زغال‌سنگ در تنگنای بحران‌های اقتصادی
منیر حضوری– معادن زغال‌سنگ در سال‌های اخیر با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده‌اند. از بحران نقدینگی گرفته تا مشکلات تامین سوخت و واردات تجهیزات ایمنی و وابستگی به نرخ ارز همه گریبانگیر این دسته از معادن شده؛ مسائلی که منجر به کاهش تولید معادن زغال‌سنگ ایران شده است.
براساس آمارها تولید زغال‌سنگ در سال جاری نسبت به سال گذشته کاهش قابل‌توجهی داشته است. در شش‌ماه نخست سال ۱۴۰۴، تولید زغال‌سنگ تقریبا ۹درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش یافته است. مساله‌ای که به معنی افزایش واردات زغال‌سنگ به کشور است که می‌تواند ضربه دیگری به زغالی‌ها وارد کند و وابستگی کشور به واردات این ماده خام را فزونی دهند.
امروز مشکل نقدینگی معادن زغال‌سنگ نه‌تنها موجب ایجاد بحران در پرداخت حقوق کارگران شده بلکه بر خرید تجهیزات و سایر هزینه‌های ضروری فعالان این عرصه نیز تاثیر منفی گذاشته است.
متاسفانه مشکلات وارده بر معادن زغال‌سنگ نه‌تنها بر عملکرد آنها تاثیر گذاشته بلکه می‌تواند تهدیدی جدی برای امنیت انرژی کشور در آینده باشد.
به هر حال باید قبول کرد که معادن زغال‌سنگ نقش عمده‌ای در تامین انرژی کشور دارند و حالا مواجه شدن با بحران‌هایی همچون بحران نقدینگی و سوخت می‌تواند به تحلیل رفتن این دسته از معادن منجر شود. بدین ترتیب نیاز به اقدامات فوری و جدی از سوی مسوولان برای حمایت از این ماده حیاتی احساس می‌شود اما با وجود تاکیدات مکرر مسوولان بر لزوم حمایت از معادن زغال‌سنگ، متاسفانه در عمل اقدامات ملموسی در این زمینه مشاهده نمی‌شود. مسوولان وزارت صمت تاکنون حتی یک جلسه درخصوص مشکلات زغالی‌ها برگزار نکرده‌اند! حالا کارشناسان ابراز امیدواری می‌کنند که در آینده نزدیک با اتخاذ تدابیر عملی و جدی شاهد بهبود وضعیت معادن زغال‌سنگ کشور باشیم.
عدم افزایش قابل توجه قیمت زغال‌سنگ
سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ در این خصوص به «جهان صنعت» گفت: معادن زغال‌سنگ ایران در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند که احساس می‌کردند با تغییر فرمول قیمت‌گذاری زغال‌سنگ به ۳۰درصد قیمت شمش فولاد خوزستان از نظر مالی شاهد گشایشی خواهند بود.
متاسفانه قیمت فولاد در شش‌ماه گذشته رشد چشمگیری نداشته است و به‌تبع آن قیمت زغال‌سنگ نیز تغییرات قابل‌توجهی نداشته است.
در شش‌ماه نخست سال جاری، قیمت زغال‌سنگ نسبت به سال گذشته تنها ۲درصد افزایش داشته است در حالی که هزینه تولید زغال‌سنگ تحت‌تاثیر تورم و افزایش هزینه‌های نیروی انسانی و سایر هزینه‌ها حدود ۴۰درصد افزایش یافته است. این شکاف میان افزایش هزینه‌ها و قیمت فروش، فشار زیادی بر معادن وارد کرده است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ با اشاره به یکی دیگر از چالش‌های عمده زغال به بحران نقدینگی اشاره کرد و گفت: معادن زغال‌سنگ عمدتا با هزینه‌های نقدی مواجهند چرا که پرداخت حقوق کارگران به صورت نقدی و در زمان معین انجام می‌شود.
متاسفانه به دلیل شرایط اقتصادی و رکود بازار، بسیاری از مصرف‌کنندگان تا پنج‌ماه پرداخت قیمت زغال‌سنگ‌های خریداری شده را به تعویق می‌انداختند.
این تاخیر در پرداخت‌ها به‌شدت بر توان نقدینگی معادن زغال‌سنگ تاثیر گذاشته است و در حال حاضر بسیاری از معادن حتی نمی‌توانند از عواید فروش زغال‌سنگ‌هایی که در تیرماه فروخته‌اند بهره‌برداری کنند.
این بحران نقدینگی نه‌تنها موجب ایجاد مشکل در پرداخت حقوق کارگران شده بلکه بر خرید تجهیزات و سایر هزینه‌های ضروری نیز تاثیر منفی گذاشته است.
بحران تامین سوخت و انرژی
صمدی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مشکلات اساسی معادن زغال‌سنگ، تامین سوخت برای دیزل ژنراتورهاست. باتوجه به اینکه معادن زغال‌سنگ نقش عمده‌ای در تامین انرژی کشور دارند، به طور طبیعی انتظار می‌رفت که دولت سوخت مورد نیاز آنها را در اولویت قرار دهد اما متاسفانه سهم سوخت معادن زغال‌سنگ در سال جاری کاهش یافته است و این مساله می‌تواند تهدیدی جدی برای عملیات معادن باشد، به‌‌ویژه در شرایطی که معادن ممکن است با بحران‌های اضطراری مواجه شوند. در حالی که توقع ما این بود که در این زمینه مسوولان وزارت صمت تمهیدات لازم را بیندیشند و سوخت معادن زغال‌سنگ را در اولویت قرار دهند اما متاسفانه اتفاقی نیفتاده است.
چالش واردات تجهیزات ایمنی
دبیر انجمن زغال‌سنگ اظهار داشت: معادن زغال‌سنگ به‌‌ویژه از نظر تامین تجهیزات ایمنی و تکنولوژی‌های روز به ارز وابسته هستند. متاسفانه باتوجه به مشکلات ارزی و محدودیت‌های موجود در واردات کالا، بسیاری از تجهیزات ایمنی که برای بهبود شرایط کاری و کاهش خطرات معادن ضروری هستند، هنوز وارد کشور نشده‌اند.
ثبت سفارش‌هایی که در پاییز سال گذشته برای خرید تجهیزات ایمنی انجام شده بود، همچنان به دلیل مشکلات ارزی در مرحله واردات باقی مانده‌اند و هیچ چشم‌انداز روشنی برای حل این بحران وجود ندارد. باور هم داریم که این موضوع چشم‌انداز روشنی ندارد. باوجود اینکه مسوولان مطرح می‌کنند که معادن زغال از نظر ارز در اولویت هستند اما خیلی امیدوار نیستیم. او تاکید کرد: همه این مشکلات باعث شده‌اند که تولید زغال‌سنگ در سال جاری نسبت به سال گذشته کاهش یابد.
در شش‌ماه نخست سال، تولید زغال‌سنگ تقریبا ۹درصد نسبت به دوره مشابه سال‌قبل کاهش پیدا کرده است. این کاهش تولید به معنی افزایش واردات زغال‌سنگ به کشور است، که می‌تواند ضربه دیگری به صنعت داخلی وارد کند و وابستگی کشور به واردات این ماده خام را تشدید کند.
صمدی ابراز داشت: با وجود تاکیدات مکرر مسوولان بر لزوم حمایت از معادن زغال‌سنگ، متاسفانه در عمل اقدامات ملموسی در این زمینه مشاهده نمی‌شود. بسیاری از ستادهای تخصصی وزارت صمت در ارتباط با سایر بخش‌های معدنی فعالیت دارند و جلسات منظمی برگزار می‌کنند اما تا به امروز حتی یک جلسه تخصصی درخصوص مشکلات معادن زغال‌سنگ تشکیل نشده است.
