ریشه‌های ناترازی برق در کشور و راهکارهای پیشنهادی
جهان صنعت_یکی از بحران‌های پیش‌روی اقتصاد و صنعت کشور، چالش ناترازی انرژی است که هرساله عمیق‌تر و با ابعاد گسترده‌تری مواجه می‌شود، به‌‌طوری‌‌که قطعی گاز در زمستان و قطعی برق در تابستان تبدیل به یک مناسبت دائمی در تقویم فعالیت‌های صنعتی کشور شده است.
به گزارش ایرنا، یکی از بحران‌های پیش‌روی اقتصاد و صنعت کشور، چالش ناترازی انرژی است که هر ساله عمیق‌تر و با ابعاد گسترده‌تری مواجه می‌شود، به‌‌طوری‌‌که قطعی گاز در زمستان و قطعی برق در تابستان تبدیل به یک مناسبت دائمی در تقویم فعالیت‌های صنعتی کشور شده است. پیش‌بینی می‌شود میزان ناترازی برق در سال۱۴۰۴ نسبت به سال ۱۴۰۳ افزایش یابد. عمده افزایش ظرفیت نیروگاهی کشور، از نوع حرارتی بوده که این امر خود عامل دیگری در جهت افزایش مصارف گاز و سایر سوخت‌های فسیلی بوده است. البته سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سال۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ از ظرفیت‌سازی نیروگاهی کشور افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته است.
رشد مصرف برق در کشور بسیار بیشتر از افزایش ظرفیت تولید در نیروگاه‌های کشور است که این امر خود یکی از دلایل تشدید ناترازی برق در کشور است؛ درحالی‌که در سال۱۴۰۲ تنها ۷/۱درصد به ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور اضافه شده است، رشد مصرف ۲/۵درصد بوده است. بیش از ۹۰درصد تولید برق کشور از طریق نیروگاه‌های حرارتی تامین شده است و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از تولید برق تنها ۵/۰درصد بوده است. همچنین بیشترین برق کشور در بخش صنعت با سهم ۳۶درصد مصرف شده است. پس از بخش صنعت بخش خانگی با سهم ۳۱درصد و کشاورزی با سهم ۱۴درصد قرار گرفته‌اند.
سبد مصرف برق کشور در سال۱۴۰۲
۱-الگوبرداری از برنامه‌های توسعه زیرساخت‌های تولید برق از کشورهای منطقه
ارزیابی سیاست‌های کشورهای عربستان و ترکیه نشان می‌دهد که محور توسعه ظرفیت‌های تولید برق در این کشورها مبتنی‌بر انرژی‌های تجدیدپذیر است و این کشورها برنامه‌های بلندمدتی در جهت کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی برنامه‌ریزی کرده‌اند. عربستان یک برنامه بلندپروازانه برای تولید ۵۰درصد برق این کشور از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر در سال۲۰۳۰ را برنامه‌ریزی کرده است که البته شرایط اقلیمی و جغرافیایی این کشور، فرصت چنین گام بلندی برای تولید انرژی خورشیدی را در اختیار آن قرار داده است.
رشد تولید برق ترکیه از سال۲۰۰۰ و با اعمال اصلاحات ساختاری در صنعت برق این کشور آغاز و موجب شد تولید برق این کشور از حدود ۲۷هزار مگاوات در این سال به حدود ۱۰۰هزار مگاوات در سال۲۰۲۳ برسد. در این دوره تصویب قانون بازار برق ترکیه، اصلاح قانون انرژی‌های تجدیدپذیر برای ایجاد بستر لازم برای معرفی مشوق‌های انرژی تجدیدپذیر، تاسیس سازمان تنظیم مقررات بازار انرژی و ایجاد بازار سازمان‌یافته برق (از طریق تصویب قانون بازار برق، ایجاد فضای رشد و آزادسازی برای توسعه بیشتر) از جمله اقداماتی بود که ترکیه با هدف رشد تولید برق به‌خصوص از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر صورت داد.
این کشور در سال۲۰۱۸ با تصویب قانون سقف‌های خورشیدی(Rooftop Legislation) شرایط تاسیس نیروگاه‌های خورشیدی را تسهیل و برای برخی از آنها نیاز به مجوزهای قانونی را حذف کرد.
۲– بهینه‌سازی و بهبود بهره‌وری مصرف
یکی از نکات حائز اهمیت، تفاوت فاحش و معنادار در مصرف برق به ازای تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران است. باوجود میزان مصرف تقریبا یکسان برق در ایران، عربستان و ترکیه، میزان تولید ناخالص داخلی ایران در مقایسه با این دو کشور حدود یک‌سوم است. این امر نشان می‌دهد که شدت مصرف انرژی و برق در ایران برای تولید کالا و خدمات بسیار بالاتر و تقریبا سه برابر بیشتر از عربستان و ترکیه است. این امر مبین این مهم است که لازم است موضوع بهینه‌سازی و بهبود بهره‌وری مصرف برق در کشور مورد توجه قرار گیرد.
باید توجه داشت که برای افزایش ۲۰هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور(معادل میزان ناترازی موجود) با روند کنونی توسعه نیروگاهی، حدود ۱۰سال زمان لازم است (در ۱۰سال گذشته، ظرفیت تولید برق کشور حدود ۲۰هزار مگاوات افزایش‌یافته است) بنابراین چالش ناترازی برق در کشور، نیازمند اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی و کاهش مصرف در بخش‌های صنعت، کشاورزی و خانگی است.
در حوزه تولید برق نیز، با توجه به کمبود گاز و سایر سوخت‌های مورد نیاز نیروگاه‌های حرارتی (گازی، بخاری و سیکل ترکیبی)، توسعه ظرفیت تولید برق باید بر انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌‌ویژه انرژی خورشیدی متمرکز شود.
