1 - 03 - 2018
زندگی با آب عمان جان میگیرد؟
گروه جامعه- چند سالی میشود که مسوولان و فعالان در حوزه آب به کرات هشدار خشکسالی را میدهند و این سالهای اخیر هم با نشان دادن شرایط سدها و آمارهایی که از استفاده بیرویه شهروندان از منابع آبی به گوشمان میرسد، بارها از ترس بروز کمآبی و خشکسالی تنمان به لرزه افتاده است.
این خبرها به سرعت دست به دست شده تا جایی که برخی از ساکنان شهرهای کویری و نسبتا خشک میگویند باید فکری به حال شرایط کرد و به دلیل کمآبی تا چند سال آینده بار سفر بست و از شهرها بیرون رفت. شنیدهها حاکی از این است که برخی شهرها مانند یزد و کرمان تا ۲۰ سال آینده به دلیل کمبود منابع آبی خالی از سکنه میشوند و همین امر باعث ترس و وحشت شهروندان این شهرها شده است.
شیرینسازی آب دریای جنوب، طرح کلیدی وزارت نیرو
سال ۹۴ معاون برنامهریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو با توجه به شرایط بحرانی در خصوص وضعیت آب اعلام کرد: طرحهای بزرگی در دستور کار داریم که شامل انتقال آب تصفیه شده از دریای خلیجفارس به شرق کشور (خراسانجنوبی و رضوی) و استانهای کرمان، یزد و... میشود.
این اظهارات در حالی بیان شد که علیرضا دائمی اعلام کرد تمام کشورهای حوزه خلیجفارس بخش زیادی از آب شرب، صنعتی و حتی کشاورزی خود را از شیرینسازی آب شور خلیجفارس و دریای عمان تامین میکنند؛ بهطوریکه عربستان ۶۰ درصد تقاضای سالانه آب خود را از شیرینسازی آب دریا تامین میکند. وضعیت تامین آب مابقی کشورهای حاشیه خلیجفارس و عمان نیز چنین است اما در میان این کشورها کمترین استفاده از آب شور این دو دریا مربوط به ایران است. ایران سالانه فقط ۴۵ میلیون مترمکعب آب مورد تقاضای کشور را از شیرینسازی آب خلیجفارس و دریای عمان تامین میکند که این رقم در مقایسه با تقاضای سالانه کشور بسیار ناچیز است اما اخیرا با تشدید بحران کمآبی، ایران هم به دنبال افزایش میزان شیرینسازی آب دریای جنوبی است و این موضوع به یکی از طرحهای کلیدی وزارت نیرو برای افق ۱۴۰۴ تبدیل شده است.
این طرح که به منظور آبرسانی به ۶ استان و تولید همزمان آب و برق از سواحل جنوبی مدنظر بود تا استانهای ساحلی در نوار ۱۰۰ کیلومتری و مناطق کمآب جنوبی کشور را دربرگیرد با این هدف که در مرحله اول این طرح به جنوب استان سیستانوبلوچستان و سواحل مکران، استان بوشهر و هرمزگان، جنوب استان فارس، استان خوزستان و جنوب استان کرمان، آب شیرین و تصفیه شده منتقل خواهد شد که با توجه به پتانسیلهای این بخش قرار است آب شیرین شده به ۳ بخش مصرفی شرب، صنعتی و کشاورزی صنعتی (گلخانهای) این استانها اختصاص یابد.
آب دریای جنوب امید آخر برای زنده ماندن شهرهای شرقی
در همین راستا با بیان اینکه اجرای پروژه انتقال آب از دریای عمان به خراسانجنوبی نیازمند سرمایه و اعتبارات بالایی است، اقدامات زیادی انجام شده که مطالعات این پروژه با اولویت خراسانجنوبی، رضوی و سیستانوبلوچستان آغاز و در حال انجام است. تامین آب شرب وصنعت برای این سه استان یکی از مطالبات اصلی و اولویت اول مردم است که باعث شده این پروژه هرچه سریع تر وارد فاز اجرایی و عملیاتی شود.
حسن جعفری مدیرعامل شرکت آب منطقهای خراسانرضوی هم با اشاره به اینکه در هیچ نقطه جهان مصرف آب به اندازه کشور ما نیست گفت: انتقال آب از دریای عمان به سه استان شرقی کشور با هدف رفع کسری مخازن صورت میگیرد چراکه پیشبینی میشود بسیاری از شهرهای این استان در چشمانداز ۱۴۲۰ با مشکل تامین آب مواجه شوند. طرح انتقال آب از دریای عمان و نمکزدایی، گران و درازمدت است و با اعتبارات دولتی شاید حدود ۱۰ سال طول بکشد و همچنین این طرح میتواند به دلیل تثبیت جمعیتی، به کریدور شرق کشور کمک کند. با ریشه یابی این موضوع بسیاری از عوامل این رشد منفی، به نبود صنعت و کشاورزی پایدار که در اثر توان کم دشتهای این منطقه و کاهش منابع آبی است، باز میگردد.
مسوولان بر این باورند که اگر آب کافی در اختیار داشته باشیم بسیاری از کارخانجات و صنایع کوچک همچون دامداری و... را میتوان در جهت توسعه و اشتغال پایدار در منطقه شرق کشور ایجاد کرد و هدف اصلی از اجرای این پروژه تامین آب شرب و صنعت سه استان شرقی کشور است که در فاز اول اجرایی در افق ۱۴۰۷ به میزان ۲۵۰ میلیون مترمکعب و در افق ۱۴۲۰ به میزان ۷۵۰ میلیون مترمکعب پیشبینی شده است و لازم به ذکر است که این مطالعات شامل چهار بخش کلی از جمله مطالعات پایه،مطالعات آبگیر و نمک زدایی و محیطزیست، مطالعات خط انتقال و محیطزیست، مسیر و مطالعات ارزیابی مالی و اقتصادی و ارائه ساختار مناسب است.
۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه انتقال آب از عمان به مشهد
این در حالی است که چندی پیش مدیر طرح انتقال آب دریای عمان به خراسان رضوی از هزینه ۱۵ هزار میلیارد تومانی انتقال آب از دریای عمان به مشهد خبر داد. به نقل از ایسنا نصیر گیفانی در نشستی با عنوان «از دریا تا کویر؛ بررسی پیامدهای طرحهای انتقال آب دریای خزر و عمان و تاثیرات آن بر محیطزیست» اعلام کرد: برآورد هزینه کل انتقال آب از دریای عمان به مشهد ۱۵ هزار میلیارد تومان است؛ بر این اساس پیشبینی میشود قیمت هر مترمکعب آب در سیستانوبلوچستان بین شش تا هفت هزار تومان، در خراسانجنوبی بین ۸ تا ۹ هزار تومان و در مشهد بین ۱۱ تا ۱۲ هزار تومان تعیین شود. در قدم اول باید ضرورت انجام این طرح بررسی شود. مطالعاتی که در زمینه منابع آبهای زیرزمینی در سال ۱۳۸۵ انجام شده نشان میدهد از سفرههای آبزیرزمینی ۶/۹ میلیارد مترمکعب آب برداشت میکنیم در حالی که تغذیه آنها ۱/۸ میلیارد مترمکعب است. اختلاف این اعداد کسری ۵/۱ میلیارد مترمکعب را نشان میدهد.
گیفانی در ادامه نشست به مطالعات سال گذشته اشاره کرد که نشان میدهد کسری آب به ۷/۱ میلیارد مترمکعب رسیده است و نتیجه میگیریم که تغییر شرایط اقلیمی و خشکسالی بر کمبود آب تاثیر گذاشته است. این در حالی است که میزان برداشت از آبهای زیرزمینی نسبت به ۱۰ سال گذشته به ۵/۸ میلیارد مترمکعب رسیده است. این موضوع بدین معناست که با وجود استفاده از تکنولوژی، تحت شرایط جبری طبیعت امکان برداشت آب بیش از ۵/۸ میلیارد مترمکعب وجود ندارد. میزان آب منابعی که برای شرب و صنعت قابل استفاده هستند، سالانه حدود ۹۰۰ میلیون مترمکعب گزارش شده است. نیاز آبی ما برای انتهای دوره طرح، یعنی سال ۱۴۲۰، ۷۵۰ میلیون مترمکعب پیشبینی شده است. ما به این نتیجه رسیدهایم که برای تامین نیاز به آب در سالهای آینده نمیتوانیم تنها به سفرههای آب زیرزمینی متکی باشیم. همچنین در خصوص طرح انتقال آب در این طرح خط لولهای وجود دارد که طول آن حدود ۱۵۰۰ کیلومتر است. قطر این لوله فولادی از چابهار تا زاهدان ۲۲۰۰ میلیمتر، از زاهدان تا بیرجند ۱۸۰۰میلیمتر و از بیرجند به مشهد ۱۶۰۰ میلیمتر است.
سیاست انتقال جمعیت از داخل سرزمین به کنار دریا
حال بعد از گذشت تقریبا دو سال از رونمایی این طرح، روز گذشته ایلنا اعلام کرد معاون انسانی محیطزیست سازمان حفاظت محیطزیست دوباره از لزوم توجه و عملی شدن این طرح سخن به میان آورده است. براساس گفتههای مسعود تجریشی طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیجفارس یک پروژه بسیار خوب است که هم باعث توسعه اقتصادی در منطقه میشود و هم وضعیت محیطزیست را بهبود میبخشد.
او به قرار گرفتن منابع آبی ما در دو پهنه شمال و جنوب کشور اشاره میکند که طی سالیان گذشته صنایع پر آببر در داخل سرزمین احداث شدهاند مانند فولاد مبارکه که قرار بود در بندرعباس باشد، اما در اصفهان در حال فعالیت است. تجریشی همچنین با بیان اینکه این صنایع به آب نیازمند هستند، خاطرنشان کرد: این صنایع در سالهای گذشته ایجاد شده و زیرساختهای فراوانی برای آنها نیز در نظر گرفته شده، اما به آب نیاز دارند و در حال حاضر امکان جابهجایی آنها وجود ندارد، چراکه منبع مالی نداریم بنابراین هدف و برنامه ما این است که با صنایع موجود سعی کنیم مصرف آب را کم کنیم و بهرهوری را افزایش دهیم، در حال حاضر مجوز تنها به صنایعی داده میشود که در کنار آب احداث شوند و دیگر صنایعی مانند گندلهسازی در داخل سرزمین مجوز نمیگیرند، بنابراین یکی از سیاستهای ما انتقال جمعیت از داخل سرزمین به کنار دریاست؛ اتفاقی که در طرح مکران در حال شکلگیری است.
تجریشی در پاسخ به این سوال که برای صنایع و منابعی که در داخل سرزمین هستند و راهی برای انتقال آنها نیست چه باید کرد، گفت: منطقهای در شرق کشور است که معادن سنگان بسیار منابع غنی هستند، اما با مشکل نبود آب مواجه هستند. برای اینکه بتوانیم از این معادن غنی نیز استفاده کنیم و مشکلات اقتصادی را در شرق کشور برطرف کنیم، تنها راه این است که آب را از دریای عمان برای صنعت انتقال دهیم تا هم برای شرب و هم شکوفایی اقتصادی در منطقه استفاده کنیم و هم برای شرب استفاده کنیم تا جمعیت را مستقر کنیم.
او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا طرحهای انتقال آب دارای مشکلات زیستمحیطی است،اعلام کرد: مسیری که قرار است انتقال آب در آن مسیر صورت بگیرد، ارزیابی زیستمحیطی میشود و اگر زیستگاهی در آن واقع باشد مسیر را تغییر میدهیم، البته برای بسیاری از زیستگاههای ما خوب است، چراکه ما در آنجا آب نداریم و اگر آب نباشد پوشش گیاهی نیست و جانوری در آن منطقه وجود نخواهد داشت. بنابراین ما طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیجفارس را یک پروژه بسیار خوب میدانیم؛ پروژهای که هم باعث توسعه اقتصادی در منطقه میشود و هم وضعیت محیطزیست را بهبود میبخشد.
حال باید دید آیا با وجود هزینهها و مشکلات زیادی که در عملی کردن این طرح پیش پای مسوولان است این طرح عملی میشود یا فقط در حد حرف و برگزاری جلسات و نشستهای مختلف باقی میماند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد