27 - 04 - 2020
زن به مثابه زن
شیدا ملکی- برخورداری از حقوق برابر اجتماعی خواستهای به ظاهر معمول است؛ خواستهای معمول اما تا امروز دستنیافتنی. زنان برای دستیابی به حقوق برابر همواره تلاش کردهاند و به روشنی میتوان گفت هر روز میجنگند تا به عنوان جنس دوم به آنها نگاه نشود. نگاهی برآمده از نابرابری اجتماعی سالیان سال بر زندگی بشر حاکم بوده است و امروز نیز همچنان به حکمرانی ظالمانه خود ادامه میدهد. نگاه به زنان فارغ از نقشهای بعدی آنها موجب آن خواهد شد که طعم برابری را عمیقتر احساس کنند.
این اما در حالی است که حتی در کشورهای توسعهیافته نقش مادری و همسری همواره از زن بودن پیشی میگیرد. زنان همواره به واسطه مادر و همسر بودن از پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی باز میمانند. توجه به زن به عنوان انسان هیچ منافاتی با نقشهای بعدی او ندارد. این مهم اما تحقق پیدا نمیکند مگر زمانی که مردان همگام و قدم به قدم با زنان در این مسیر پیش آیند. مطالبه حقوق برابر اجتماعی به معنای برتری زنان از مردان نیست. زنان همواره بر مسیری حرکت کردهاند که گاهی همجنسان آنها بیش از مردان مسیرشان را سد کردهاند.
عجیب است اما آنهایی که برچسب حمایت از حقوق زنان را بر پیشانی دارند گاهی هیچ گام جدی در راستای تحقق خواستهای اجتماعی زنان برنداشتهاند. زنان تحصیلکرده از گردونه توسعه و پیشرفت اقتصادی جا میمانند و این جاماندگی حاصل بیتوجهی نمایندگان زنان در مقام قانونگذاری است. زنان ورزشکار از شرکت در مسابقات بینالمللی جا میمانند و این حاصل نگاه مردانه یا شاید بهتر بگوییم نگاه خودخواهانه و ضدزن است که اتفاقا از سوی قانونگذار حمایت میشود؛ حمایتی برآمده از بیتوجهی به جامعه امروز. جامعهای که زن و مرد باید زیر چتر برابری به منظور توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی گام بردارند.
۸ مارس یک اتصال بینالمللی است
۸ مارس در گروه روزهای مهم بینالمللی است که زنان بسیاری برای حفظ آن تلاش کردهاند. روز جهانی زن به واقع روزی بینالمللی است که نمیتوان اهمیت آن را انکار کرد. این مهم اما همچنان مورد بیمهری و بیتوجهی قرار میگیرد. برخی افراد که خود را در گروه فعالان حقوق زنان میدانند این روز را منافی با روز ملی زن اعلام میکنند و معتقدند هیچ دلیلی برای توجه به این مناسبت بینالمللی وجود ندارد. زهرا نژادبهرام فعال حقوق زنان اما بر این باور نیست و پیرامون اهمیت این روز بینالمللی به «جهانصنعت» میگوید: زنان کارگر در قرن نوزدهم در مقابل نظام سرمایهداری ایستادگی کردند و برای تحقق خواستهای اجتماعی خود تا امروز همچنان تلاش میکنند. این تاریخ یک روز مهم بینالمللی است و بیتوجهی به آن به معنی قطع ارتباط بینالمللی است.
نژادبهرام در ادامه با اشاره به اهمیت همصدا بودن با جریانهای مهم بینالمللی افزود: هیچ مغایرتی بین روز ملی زن، تولد حضرت زهرا با روز جهانی زن وجود ندارد. به هر روی اسناد تاریخی ثابت میکند که حضرت زهرا نیز برای دستیابی به خواست و حقوق زنان همه تلاش خود را کردهاند و این موضوع ۱۴۰۰ سال پیش از سوی ایشان مورد پیگیری قرار گرفته است. از همین رو دلیلی برای گارد گرفتن در مقابل مناسبتهایی که در راستای تعالی اجتماعی هستند وجود ندارد. امروز باید از همه ظرفیتهای موجود در راستای رفع تبعیض تلاش کرد و نسبت به مطالبات زنان بیتوجه نبود.
حقوق زنان، مطالبهای جدی
پیگیری مطالبات زنان اما طی چند سال اخیر از مسیر خواست اجتماعی گروهی خاص خارج شده و به عنوان یک مطالبه عمومی از سوی زنان تبدیل شده است. نژادبهرام این موضوع را یک موفقیت و گامی به سوی پیشرفت میداند و معتقد است پیش از این مطالبات برابریخواهانه زنان فقط از سوی قشری خاص یا به عبارتی نخبگان جامعه مطرح میشد. این موضوع شرایطی را فراهم کرده بود تا براساس آن هر چند حقوق زنان مورد پیگیری قرار گیرد اما نه به عنوان یک خواست عمومی بلکه یک تفکر محقر روشنفکرانه و محدود. اینکه مطالبات زنان از بستر عمومی جامعه منتشر شود شرایطی را فراهم میکند که جامعه توسعه بیشتری را تجربه کند.
وی با اشاره به توجه گروههای سیاسی نسبت به مطالبات زنان تاکید میکند: تحصیلات، کارآفرینی و اشتغال زنان از سوی گروههای سیاسی مورد توجه قرار گرفته و در تبلیغات سیاسی خود نسبت به آن توجهی جدی میکنند. این موضوع البته در بین اصلاحطلبان بسیار مشهود است. فراموش نکنید چنین اندیشه و نگاهی شرایطی را فراهم میکند که بر اساس آن بستر عمومی جامعه نسبت به حقوق زنان حساس شده و در راستای تحقق آن گام بردارد. روشن است که امروز نمیتوان جامعه ایران را خالی از نقش زنان تصور کرد. این نقش، زنان را به عنوان وجود ماهوی زنان و نه به عنوان نقش همسری و مادری مورد توجه قرار میدهد و این خود اهمیتی بسیار جدی دارد.
برابر بیندیش، هوشمندانه بساز
نگاه جامعه بینالملل به حقوق زنان همواره مطالبهگر بوده است، اگرچه تا امروز تحقق جدی پیدا نکرده است. در همین راستا همزمان با هشتم مارس و روز جهانی زن، سازمان ملل متحد شعار «برابر بیندیش، هوشمندانه بساز و برای تغییر نوآوری داشته باش» را برای روز جهانی زن انتخاب کرده و نوآوری اجتماعی را اصلی مهم به منظور دستیابی به برابری جنسیتی برای زنان و دختران سراسر جهان میداند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامی به همین مناسبت اعلام کرد: در سالهای اخیر پیشرفتهای چشمگیری در حوزه حقوق زنان و نقش رهبری آنان در برخی از بخشها داشتهایم. هرچند این دستاوردها تکامل و انسجام لازم را نداشتهاند. در اصل برابری جنسیتی مساله قدرت است. ما در جهانی مردمحور و با فرهنگی مردمحور زندگی میکنیم و حقوق زنان تنها در موضوعات عینی در نظر گرفته میشود.
آنتونیو گوترش با بیان اینکه افزایش تعداد زنان تصمیمگیرنده، اصلی اساسی است، اظهار کرد: در سازمان ملل تلاش شده تا این اصل به اولویتی فوری و ضروری تبدیل شود. اکنون ما از برابری جنسیتی در میان افرادی که تیمهای ما را در جهان هدایت میکنند، برخورداریم و تعداد قابل توجهی از زنان در بخشهای ارشد مدیریتی در حال فعالیت هستند. با این وجود همچنان زنان در دستیابی و اعمال قدرت با مشکلات جدی روبهرو هستند. همچنین در برخی از کشورها مشاهده میشود با وجود کاهش نرخ قتل، آمار به قتل رسیدن زنان رو به افزایش است. برای جبران عقبماندگی در حوزه تحقق حقوق زنان، لازم است تلاشها برای حفاظت و ارتقای جایگاه حقوق زنان، منزلت و نقش هدایتگر آنان دو برابر شود.
تضمین حقوق برابر زن و مرد فقط در شش کشور جهان
تحقیقات بانک جهانی درباره تساوی حقوق زن و مرد در ۱۸۷ کشور نشان میدهد که تنها شش کشور دنیا به صورت قانونی حقوق برابر را برای زنان و مردان تضمین کردهاند. آلمان در رتبه ۳۱ قرار گرفته و ایران در رتبههای آخر. سوئد، بلژیک، دانمارک، فرانسه، لتونی و لوکزامبورگ شش کشوری هستند که به صورت قانونی برای زنان حقوقی برابر با مردان را تضمین کردهاند. در تحقیقات جدید بانک بینالمللی بازسازی و توسعه که بخشی از بانک جهانی است، گفته میشود که فقط این شش کشور اروپایی در این تحقیق موفق به دریافت رتبه کامل قبولی شدند.
تحقیقات یاد شده «زنان، اقتصاد و قانون سال ۲۰۱۹: یک دهه اصلاحات» نام دارد. کریستالینا جورجیوا، مدیر موقت بانک بینالمللی بازسازی و توسعه، در مقدمه این گزارش تحقیقاتی پسزمینههای دادهها را توضیح داده است. صحبت بر سر تصمیمات اقتصادی است که زنان در جریان زندگی شغلی خود میگیرند و اینکه این تصمیمات چگونه تحت تاثیر قوانین واقع میشوند.
به گفته جورجیوا دادههای جمعآوری شده در تحقیقات از یک طرف نشان میدهند که در دهه گذشته پیشرفتهای بزرگی در موضوع برابری جنسیتی بین زن و مرد حاصل شده است. از طرف دیگر این دادهها وضعیت دیگری از زنان را ترسیم میکنند و نشان میدهند که بسیاری از قوانین دست و پاگیر هنوز هم مانع رفتن زنان به سر کار هستند یا تاسیس شرکتها توسط زنان را دشوار میکنند.
آیا زنان به مانند مردان زندگی میکنند؟
تحقیقات بانک بینالمللی بازسازی و توسعه درباره قوانین ۱۸۷ کشور نشان میدهد که هنوز قوانین بسیاری از کشورهای اروپایی هم نتوانستهاند برابری زن و مرد را در عرصههای گوناگون اجتماعی به صورت قانونی تضمین کنند. برای مثال آلمان در رتبه ۳۱ پس از کشورهایی مانند پرو، مجارستان و پاراگوئه قرار گرفته است. پژوهشگران برای انجام تحقیق خود ۳۵ معیار داشتهاند. یکی از معیارهایی که برای این تحقیق وجود داشته این بوده که آیا زنان مثل مردان میتوانند آزادانه درباره محل زندگی خود تصمیم بگیرند یا خیر. یکی دیگر از معیارهای مهم این بوده که آیا در محیط کار زنان قوانین علیه آزار و اذیت جنسی وضع شده است یا خیر.
معیار دیگری که محققان بانک جهانی داشتهاند این بوده که آیا زنان میتوانند طلاق بگیرند و دوباره ازدواج کنند یا خیر. معیارهایی چون گشودن حساب بانکی برای زنان و یکسان بودن سن بازنشستگی مردان و زنان نیز در این تحقیق مطرح بوده است. طبق گزارش بانک بینالمللی بازسازی و توسعه، فرانسه در ۱۰ سال گذشته بزرگترین رشد را در عرصه برابری حقوق زن و مرد داشته است. در فرانسه قوانینی چون «قانون خشونت خانگی»، «قانون مجازات برای آزار و اذیت جنسی در محل کار» و همچنین «قانون مربوط به مرخصی والدین» اجرا شدهاند. در تحقیقات بانک جهانی، عربستان سعودی بعد از امارات متحده عربی، سودان و ایران قرار گرفته است.
۹ زن ورزشکار مشهوری که برای برابری جنگید ند
ورزشکاران زن مشهور جهان برای حقوق زنان و برابری تمام تلاش خود را کردند و به حقشان رسیدند. بانوان زیادی در جهان ورزش برای حقوق زنان و برابری تلاش کردند. آنها میخواستند نشان دهند چیزی از ورزشکار مردان کم ندارند. در ادامه به ۹ بانوی ورزشکار برجسته که در این زمینه تلاش کردند اشاره میشود.
تصویر نخستین زنی که در ماراتن شرکت کرد و مردانی که سعی میکردند او را از مسیر خارج کنند هرگز پاکشدنی نیست. این اتفاق در نوزدهم آوریل سال ۱۹۶۷ در ماراتن بوستون رخ داد. کاترین اسویتزر، دونده آلمانی پس از ۴ ساعت و ۲۰ دقیقه به خاطر زن بودنش و مورد توهین قرار گرفتن توسط مسوولان برگزاری و رسانهها به صورت خودکار دیسکالیفه شد.
آدا هگربرگ، فوتبالیست نروژی نخستین بانویی بود که برنده توپ طلا شد. او اعلام کرد که در جام جهانی فرانسه شرکت نخواهد کرد چون در کشورش به فوتبالیستهای زن احترام کافی گذاشته نمیشود. این یک مشت محکمی به جهان فوتبال بود و درسی برای همه که برای برابری میجنگند.
سرنا ویلیامز، تنیسور سرشناس آمریکایی حتی پس از مادر شدن به رقابت خود ادامه داد. او برای تقدیر از مادران در رولان گاروس با یک لباس سرهمی که توسط پزشکان انتخاب شده بود رقابت کرد. با این حال فدراسیون تنیس فرانسه دیگر اجازه نداد ویلیامز این لباس را بپوشد. همچنین سیمون بایلز، ژیمناست آمریکایی که چهار مدال طلای المپیک دارد یکی از کسانی بود که اعلام کرد مورد آزار جنسی لری ناصر قرار گرفته است. بایلز باعث شد دیگر ورزشکارانی که مورد تعرض قرار گرفته بودند از پزشک سابق تیم ژیمناستیک آمریکا شکایت کنند. ناصر در نهایت به ۶۰ سال زندان محکوم شد.
بکیهامون، بسکتبالیست سابق، اکنون در کادر فنی تیم مردان سن آنتونیو اسپرز حضور دارد و به عنوان دستیار کار میکند. او نخستین بانویی است که در NBA چنین سمتی را بر عهده میگیرد. از او به خاطر حضور در این رقابتها به شدت انتقاد شد.
بیلی جین کینگ، قهرمان تنیس آمریکای شمالی و فعال زنان در سال ۱۹۷۳ رقابتهای تنیس آزاد آمریکا را به بایکوت تهدید کرد. او خواستار برابری در ارزش جوایز مردان و زنان بود. درخواستش مورد توجه قرار گرفت و تنیس اپن آمریکا به نخستین رقابت بزرگی تبدیل شد که جوایز مردان و زنان برابر بود.
ناوال المتوکل، دونده مراکشی مدال طلای ۴۰۰ متر با مانع را در المپیک ۱۹۸۴ لسآنجلس به دست آورد تا نخستین بانویی باشد که از یک کشور اسلامی مدال المپیک به دست میآورد. او در کشورش به عنوان یک قهرمان شناخته میشود و در را به روی زنان در ورزشهای اسلامی باز کرد.
یوتا کلایناشمیت، راننده آلمانی نامش در تاریخ برای همیشه جاویدان خواهد بود چون نخستین و تنها بانویی بود که فاتح رالی داکار شد. این اتفاق در سال ۲۰۰۱ رخ داد. او در سختترین رقابت اتومبیلرانی عنوان قهرمانی را به دست آورد. در همین حال نبیاد الکس مورگان، فوتبالیست آمریکایی را فراموش کرد. او پس از قهرمانی در جام جهانی ۲۰۱۵ از نابرابری دستمزد تیم ملی مردان و زنان شکایت کرد. این شکایت به سنای آمریکا راه یافت و تغییراتی به نفع بانوان در زمینه برابری دستمزد ایجاد شد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد