13 - 01 - 2022
زمزمههای شکست دیپلماسی
گروه جهان- در بحبوحه تردیدهای بینالمللی درباره آمادهباش مسکو برای حمله نظامی به اوکراین، اعضای قدرتمندترین ائتلاف نظامی جهان (ناتو) برای نخستینبار پس از دو سال با مقامهای ارشد روسیه در بروکسل برای بررسی راههای جلوگیری از یک درگیری تازه بر سر اوکراین نشست برگزار کردند.
نشست شورای ناتو-روسیه در بروکسل، مقر ناتو، به دنبال یکسری مذاکرات عالیرتبه میان واشنگتن و مسکو برگزار میشود که جرقه اصلی آن با تقویت قوای روس در نزدیکی مرزهای اوکراین زده شده است. این دیدار همزمان با یک هفته تلاشهای دیپلماتیک حساس و اقدامات دیگر برای جلوگیری از آنچه واشنگتن احتمال حمله روسیه به اوکراین میداند، صورت میگیرد. این در حالی است که مسکو برنامهریزی برای حمله را رد کرده، اما میگوید اگر کشورهای غربی با خواستههای روسیه از ناتو موافقت نکنند، امنیت کل قاره اروپا را به خطر میاندازند.
در این میان، دو اعلامیهای که روز سهشنبه توسط روسیه و بلاروس مبنی بر گشتزنی و تمرین نظامی در نزدیکی مرزهای اوکراین منتشر شد، حاکی از وجود خطر شکست است. ارتش بلاروس اعلام کرده جنگندههای روسیه و بلاروس پروازهای مشترکی را در نزدیکی اوکراین انجام دادند و فرماندهی منطقه نظامی غرب روسیه از برگزاری مانور نظامی با آتش جنگی با شرکت حدود ۳۰۰۰ سرباز و ۳۰۰ خودروی زرهی خبر داد، مانورهایی که شامل تاکتیکهایی در زمان مواجهه با حمله دشمن بودند. از طرفی اوکراین در ضمن تدارکش برای احتمال شکست مذاکرات، مسیر دیپلماسی موازی را با روسیه دنبال میکند، مسیری که متمرکز بر حل و فصل مناقشه هشت ساله در شرق اوکراین است.
شورای ناتو-روسیه، نشست اصلی برای مذاکرات دو طرف، دو دهه قبل تاسیس شد، اما نشستهای همهجانبه با حضور تمام اعضا به دلیل الحاق شبهجزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ متوقف شد و فقط نشستهای جداگانهای از آن زمان به بعد برگزار شده که آخرین نشست در سال ۲۰۱۹ بود.
ماههاست کییف به متحدانش در آمریکا و اروپا هشدار میدهد که دهها هزار نظامی روس در امتداد مرز شرقیاش تجمع کردهاند. این تقویت قوا شبهه تکرار اقدام ۲۰۱۴ روسیه در شبهجزیره کریمه واقع در دریای سیاه را ایجاد کرده که موجب شد جامعه بینالمللی به آن اعتراض کرده و یکسری تحریمها علیه مسکو وضع شود. کرملین اما بارها چنین اتهاماتی را انکار کرده و تدارک برای حمله را بیاساس میداند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در جریان کنفرانس خبری تازه خود گفت: فکر نمیکنم ما بتوانیم انتظار داشته باشیم که این نشستها تمام مسائل را حل و فصل کنند. چیزی که به آن امید بستهایم، این است که روی مسیر پیشرو توافق کنیم، اینکه بتوانیم نشستهایی داشته باشیم و اینکه بتوانیم روی یک فرآیند توافق کنیم.
از طرفی در آستانه نشست شورای روسیه و ناتو درباره تضمینهای امنیتی سفیر روسیه در آمریکا از واشنگتن خواست که از لفاظیهای تهاجمی علیه روسیه دست بردارد و نیروهای ناتو را از مرزهای روسیه دور کند. آناتولی آنتونوف سفیر روسیه در آمریکا در بیانیهای اعلام کرد: ما اجازه تحولاتی را نخواهیم داد که استقلال و حاکمیت فدراسیون روسیه را تضعیف کند. این هفته وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در ژنو مذاکراتی را با همتای روس خود آغاز کرد. شرمن دوشنبه گفت که در جریان گفتوگو با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه که حدود هشت ساعت به طول انجامید، او نسبت به تبعات اقتصادی شدیدی که دولت بایدن آماده اعمال علیه مسکو است، هشدار داد. شرمن به دنبال رایزنی با ریابکوف در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: ما بسیار آمادهایم و با متحدان و شرکایمان همسو هستیم تا آن هزینههای هنگفت را اعمال کنیم. این تحریمها، نهادهای مالی مهم و صادرات روسیه را هدف میگیرد و مواضع ناتو در اراضی متحد را تقویت کرده و کمک امنیتی به اوکراین را هم افزایش میدهد.
ویکتوریا نولاند، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی هم در کنفرانس مطبوعاتی روز سهشنبه مواضع مشابهی را تکرار کرد. در همین حال، ریابکوف در کنفرانس مطبوعاتی جداگانهای گفت هیچ پیشرفتی به دنبال رایزنی با شرمن در ژنو حاصل نشد. او تاکید کرد: اطمینان یافتن از اینکه اوکراین هرگز و هرگز عضوی از ناتو نمیشود، از اهمیت زیادی برخوردار است.
وزارت امور خارجه روسیه ماه گذشته فهرستی از خواستههای خود برای آمریکا و ناتو را پیش از مذاکرات جاری میان مقامات واشنگتن و مسکو ارائه کرد. روسیه از آمریکا و ناتو خواسته است که اوکراین را به عضویت ناتو درنیاورند و میزان نیروهای نظامی در شرق اروپا را کاهش دهند. مسکو همچنین از آمریکا خواسته است که هیچ پایگاه نظامی در کشورهایی که اعضای سابق اتحاد جماهیر شوروی بوده و بخشی از ناتو نیستند، احداث نکند. آمریکا با هیچکدام از این درخواستها موافقت نکرده است. با وجود این، مقامات آمریکایی میگویند دولت جو بایدن مایل است در مورد برخی از نگرانیهای مطرحشده از سوی ولادیمیر پوتین گفتوگو کند. گزارش رسانههای مختلف حاکی است این مذاکرات تاکنون نتیجه قابلتوجهی به دنبال نداشته و قرار است در روزهای آینده در بروکسل و وین نیز ادامه یابد. گفتوگوهای امنیتی راهبردی روسیه و آمریکا در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۲ (۲۰ دی)، نشست شورای ناتو و روسیه در ۱۲ ژانویه (۲۲ دی) و نشست شورای دائمی سازمان امنیت و همکاری اروپا در ۱۳ ژانویه (۲۳ دی) از جمله اقدامات برای کاستن از تنشهاست.
تعهد ناتو و روسیه به مذاکره
سفیر آمریکا در ناتو اعلام کرد، آمریکا، متحدان ناتو و روسیه همگی در آستانه این نشست مهم در مورد بسیج نظامیان روس در نزدیکی مرز اوکراین به گفتوگو متعهد شدند. جولیان اسمیت، سفیر آمریکا در ناتو در مصاحبهای اختصاصی با شبکه سیانان از مقر ناتو در بروکسل گفت: فکر میکنم در حال حاضر مردم احساس میکنند که هم متحدان ناتو از جمله آمریکا و هم روسها همگی در این مقطع به گفتوگو متعهد هستند. وی افزود: همه متحدان به مشارکت در گفتوگوی روز چهارشنبه با روسیه متعهد هستند. اما همزمان متحدان در پیام دادن به روسها دال بر اینکه اگر تصمیم بگیرند به اوکراین حمله کنند با پیامدهای بزرگی از جانب ناتو و اتحادیه اروپا مواجه میشوند، متحد هستند. اسمیت تصریح کرد: صریحا باید بگویم که در حال حاضر هیچ سازشی در مورد رویکرد ناتو نسبت به گسترش و بسط پیدا کردن نمیبینم. در این لحظه هیچکس پیشنهاد نمیکند که ما سیاست ناتو را در مورد توسعه و گسترش تغییر دهیم. فرصت همچنان هست و در همچنان باز است. هیچکس حق ندارد این در را ببندد. هرگونه تصمیمگیری درباره توسعه و گسترش بین متحدان ناتو و کشور مورد نظر انجام میشود. اما وی گفت: مسائل دیگری نیز برای مذاکره با روسیه روی میز قرار دارند از جمله مذاکرات کنونی درباره تعیین برخی محدودیتهای متقابل بر مانورهای نظامی و موشکها. روسیه حدود صد هزار نیرو در مرز با اوکراین مستقر کرده و اسمیت تاکید کرد که آمریکا هیچ نشانه واضحی از سوی روسیه در مورد کاهش تنشها در بحبوحه این مذاکرات نمیبیند. وی گفت: روسیه همچنان حدود صد هزار نیرو در مرز با اوکراین نگه داشته است. ما معتقدیم که آنها قصد دارند نیروهای بیشتری را در این منطقه مستقر کنند. اسمیت بار دیگر تاکید کرد که بهانه روسها دال بر اینکه نیروهای خود را برای مانور بسیج کرده است، در این لحظه منطقی به نظر نمیرسد. او اضافه کرد: آنها مدعی هستند که مشغول انجام مانور هستند. به نظر میرسد که نیروهای زیادی برای انجام یک مانور در مرز وجود داشته باشند و هیچ اطلاعی از هیچ نوع مانوری نیز وجود ندارد. به همین خاطر دقیقا نمیدانیم که چرا آنها نیروهای خود را در مرز با اوکراین بسیج کردهاند.
تاکید اوکراین بر اتحادش با آمریکا در برابر روسیه
از طرفی وزیر امور خارجه اوکراین بعد از گفتوگو با همتای آمریکایی خود بیان کرد، کشورش و آمریکا در پیگیری رفع مناقشه با مسکو از طریق دیپلماسی اتحاد و در راستای بازدارندگی در قبال تجاوزگری روسیه همکاری نزدیک دارند.
دمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین با آنتونی بلینکن همتای آمریکاییاش یک روز بعد از درخواست واشنگتن از مسکو در مذاکرات دو طرف در ژنو برای عقب بردن سربازانش از نزدیکی مرز با اوکراین که تعدادشان تا صد هزار نیرو برآورد شده، گفتوگو انجام داد.
روسیه روز سهشنبه اقدام به برگزاری مانورهای نظامی با آتش جنگی در مناطق نزدیک به اوکراین کرد، اتفاقی که در تمایل روسیه برای کاستن از تنشها در ضمن تداوم مذاکراتش با آمریکا و ناتو تردید ایجاد کرده است.
کولبا در توئیتی نوشت: در پی گذراندن هفتهای همراه با ارتباطات دیپلماتیک با روسیه، اوکراین و آمریکا در پیگیری تنشزدایی از طریق دیپلماسی و قدرت متحد هستند. ما به همکاری نزدیک با یکدیگر برای بازدارندگی هر چه بیشتر در قبال تجاوزگری روسیه ادامه میدهیم.
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا بیان کرد، بلینکن به کولبا اطمینان داد هیچ بحث اساسی درباره اوکراین بدون اوکراین اتفاق نخواهد افتاد. پرایس در بیانیهای تاکید کرد: او تاکید کرد اگر روسیه مسیر درگیری بیشتر را انتخاب کند، آمریکا و همپیمانان و شرکای ما آماده اعمال هزینههای هنگفت بر اقتصاد روسیه، تقویت حضور ناتو در کشورهای متحد خط مقدمی و افزایش کمک نظامی به اوکراین هستند. سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه پس از مذاکرات اخیر کشورش با آمریکا اعلام کرد: ما هیچ قصدی برای حمله به اوکراین نداریم.
با وجود این روز سهشنبه فضای سیاست داخلی اوکراین نسبت به دورنمای مذاکرات همراه با تردیدهای عمیقی بود جایی که سیاستمداران به سرعت قولی که ریابکوف روز دوشنبه پس از دیدار با مذاکرهکنندگان آمریکایی در مورد امنیت اروپای شرقی داد را مردود دانستند. اوکسانا سیروید معاون رییس سابق پارلمان اوکراین گفت: وقتی روسها میگویند، نه ما نمیخواهیم به اوکراین حمله کنیم، منظور آنها این است که بله، ما میخواهیم به اوکراین حمله کنیم.
آلکساندر دانیلیوک مشاور امنیت ملی سابق دولت اوکراین نیز این قول ریابکوف را مردود دانسته و بیان کرد: آنچه که آنها اکنون میگویند چندان مهم نیست. چیزی که من خواستار اتفاق افتادنش نیستم این است که بعد از مدت زمانی روسها بگویند، «ما نمیخواستیم دست به حمله بزنیم اما…» آنها همیشه میتوانند در وسط یک جمله ویرگول و لغت «اما» را اضافه کنند. کرملین این کار را خیلی خوب بلد است! ریابکوف گفت که نتیجه این گفتوگوها تعیین خواهد کرد که آیا روسیه مایل به ادامه دیپلماسی است یا خیر. کولبا وزیر خارجه اوکراین نیز ارزیابی مثبتی از مذاکرات ژنو از دیدگاه کشورش ارائه کرده و به رسانههای محلی گفت که به روسیه نشان داده شده که آمریکا تا زمانی که مسکو نیروهایش را از مرز اوکراین خارج نکند، درباره تضمینهای امنیتی مرتبط با اروپا مذاکره نخواهد کرد.
کولبا گفت: صرفنظر از اینکه دیپلماتهای روسی هر چند وقت یکبار به صحبت پیرامون این موضوعات میپردازند، نقطه شروع بحث در مورد تضمینهای امنیتی در فضای اروپا باید کاهش تنش از جانب روسیه در وضعیت مرز اوکراین باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد