری را بیشتر از پیش از اغلب صنایع صادراتی ما سلب میکند.
وی افزود: آثار افزایش نرخ ارز روی خدمات بازرگانی مرتبط با صادرات هم اثرگذار است، این در شرایطی است که متاسفانه در دولت قبل بارها تذکر داده شد که باید سطحی و به آرامی فاصله واقعی نرخ ارز را با نرخ دستوری کم کرد اما رییس دولت چندینبار بنده را احضار و توبیخ کرد که چرا این حرف را مصاحبه میکنید.
افقهی گفت: این تفکرات غلط و کارشناسی نشده موجب آزاد شدن نابهنگام ارز شد لذا معتقدم باید نرخ ارز واقعی شود اما با یک ثبات و نرخ منطقی و شیب ملایم چراکه دلار گران فشار واردات را کم و صادرات را بیشتر میکند. از سوی دیگر، دلار گران یعنی اجحاف مضاعف به تولیدکنندگان داخلی در حال انتظار، ضمن اینکه عدم ثبات نرخ ارز مخربترین اتفاق هم برای تولید و هم برای صادرکنندگان به شمار میرود.
این اظهارنظر فعالان اقتصادی در شرایطی است که علی طیبنیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی هم چندی پیش در خصوص تکانههای جزیی ارزی اظهار داشت که این تکانهها نگرانکننده نیست اما فعالان اقتصادی میگویند که اگرچه این تکانهها ممکن است در شرایط فعلی نگرانکننده نباشد اما هشداری برای باز شدن فنر ارزی است که در دو سال گذشته جمع شده است بنابراین باید دید که دولت چه تدبیری را در این زمینه اتخاذ خواهد کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد