19 - 05 - 2020
رویارویی در کارائیب
گروه سیاسی- ماجرای فروش بنزین به ونزوئلا انگار هر روز بیشتر بالا میگیرد و موجب افزایش تنش بین ایران و آمریکا شده است. حالا دیگر کار به ارسال ناو و خط و نشان کشیدن در قالب اظهارات رسمی مقامات رسیده است. قضیه از اینجا شروع شد که آمریکا در راستای مخالفتهای خود با حکومتهای مستقر در ایران و ونزوئلا از هیچ تلاشی برای به دردسر انداختن این دو کشور فروگذار نکرد. این کشور با طرح این ادعا که ایران به ونزوئلا بنزین میفروشد و در قبال آن طلا دریافت میکند، سعی کرد در مسیر تجارت دو کشور مانعتراشی کرده و در همین راستا ناوهای جنگی خود را راهی کارائیب کرد.
مقامات در ایران در ابتدا انجام این تعاملات را تایید یا تکذیب نکردند اما بعداً اظهارات علی ربیعی در حاشیه نشست «هماندیشی و همافزایی مدیران و رییسان روابط عمومیها در ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز» مبنی بر اینکه «ما دست روی دست نمیگذاریم و نفت خود را میفروشیم» تایید ضمنی برقراری این تجارت تلقی شد. دیروز هم سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران رسما اعلام کرد که کشتیهای ایران حامل بنزین هستند.
نکته اینجاست که ایران و ونزوئلا به لحاظ حقوق بینالمللی هیچ مانعی برای این تجارت پیشرو ندارند و این آمریکاست که اعمال دقیق و کامل تحریمهای یکجانبه خود تلاش میکند. فرستادن چهار ناو آمریکایی به دریای کارائیب نشانه واضح این تلاش بود.
این اقدام آمریکا از سوی کارشناسان و تحلیلگران مسائل بینالمللی موجب افزایش تنشها خواهد شد زیرا ایران در قبال اقدامات احتمالی بعدی این کشور سکوت نخواهد کرد. شاهد این مدعا نیز نامه ظریف به دبیرکل سازمان ملل، احضار سفیر سوییس به عنوان حافظ منافع آمریکا و اظهارات دیروز سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه و همچنین علی ربیعی، سخنگوی دولت است.
از نامه تا احضار سفیر
اولین واکنش رسمی ایران به این رویه آمریکاییها، نامه ظریف به گوترش بود. وزیر امور خارجه کشورمان طی نامهای به دبیرکل سازمان ملل نسبت به تحرکات دریایی آمریکا در کارائیب «با نیت ایجاد مزاحمت در انتقال سوخت ایران به ونزوئلا» هشدار داد. ظریف در این نامه اقدامات آمریکا را «تهدیدات غیرقانونی، خطرناک و تحریکآمیز» و همچنین «نوعی دزدی دریایی و خطری بزرگ برای صلح و امنیت بینالمللی» خوانده و بر «حق ایران برای اتخاذ تدابیر مناسب و ضروری» تاکید کرد.
همزمان با این نامه خبر رسید که سفیر سوییس در تهران به عنوان حافظ منافع آمریکا به وزارت خارجه احضار شده و عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر از طریق او به آمریکا هشدار داده که «هر گونه تهدید علیه نفتکشهای ایرانی با واکنش فوری و قاطع ایران مواجه خواهد شد.»
واکنش جدی در مقابل رفتار احمقانه
سخنگوی وزارت امور خارجه نیز دیروز در نشست خبری خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نفتکشهای ایرانی که به سمت ونزوئلا در حال حرکت هستند چه چیزی حمل میکنند و از سوی دیگر با توجه به تهدیدهای آمریکا اگر اتفاقی برای این نفتکشها رخ دهد ایران چه واکنشی انجام خواهد داد تصریح کرد: «این نفتکشها حامل محمولههای سوختی به سمت ونزوئلا هستند همانطور که پیش از این عرض کردم فعالیت این کشتیها کاملاً رسمی و قانونی است. در واقع این موضوع در چارچوب تجارت آزاد در حال انجام است و هیچ مانع قانونی در راه انجام این تجارت مشروع وجود ندارد.»
وی ادامه داد: «امیدوارم آمریکاییها دست به کار احمقانهای در این زمینه نزنند چرا که در این صورت این موضوع با واکنش جدی ایران مواجه خواهد شد.»
موسوی همچنین در پاسخ سوال دیگری مبنی بر اینکه اگر آمریکاییها تهدیدهای خود را عملی کنند و اقدامی علیه نفتکشهای ایران انجام دهند واکنش ایران نسبت به موضوع چیست گفت: «انجام تجارت آزاد بین کشورهای مستقل امری مشروع است و آنچه که نامشروع است راهزنی و دخالت در امور تجاری کشورهای دیگر است که سردمدار این نوع رفتارهای غیرقانونی آمریکاست. آمریکای ترامپ در حال به هم زدن نرمهای جهانی و نظام جهانی است. او به دنبال ایجاد نوعی آنارشیسم جهانی است و این رفتارها برای همه دولتها و ملتهای مستقل یک زنگ خطر و هشدار است. در همین چارچوب باید از دستاوردهای چندجانبهگرایی دفاع کرده و در برابر اقدامات یکجانبهگرایانه آمریکا بایستند.»
این دیپلمات کشورمان با بیان اینکه «آنچه آمریکاییها در مورد کشتیهای نفتکش ایران مطرح کردند غیرقانونی و بیشرمانه است» گفت: «اگر آنها اقدامی علیه رفتوآمد قانونی و آزاد کشورمان انجام دهند با واکنش ایران روبهرو خواهد شد.»
وی ادامه داد: «اینکه آمریکاییها از کشوری خوششان نمیآید و تحریمهایی علیه آن وضع میکنند دلیل بر این نمیشود که بخواهند دیگران را نیز مجبور کنند این تحریمهای یکجانبه را اجرایی و عملی کنند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: «ما توصیههای لازم را به آمریکاییها در این زمینه از طریق نمایندگیمان در سازمان ملل، دفتر حافظ منافع آمریکا در تهران و نامه آقای ظریف به دبیر کل سازمان ملل متحد ارائه و بر این موضوع تاکید کردیم عواقب هر گونه اقدام نابخردانهای در این زمینه متوجه آمریکاییهاست و امیدوارم آنها دست به انجام اقدامی نابخردانه در این زمینه نزنند.»
راهزنی مسبوق به سابقه
پاسخ و خط و نشان کشیدن ایران برای آمریکا به همین جا ختم نشد و شاهد بودیم که علی ربیعی، سخنگوی دولت هم در نشست خبری دیروز خود با خبرنگاران به این موضوع پرداخت. وی گفت: «هیچ کشوری ملزم به رعایت تحریمهای یکجانبه آمریکا نیست و ما هم مایل به داشتن رابطه تجاری و مبادله نفت با ونزوئلا هستیم. ما میخواهیم از عدم راهزنی دولت آمریکا که مسبوق به سابقه است مطمئن شویم و امیدواریم که جامعه جهانی هم در این زمینه کارهای لازم را انجام دهد.»
وی افزود: «امیدواریم آمریکا دچار چنین خطایی نشود و البته که ما در صورت هرگونه اقدامی در این زمینه تمام گزینهها را برای خود محفوظ میدانیم و به فراخور آن واکنش نشان خواهیم داد.»
نکته قابل توجه اینجاست که واکنشها در ایران به مسوولان دولتی و مقامات در وزارت امور خارجه ختم نشده است. حتی عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان نیز از قافله خط و نشان کشیدن برای ترامپ عقب نمانده است. او در صفحه توئیتر خود نوشت: «آزادی تجارت از جمله اصول قدیمی و شناخته شده حقوق بینالملل است و دولتها حق ندارند در اجرای آن مانعتراشی کنند. هر گونه ایجاد مزاحمت در استفاده از این حق مسلم ایران، علاوه بر نقض اصول و قواعد حقوق بینالملل، میتواند عواقب پشیمانکنندهای برای رژیم آمریکا داشته باشد.»
فقط این نیست و شاهدیم که برخی هم برای اثبات جدی بودن ماجرا، نیرو و توان نظامی ایران را به رخ میکشند. مثلاً خبرگزاری نورنیوز که از جمله رسانههای نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، دیروز در گزارشی تحت عنوان «هزینههای راهزنی دریایی برای آمریکا» نوشت: «صرفنظر از واکنش مقامات سیاسی ایران به احتمال راهزنی دریایی آمریکا، یکی از مهمترین عوامل بازدارنده که میتواند تاثیرات تعیینکنندهای بر قصد ایالات متحده در تهدید شناورهای ایرانی داشته باشد، حضور گسترده شناورهای تجاری آمریکا در آبهای بینالمللی به ویژه در منطقه خلیج فارس، دریای عمان، اقیانوس هند و دریای سرخ و ظرفیتهای گسترده جمهوری اسلامی برای مقابله به مثل است. واشنگتن به خوبی به این واقعیت آگاهی دارد که ایران در قبال تعدی به حقوق قانونی خود بسیار حساس و غیرقابل انعطاف بوده و چنانکه در مقاطع مختلف زمانی نشان داده از همه ظرفیتهای در اختیار برای حفاظت از حقوق خود و تنبیه متعدیان به آن استفاده خواهد کرد.»
این گزارش در پایان تاکید میکند «هشدار سیاسی ایران با توجه به تجارب قبلی به طور قطع ابعاد دیگری از جمله گسترش دامنه کنترلها و مراقبتهای لازم در حوزه ترددهای دریایی در فواصل دور و نزدیک و ایجاد آمادگی برای واکنش مناسب به احتمالات مختلف را به همراه خواهد داشت.»
حال باید منتظر ماند و دید که این واکنشها و هشدارهای تهران تا چه اندازه بر تصمیم واشنگتن تاثیر دارد. این نکته را نیز باید در نظر داشت که به اعتقاد کارشناسان دستدرازی به کشتیهای ایرانی از سوی آمریکا به اقدام متقابل ایران که لزوماً در کارائیب هم نیست، ختم میشود و این یعنی رسیدن به سرحد تنش و احتمال درگیری مستقیم؛ درگیریای که قطعاً برای آمریکا و خاصه دولت ترامپ تبعاتی دارد. هرچه باشد ترامپ در آستانه انتخابات است و موفقیت یا عدم موفقیت در هر زمینهای روی میزان رای او تاثیرگذار است.
برخی از کارشناسان مثل علی بیگدلی معتقدند ترامپ برای نمایش قدرت هم که شده دست به این کار میزند و افزایش تنش و درگیری احتمالی اصلا به نفع ایران نیست بنابراین بهتر است ایران جانب احتیاط را رعایت کند و حتی اگر آمریکا کاری کرد، دست به اقدام متقابل نزند. گروه دیگری از تحلیلگران مثل احمد شیرزاد اما واکنش و اقدام متقابل ایران در صورت اقدام بعد ترامپ را بدیهی دانسته و معتقدند دست ایران برای اقدام تلافیجویانه بسته نیست.
از هشدارها و موضعگیریهای مقامات رسمی اما اینطور استنباط میشود که نظرشان به نظر گروه دوم نزدیکتر است. بر این اساس باید منتظر ماند و دید که گام بعدی ترامپ چیست و هشدارهای ایران را چقدر جدی میگیرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد