20 - 12 - 2021
رویای صادرات یا عدالت اجتماعی؟
«جهان صنعت»- دولت بنا دارد که یارانه بنزین را کاهش دهد؛ طرحی که ظاهرا به صورت پایلوت در کیش و قشم به زودی اجرا میشود و در بلندمدت قرار است در سراسر کشور به اجرا گذاشته شود. سازوکار اجرایی این طرح که تحت عنوان «بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارایه سهمیه بنزین به افراد به جای خوردوها» نامیده شده، اینگونه است که بنزین یارانهای ۱۵۰۰ تومان حذف شده و به جای آن پولی که دولت بابت این بنزین یارانهای پرداخت میکند، به دهکهای درآمدی پایین پرداخت خواهد شد.
واقعیت این است که میزان یارانه پرداختی در بودجههای سنواتی بنا به گفته کارشناسان رقمی در حدود ۸۶ میلیارد دلار است، حال آنکه در کشوری مانند چین با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت در این حوزه تنها ۳۲ میلیارد دلار یارانه پرداخت میکند. بنابراین گروهی از کارشناسان میگویند، حذف یارانه بنزین موجب درآمد بیشتر برای دولت میشود.
از سویی، هزینه پالایش یک بشکه نفت خام در پالایشگاههای ایران رقمی در حدود پنج دلار در هر بشکه تمام میشود. شرکت نفت، نفت را با یک قیمت مصوب در اختیار پالایشگاهها قرار میدهد و پالایشگاهها از این نفت بنزین، مازوت، نفت کوره و دیگر محصولات را تولید میکنند. علاوه بر این هزینه کارمزد جایگاهدار، تانکر و کارمزد به شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت را نیز به ازای هر لیتر باید بر این رقم افزود. آنطور که کارشناسان میگویند نمیتوان به صورت دقیق گفت که هزینه تمامشده هر لیتر بنزین چقدر است.
افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و به دنبال آن افزایش قیمت فرآوردههای نفتی، این امکان را برای کشورهای تولیدکننده نفت و محصولات پالایشی فراهم کرده که در بازار جهانی بتوانند با قیمتهای بالاتر محصول خود را بفروشند. هر چند ایران به دلیل شرایط تحریمی امکان فروش محصولات خود را به قیمتهای واقعی ندارد، اما بازار محصولات پالایشی و نفت این روزها برای تولیدکنندگان بسیار جذاب است.بنزین یکی از محصولاتی است که قیمت آن رو به افزایش است. قیمت هر لیتر بنزین با نرخ فوب خلیج فارس در ماه نوامبر ۵۶۰ دلار گزارش شده است. در همین کشورهای همسایه هم بنزین، محصول بسیار گرانی است. مثلا در ارمنستان هر لیتر بنزین با مقایسه با سال گذشته در مدت یک سال حدود ۶/۱ برابر افزایش یافته است. در ترکیه، پاکستان، عراق و دیگر کشورهای همسایه هم قیمت بنزین نسبت به ایران بیش از دو برابر بیشتر است. بحران انرژی در اروپا مدتهاست که چالش این قاره شده است. قیمت سوخت در آلمان در ایستگاههای پمپ بنزین روز یکشنبه ۵۵۵/۱ یورو در هر لیتر گزارش شده است. همچنین قیمت بنزین در آمریکا در حال حاضر ۱۶/۳ دلار است.
از مصرف زیاد تا قیمت کم
با کاهش مبتلایان به کرونا، آمار مصرف بنزین هم در ایران به تدریج در حال بالارفتن است. آخرین آمار شرکت ملی پخش و پالایش نشان میدهد که مصرف بنزین در آبان امسال و همزمان با کنترل کرونا در کشور، به طور میانگین به ۹۰ میلیون لیتر در روز رسیده که در مقایسه با آبان سال ۱۳۹۹، رشدی ۵/۱۸ درصدی را نشان میدهد.از آبان ۹۸ که بنزین دوباره سهمیهبندی شد و به دو نرخ تبدیل شد، دولت زیربار سنگین یارانه بنزین رفته است. بنا به گفته مقامات وزارت نفت از ۹۰ میلیون لیتر بنزینی که روزانه در کشور مصرف میشود، چیزی حدود ۶۲ تا ۶۳ میلیون لیتر آن از محل بنزین یارانهای تامین میشود. این اعداد نشان میدهد بیش از ۷۵ درصد از بنزین مصرفی کشور بنزین یارانهای است. سیدحمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفتی درباره تاثیر حذف بنزین یارانهای بر سودآوری پالایشگاهها به
«جهان صنعت» میگوید: اینکه دولت تصمیم دارد بنزین ۱۵۰۰ تومانی را حذف کند، هیچ تاثیری بر تولید پالایشگاهها نخواهد گذاشت؛ زیرا پالایشگاهها خوراک را دریافت میکنند و بنزین تولید میکنند. فقط ممکن است بنزین ۱۵۰۰ تومانی حذف شود و طرح وان واحد انرژی اجرایی شود. این طرح براین اساس است که به افراد به جای خودروها بنزین داده میشود، در نتیجه کسانی که نیاز به بنزین ندارند، میتوانند بنزین خود را به قیمت روز بفروشند. قاعدتا با اجرای این طرح، قیمت بنزین در شرایط رقابتی قرار میگیرد و باعث افزایش قیمت میشود. افزایش قیمت بنزین هم میتواند روی مصرف بنزین اثر بگذارد و مصرف بنزین را کاهش دهد.این صادرکننده محصولات پتروشیمی با بیان اینکه نتایج اجرای طرح وان بر روی قاچاق هم تاثیرگذار بوده و باعث کاهش قاچاق سوخت میشود، اظهار کرد: با وجود مزیتهای این طرح اما اجرای این طرح آسان نیست و نمیدانم چقدر ابعاد اجرای طرح را بررسی کردهاند.
او افزود: البته اجرای این طرح میتواند بر روی شبکه حمل و نقل هم تاثیر بگذارد و بینظمی حاصل از فروش سهمیه بنزین توسط هم از بین برود.
طرحی با نتایج چندگانه
حسینی با تاکید بر اینکه سابقه ذهنی که مردم ایران موجب شده که مردم عادت به قیمت ثابت بنزین داشته باشند، گفت: با اجرای این طرح چون عرضه و تقاضا قیمت را تعیین میکند، ممکن است قیمت بنزین در مناطق محروم، مثلا به دو هزار تومان برسد، ولی در شهری مثل تهران که تقاضا برای بنزین بالاست، احتمال دارد قیمت را به ۱۰ هزار تومان هم برساند.او در عین حال گفت: البته که چندگانگی قیمت میتواند ایجاد نارضایتی کند، اوضاع را به هم بریزد و هزینههای حملونقل را به شدت افزایش دهد. چون در هیچ جای دنیا این طرح را اجرا نکردند و ما طرحی را قرار است اجرایی کنیم که از نظر ذهنی فکر میکنیم به عدالت اجتماعی نزدیکتر است اما در عمل اینکه چه اتفاقی میافتد و آیا نتیجه آن به زندگی خانوارهای دهکهای پایین کمک میکند، واقعا جای شک و تردید وجود دارد.حسینی با بیان اینکه ما در ایران چیزی به نام قیمت تمامشده بنزین نداریم، گفت: سال گذشته پالایشگاههای کشور درآمدی در حدود ۶۳ تا ۶۴ هزار میلیارد تومان داشتند. پالایشگاه اراک ۲۷ هزار میلیاردتومان سود داشته است. امسال با تغییری در فرمول قیمت خوراک داده شده، برای هر بشکه نفت پالایشگاه رقمی در حدود ۵/۸ دلار سود خواهند کرد که بسیار بالاتر از میانگین جهانی است.
او با بیان اینکه امسال صادرات بنزین کشور به دلیل افزایش مصرف داخلی به حداقل رسیده، گفت: تا خرداد ماه صادرات داشتیم، حتی بخشی از تعهدات امسال تحویل داده نشده است. اما سال گذشته حدود هشت میلیون تن فرآورده نفتی صادر شده که هفت میلیارد دلار درآمد به دست آمده از این رقم سه میلیارد دلار آن مربوط به صادرات بنزین بوده است، اما امسال به دلیل مصرف رکوردی در صادارت بنزین نداریم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد