13 - 04 - 2021
ریسکها و استراتژیهای فراروی کسبوکارها در ۱۴۰۰
دکتر مهدی صانعی*
دیدهبانی مستمر فضای کسبوکار، یکی از رموز موفقیت کسبوکارها و از ویژگیهای مهم مدیران و کارآفرینان موفق است. این رصد و پایش دقیق، مستمر و جامع به کسبوکارها اجازه شناخت چالشها، فرصتها و تهدیدات محیطی را داده و آنها میتوانند بر آن اساس، تمهیدات لازم را برای مقابله با خطرات احتمالی و بهرهمندی به موقع از فرصتهای فرارو بیندیشند. کسبوکارها میتوانند این دیدهبانی را با بهرهمندی از ظرفیتهای درونی خود یا عقد قرارداد با موسسات حرفهای این حوزه به سرانجام برسانند. دیدهبان کسبوکار بنا به مسوولیت اجتماعی خود، مدتی است از طریق تهیه گزارشهای مستمر، سعی در رفع بخشی از نیاز کسبوکارهای ایرانی در حوزه رصد محیط کسبوکار کرده است.
در سال ۱۴۰۰، ریسکهای مختلف و متنوعی در کمین کسبوکارهای ایرانی نشسته است. کسبوکارها میتوانند با شناخت به موقع این ریسکها، اقدامات پیشیگرانه و مقابلهای مناسبی را اتخاذ کرده و حتی با تدبیر و دوراندیشی، از آنها فرصت خلق کنند. بدین منظور، شناسایی ریسکهای فراروی کسبوکارهای ایرانی با بهرهمندی از پرسشنامه الکترونیک و نظرخواهی از خبرگان در دستور کار قرار گرفت. دادههای این پیمایش در بهمن و اسفندماه سال ۹۹ جمعآوری شد. علاقهمندان میتوانند گزارش کامل این مطالعه را از سایت دیدهبان کسبوکار دریافت کنند. مهمترین ریسکهای شناسایی شده فراروی کسبوکارهای ایرانی در سال ۱۴۰۰ به شرح زیر است:
– افزایش هزینه زندگی شهروندان و کاهش بیش از پیش قدرت خرید مردم به علت تورم افسارگسیخته
– تشدید نرخ بیکاری و از دست رفتن تعداد بیشتری از مشاغل
– استمرار و تشدید رکود حاکم بر بخش تولید
– وجود محدودیتها و چالشهای جدی فراروی صادرات محصولات و خدمات
– صعب و دشوار بودن واردات مواد اولیه، تجهیزات و قطعات
– استمرار رکود اقتصادی و رشد اقتصاد نهچندان قابل توجه
– استمرار محدودیتهای ناشی از تحریم. هر چند که امیدواریهایی جهت کاهش و رفع تحریمها شکل گرفته است.
– افزایش قیمت کالاها و محصولات نهایی به واسطه افزایش نرخ تورم
– صعب و دشوار بودن تامین مالی کسبوکارها از نظام بانکی خصوصا کسبوکارهای کوچک و متوسط
– کاهش سرمایهگذاری تولیدگرا
– تغییر سیاستها با روی کار آمدن دولت جدید
– تغییر اولویتهای خرید مشتریان و مصرفکنندگان نهایی
– آسیبپذیری بیش از پیش شرکتهای کوچک و متوسط نسبت به شرکتهای بزرگ
– استمرار اختلال در زنجیره تامین مواد اولیه
– محدودیتهای بودجهای بیش از پیش دولت جهت حمایت از کسبوکارهای آسیبدیده از بحران کرونا
– کاهش سلامت روان کارکنان به دلیل استمرار کووید ۱۹ و کاهش انگیزش شغلی
– کمبود نیروی انسانی متخصص در صنایع پرریسک از منظر سلامتی.
استراتژی هنر انتخاب بایدها و نبایدها از میان انبوهی از ایدهها، اقدامات، الزامات و… است. دستیابی شورانگیز به اهداف کسبوکار، مستلزم شناسایی و انتخاب مجموعهای از استراتژیهای مکمل و مناسب است. در اینجا چهار نوع استراتژی جهت مواجهه مناسب با ریسکهای فراروی کسبوکارهای ایرانی معرفی میشود:
۱) استراتژی کنترل. در این استراتژی، ریسکها، موانع فیزیکی و ظرفیت مازاد شناسایی شده و استانداردسازی رویهها صورت میگیرد تا سازمان در برابر ریسکها محافظت شود. برخی اقدامات استراتژی کنترل عبارتند از:
* تامین اقلام بهداشتی و پیشگیرانه در محیط کار
* ارزیابی شاخصهای کلیدی عملکرد، فروش و افت تقاضا
* شناسایی ریسکها و پایش مداوم اطلاعات زنجیره تامین مواد اولیه در بحران
* حفظ سطح و مقدار نقدینگی در سناریوهای مختلف
* افزایش زمان حسابهای پرداختنی
* کاهش دوره وصول مطالبات و دریافت بدهیها
۲) استراتژی آگاهانه: در این استراتژی، پاسخی اثربخش به ریسکها و چالشهای جدید ارائه میشود. برخی اقدامات استراتژی آگاهانه عبارتند از:
* کاهش حضور کارکنان و جلسات حضوری در صورت امکان
* تداوم حمایت از کارکنان دارای بیماری کرونا
* تداوم برنامههای دورکاری
* ایجاد کانال ارتباطی مناسب بین کارکنان و مدیران (به ویژه مجازی)
* تداوم کاهش سرمایهگذاری در پروژههای کمتر ضروری
* کاهش هزینههای غیرضروری با هدف تابآوری بیشتر
* تعهد مدیران ارشد برای اجرای اقدامات عملی در شرایط جدید
* ایجاد تیمهای بین واحدی برای تصمیمگیری شفاف و پایش مستمر
۳) استراتژی بهبود عملکرد. تداوم بهبود، توسعه شایستگیهای سازمان و منابع انسانی، به کارگیری تکنولوژیهای موجود در بازار برای ارائه خدمات به مشتریان و بازارهای فعلی از جمله ویژگیهای این استراتژی است. برخی اقدامات استراتژی بهبود عملکرد عبارتند از:
* تقویت برنامههای حمایتی و انگیزشی و ارتقای روحیه پرسنل
* پیشبینی تغییرات در رفتار و انتظارات مشتری
* حفظ اعتماد مشتری
* تداوم اجرای راهکارهای بازاریابی اجتماعی و مسوولیت اجتماعی
* مشارکت و همکاری با دیگر شرکتها برای کاهش موانع زنجیره تامین مواد اولیه
* بررسی امکان دسترسی به تامینکنندگان جدید
* هدفگذاری کوتاهمدت فصلی و ماهانه
* تدوین سناریوهای مختلف برای مدیریت کسبوکار
۴)استراتژی کارآفرینانه: در این استراتژی بر خلق، ابداع و اختراع محصولات، فناوریهای جدید و کشف بازارها و مشتریان جدید توجه و تمرکز میشود. برخی اقدامات استراتژی کارآفرینانه عبارتند از:
* ترسیم چشماندازهای روشن برای کارکنان
* مشارکت با دیگر شرکتها برای بازاریابی و فروش در شرایط جدید
* به کارگیری روشهای جایگزین فروش مانند فروش آنلاین و یا فروش در فروشگاههای زنجیرهای و هایپرمارکتها
* نوآوری در تامین مواد اولیه و زنجیره تامین مانند یافتن مواد اولیه جایگزین
* یافتن راهکارهایی برای حملونقل و لجستیک با هدف جلوگیری از وقفه دسترسی به مواد اولیه
* افزایش دسترسی به منابع مالی جدید و خلاقانه مانند وام
* کشف فرصتها و محصولات جدید در کنار تلاش برای حفظ و بهرهبرداری از مزیتهای موجود(دوسوتوانی)
* اصلاح مدل کسبوکار براساس درسآموختهها و تجربیات بحران.
استراتژی زاییده ذهن آگاه است. شناسایی و انتخاب استراتژی مناسب نیازمند کسب و پردازش اطلاعات دقیق، درست و به موقع از متغیرهای تاثیرگذار بر کسبوکار است تا با اتکا بر شناخت جامع و عمیق ایجاد شده به واسطه آن بتوان تصمیم مناسبی پیرامون نوع استراتژی انتخابی اتخاذ کرد.
* عضو هیات علمی دانشگاه و مشاور کسبوکار
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد