5 - 02 - 2024
سازمان همکاری شانگهای و اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۴
آندره گالستیان*
اعلام رسمی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در ۴ ژوئیه ۲۰۲۳ طی اجلاس سران سازمان به میزبانی هندوستان انجام شد. در اجلاس فوق، بسیاری از نشستها با استفاده از امکانات مدرن و پیشرفته فناوری اطلاعات و ارتباطات، به صورت مجازی برگزار شد و بسیاری از سران کشورهای عضو نیز به صورت مجازی به سخنرانی پرداختند.
سازمان همکاری شانگهای که سازمانی اوراسیایی با اهداف اقتصادی، سیاسی، امنیتی و دفاعی است، بزرگترین سازمان منطقهای جهان است که از جایگاه و اهمیت فوقالعادهای برخوردار است و با توجه به امکانات بالقوه و بالفعل آن، امکان تاثیرگذاری روزافزون بر معادلات جهانی را دارد. کشورهای عضو این سازمان مهم، در مجموع بیش از شصت درصد مساحت اوراسیا، حدود ۴۰ درصد جمعیت کل جهان و حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی اسمی کل کشورهای جهان را دارا هستند. چهار قدرت از نُه قدرت اتمی جهان، یعنی روسیه، چین، هندوستان و پاکستان، عضو این سازمان هستند. روسیه بزرگترین کشور جهان به لحاظ مساحت و چین پرجمعیتترین کشور جهان است و هر دو کشور از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و دارای حق وتو در آن هستند. باید در نظر داشت چین دومین قدرت برتر اقتصادی جهان پس از ایالات متحده آمریکا و سومین کشور بزرگ جهان به لحاظ مساحت پس از روسیه و کاناداست و همچنین باید در نظر گرفت هندوستان پس از چین، دومین کشور پرجمعیت جهان است و بر اساس پیشبینیها، به زودی با پیشی گرفتن از چین، پرجمعیتترین کشور جهان خواهد شد و علاوه بر آن، پنجمین قدرت برتر اقتصادی جهان پس از ایالات متحده آمریکا، چین، ژاپن و آلمان، با توجه به میزان تولید ناخالص داخلی اسمی کل بر اساس آمار صندوق بینالمللی پول است.
ایران از نظر ژئوپلیتیکی و همچنین به لحاظ ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی، کشور بسیار مهمی است و بدیهی است که عضویت در این سازمان، میتواند منافع اقتصادی متعدد، فراوان، گسترده و چشمگیری برای کشورمان به ارمغان آورد. باید توجه داشت این سازمان، امکان رشد و گسترش فراوانی دارد، زیرا علاوه بر ایران، چین، روسیه، هندوستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و پاکستان که اعضای سازمان هستند، در حال حاضر، بلاروس نیز به صورت فعال در حال طی کردن روند عضویت است و علاوه بر آن، مغولستان، عضو ناظر و ارمنستان، ترکیه، مصر، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، جمهوری آذربایجان، کامبوج، نپال، سریلانکا، میانمار و مالدیو، شرکای گفتوگوی سازمان هستند و کشورهای متعددی نیز در فهرست پیوستن به شرکای گفتوگو یا کشورهای ناظر سازمان قرار دارند، از جمله عراق، سوریه، بنگلادش و الجزایر. علاوه بر موارد فوق، ترکمنستان نیز به عنوان کشور مهمان در نشستهای سازمان شرکت میکند.
با توجه به تعدد کشورهای سازمان همکاری شانگهای (اعم از عضو، ناظر یا شرکای گفتوگو) و با توجه به این واقعیت که این کشورها، بزرگترین تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی در جهان هستند، یکی از مهمترین منافع عضویت ایران، میتواند در زمینه مباحث مربوط به نفت، گاز و پتروشیمی باشد. ایران میتواند در زمینه صادرات نفت و گاز و همچنین محصولات متنوع پتروشیمی، جایگاه خود را به کمک این سازمان، به صورت موثری در جهان ارتقا دهد و میزان ارزآوری خود را به صورت قابل توجهی بهبود بخشد. کشورمان به لحاظ ترانزیت کالا نیز میتواند به نحو بسیار موثری عمل کند و با افزایش چشمگیر ترانزیت کالا از طریق ایران، بهبود خوبی در میزان ارزآوری برای کشور، قابل تصور است که طبیعتا باعث افزایش و ارتقای روابط ایران با کشورهای عضو یا ناظر یا شرکای گفتوگو با سازمان نیز خواهد شد. عضویت ایران در این سازمان بزرگ، میتواند بازرگانی کشور را نیز دچار تحول چشمگیری کند و مبادلات تجاری کشور را به نحو موثر و میزان ارز حاصل از صادرات غیرنفتی را نیز به نحو قابل توجه افزایش دهد. عضویت ایران در این سازمان، شرایط دسترسی کشورمان به جمعیت فراوان کشورهای عضو، ناظر یا شرکای گفتوگوی سازمان را بهبود خواهد بخشید و امکان صادرات محصولات متنوع ایرانی به بازار وسیع این کشورها را تسهیل خواهد کرد.
استفاده از تجارب کشورهای سازمان همکاری شانگهای در بخش صنایع، معادن و کشاورزی میتواند از مزایای عضویت ایران در این سازمان باشد. باید توجه داشت توسعه و نوسازی صنایع موجود، ایجاد صنایع جدید، اکتشافات نوین و بهرهبرداریهای بهینه از معادن و همچنین، رشد و گسترش و مکانیزاسیون مناسب در بخشهای گوناگون کشاورزی، همگی نیازمند سرمایهگذاریهای فراوانی هستند. این سرمایهگذاریها میتوانند داخلی یا خارجی باشند و این سازمان میتواند برای جذب سرمایهگذاران خارجی برای کشورمان بسیار موثر باشد. در زمینه توسعه بیشتر و پیشرفت سریعتر فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز پتانسیلهای بسیار خوبی در کشور موجود است و با توجه به اینکه کشورهای هندوستان و چین، در این زمینه، پیشرفتهای بسیار چشمگیری داشتهاند، عضویت کشورمان در این سازمان، میتواند برای این صنعت مهم در کشور نیز بسیار مفید و موثر باشد. علاوه بر موارد فوق، با توجه به اینکه از پتانسیلهای بسیار بالای کشور، صنعت توریسم و بحث گردشگری و جذب گردشگر است و با در نظر گرفتن این واقعیت که جاذبههای تاریخی، فرهنگی و طبیعی ایران میتواند برای شهروندان کشورهای عضو یا ناظر یا شرکای گفتوگوی سازمان، بسیار مورد توجه قرار گیرد، امکان توسعه فراوان صنعت توریسم و گردشگری، بسیار محتمل است که علاوه بر ارزآوری مناسب میتواند باعث آشنایی مردم کشورهای گوناگون سازمان با زبان، فرهنگ، تاریخ، آداب، رسوم و جغرافیای گسترده کشورمان شود که طبیعتا بسیار ارزشمند خواهد بود و میتواند فرصتهای بسیاری را برای کشور فراهم کند.با توجه به موارد ذکرشده و با در نظر گرفتن این واقعیت که سازمان همکاری شانگهای، علاوه بر اهداف سیاسی، امنیتی و دفاعی، اهداف اقتصادی مهمی را نیز پیگیری میکند و دارای پتانسیلهای فراوانی برای امور اقتصادی است، همکاری موثر با این سازمان و کشورهای عضو، کشورهای ناظر و کشورهایی که شرکای گفتوگوی آن هستند، میتواند به نحو چشمگیری باعث رشد تولید ناخالص داخلی شود، نرخ ارز را تثبیت و میزان بیکاری در کشور را کم کند، نرخ تورم را کاهش دهد، کسری بودجه را به حداقل برساند، باعث ارتقای میزان سرمایهگذاریهای خارجی شود و در نهایت، درآمدهای ارزی کشور را به صورت ملموس و چشمگیری افزایش دهد. امید است که با توجه ویژه مسوولان محترم به موارد فوق، شاهد رشد و گسترش و بالندگی هر چه بیشتر اقتصاد کشور در آینده نزدیک باشیم.
* کارشناس اوراسیا
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد