16 - 12 - 2019
زمزمه خروج انگلیس از برجام
گروه سیاسی- اخیرا دولت انگلیس در جبلالطارق یک نفتکش حامل نفت ایران را توقیف کرد هرچند این اقدام در جهت آزمایش ایران انجام گرفته بود تا میزان جدیت این کشور در برخورد با به خطر افتادن منافع ملی سنجیده شود اما این موضوع شروع ماجرای درگیری میان تهران و لندن شد.
از زمان توقیف نفتکش ایران توسط انگلیس، انتقادهایی نسبت به این کشور در مورد مسوولیت گریزی از برجام و همکاری لندن با واشنگتن در تحریمهای ضدایرانی مطرح میشود، انتقادهایی که باعث از بین رفتن فرصت حل بحران و تیره شدن افق مذاکرات جاری میان دو طرف در سایه نزدیک شدن به پایان مهلت ایران به کشورهای اروپایی درباره کاهش پایبندی به سطح تعهدات خود در توافق هستهای شد. مضاف بر آن دلسرد شدن ایران از اروپا در برجام عزم مقامات تهران را برای مقابلهبهمثل با سیاستهای همسو با واشنگتن جزم کرد و نتیجه آن مقابلهبهمثل و توقیف نفتکش انگلیسی توسط سپاه پاسداران بود که با واکنش و هشدار جدی از جانب انگلیس همراه شد. تا حدی که برخی منابع از آمادگی لندن برای مسدود ساختن داراییهای ایران خبر دادند. علاوه بر این برخی مقامات بریتانیا از احتمال بازگشت تحریمهای اتحادیه اروپا و سازمان ملل علیه ایران را که در سال ۲۰۱۶ لغو شده است، سخن گفتند. به نظر میرسد تاکنون راه دیپلماتیک برای حل اختلاف میان تهران و لندن به جایی نرسیده و تنشهای موجود از موضوع کشتی فراتر رفته است. به خصوص که ورود جانسون به کابینه میتواند سیاستهای این کشور را در مورد ایران به بنبست برساند.
اما بوریس جانسون که روابط نزدیکی با دونالد ترامپ دارد و یکی از رهبران کمپین خروج این کشور از اتحادیه اروپا محسوب میشود در اظهارات اولیه خود در کمپین انتخاباتی اعلام کرده بود که در برابر ایران انعطاف نشان نخواهد داد البته رویکرد او در مناظرههای انتخاباتی پایانی تغییر و اعلام کرد که به دنبال تشدید تنش با ایران نیست اما در نهایت جانسون، در اولین سخنرانی خود در جمع نمایندگان مجلس عوام، در پاسخ به جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر، در مورد تعامل وی با ایران، به شدت از او انتقاد کرد و این نخستین موضعگیری تند جانسون در مقایسه با سیاستهای ترزا می نسبت به ایران بود .
دلیل اصلی انتقادات بوریس جانسون حمایتهای جرمی کوربین از جمهوری اسلامی ایران عنوان شد. سخنان تند بین دو رهبر سیاسی زمانی آغاز شد که جرمی کوربین از جانسون پرسید آیا او به همراه شرکای اروپایی امضاکننده برجام برای احیای توافق هستهای ایران و کاهش تنش در خلیجفارس همکاری خواهد کرد؟
شهردار پیشین لندن که در بریتانیا او را «بوجو» میخوانند در واکنش به این پرسش ابتدا جرمی کوربین را نزدیک به دولت ایران خواند و گفت: «چطور میتواند درباره ایران حرف بزند. این آدم محترم که از شبکه پرستیوی ایران پول گرفته است. او کسی است که در اتفاقاتی که در خلیجفارس رخ میدهد مکررا به جای حمایت از دوستان ما در ایالات متحده از حاکمان ایران جانبداری میکند.»
از اعلام مواضع اخیر جانسون و درگیری دریایی تهران و لندن اینگونه بر میآید که خطر خروج از برجام از جانب انگلیس وجود دارد. باید اذعان داشت برجام بر پایه صلح امضا شده است، پس هر موضوعی که صلح را به خطر بیندازد برجام را به خطر انداخته موضوع درگیری دریایی نیز یکی از موضوعاتی است که میتواند صلح میان دو کشور را برهم بزند مخصوصا آن که تهران و لندن به خاطر توقیف کشتیها یکدیگر را متهم به دزدی دریایی کردند. از طرفی آمریکاییها و به ویژه آقای ترامپ سعی میکنند انگلیس را به جایی بکشانند که به مواضع آمریکاییها نزدیک باشند و انتظار دارند مواضع جانسون نیز نسبت به ایران تند باشد. واقعیت آن است که تاکنون هم انگلیس و ایالاتمتحده تمام تلاش خود را برای ایجاد آشوب و به خطر انداختن صلح انجام دادهاند طبیعتا این اقدامات قطعا به ضرر برجام خواهد بود.
اما روز چهارشنبه یک نماینده پارلمان بریتانیا گفت که احتمالا دولت بوریس جانسون همانند دونالد ترامپ از برجام خارج خواهد شد. ماتیو افورد، نماینده پارلمان بریتانیا به شبکه ۲۴ فرانسه گفته است که لندن به دنبال رویارویی نظامی با ایران نیست. این نماینده محافظهکار پارلمان بریتانیا تاکید کرده است: ضروری است که بریتانیا در مقابل ایران قاطع باشد. وی اضافه کرده است: باور دارم بریتانیا به زودی همانند آمریکا از توافق هستهای خارج خواهد شد.
اولین کشوری که از برجام خارج شد ایالاتمتحده بود به دنبال آن اگر ایران بر موضع خود بایستد و درخصوص آزادسازی کشتی بریتانیایی اقدام نکند میتوان این پیشبینی را کرد که انگلیس دومین کشوری خواهد بود که از برجام خارج میشود. البته پایبندی طرفهای برجام از اولویتهای اصلی ایران نبوده و نیست چراکه تاکنون اقدام درخوری از جانب اتحادیه اروپا برای حفظ برجام و منافع ایران دیده نشده است.
باید اذعان داشت که انگلیس در تمامی پروندههای بینالمللی در کنار آمریکا ایستاده و بهنوعی میتوان گفت انگلیس تامینکننده منافع ایالاتمتحده در اروپاست. از این رو خروج از اتحادیه اروپا و برهم زدن توافق هستهای از جانب انگلیس موضوعی دور از انتظار نیست اما اگر انگلستان به طور کامل از اتحادیه اروپا خارج شود ناگزیر است هم هزینههای سنگینی بپردازد هم به سمت انزوا در اروپا پیش رود. در این حین باید دید ایران در خصوص از بین نرفتن برجام از جانب انگلیس چه اقدامی انجام میدهد و آیا راه دیپلماتیک میتواند انگلیس را در خصوص مواضع سرسخت کابینه جدید نسبت به ایران منصرف کند؟
به نظر میرسد دستگاه دیپلماسی ایران از اتفاقات اخیر ناامید نمیشود. با وجود آنکه بوریس جانسون که در اظهارات اولیه خود در کمپین انتخاباتی اعلام کرده بود در برابر ایران انعطاف نشان نخواهد داد پس از پیروزیاش، وزیر امور خارجه کشورمان در پیامی پیروزی «همتای سابقش» را تبریک گفت و با نسبت دادن دزدی دریایی به دولت ترزا می، تاکید کرد ایران به دنبال تقابل نیست. ایران همچنان به دنبال آن است که موانع را بردارد و سیاستهای نزدیکیجویانه را دنبال کند. در این میان برخی کشورها برحل مشکل دو طرف از راه دیپلماتیک اصرار دارند. سوئد یکی از این کشورهاست که در حال رایزنی با مقامهای ایرانی و انگلیسی درباره نفتکشهای توقیف شده در خلیجفارس و تنگه جبلالطارق است. مالکیت نفتکش «استنا ایمپرو» که با پرچم انگلیس تردد میکرد، متعلق به یک شرکت سوئدی است. وزارت خارجه سوئد با اشاره به نفتکشهای توقیف شده در خلیجفارس و تنگه جبلالطارق اعلام کرد که استکهلم در حال رایزنی در سطوح مختلف با مقامهای ایران و انگلیس و دیگر طرفهای مربوطه است.سخنگوی وزارت خارجه سوئد گفت که امیدواریم یک راهحل برای این مساله پیدا کینم و تنشها را کاهش دهیم. استکهلم نگران شرایط در تنگه هرمز است. برای سوئد و اتحادیه اروپا آزادی کشتیرانی محافظت شده بسیار حیاتی است.
با این حال اکنون حدود سه هفته است که ایران و انگلیس درگیر مساله توقیف نفتکشها هستند. حال با توجه به روی کار آمدن دولت جدید و با توجه به عزم اروپاییها و رضایت تلویحی وزارت خارجه ایران برای ادامه تعامل باید دید سرنوشت روابط دو کشور در بحث توقیف نفتکشها و همچنین برجام به کجا میرسد. اما از واکنشهای مقامات بریتانیا اینگونه برمیآید که انگلیس به دنبال تنش و درگیری نظامی با ایران نیست و دولتمردان این کشور در تلاش هستند که نسبت به تهران هوشمندانهتر عمل کنند. مقامات بلندپایه انگلیس اذعان دارند که حل تنشهای اخیر میان انگلیس و ایران بر سر توقیف نفتکش انگلیس در تنگه هرمز و یک فروند کشتی حامل نفت ایران در جبلالطارق از اولویتهای اصلی دولت جدید بوریس جانسون به شمار میرود. گواه این ادعا سخنان وزیر خارجه بریتانیاست که در اولین اظهارنظر خود در مورد ایران تحولات اخیر در روابط ایران و انگلیس را بسیار حساس خواند و تاکید کرد: عجولانه درباره ایران تصمیم نمیگیرم و رایزنی با ایران بر سر نفتکشهای توقیفی را از اولویتهایش اعلام کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد