22 - 04 - 2021
رونمایی از استراتژی توسعه هوش مصنوعی
بررسی روند رو به رشد فناوری هوش مصنوعی در دنیا نشان میدهد که دولتهای مختلف به تدوین برنامههای جامع هوش مصنوعی روی آوردهاند و در ایران نیز نقشه راه توسعه هوش مصنوعی در دست تهیه است. فناوری هوش مصنوعی به مجموعهای از ماشینها و سیستمهای کامپیوتری گفته میشود که میتوانند فرآیندهای هوش طبیعی انسانی را شبیهسازی کنند. این فناوری دارای زیرمجموعههایی مانند یادگیری ماشین، فناوریهای مرتبط با زبان انسان و روباتیک است و پیشرفت سریع آن طی ۱۰ سال اخیر به دلیل انقلاب در الگوریتمهای محاسباتی، توسعه روشهای یادگیری ماشین و نیز بهکارگیری شبکه عصبی در فرآیندهای یادگیری، صورت گرفته است. به همین دلیل اکثر کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه در حال برنامهریزی برای حرکت به سمت استفاده از مزیتهای ناشی از بهکارگیری فناوری هوش مصنوعی هستند.
کشورهای برتر در حوزه هوش مصنوعی
جدیدترین بررسی از وضعیت تولیدات علمی در حوزه هوش مصنوعی ایران و جهان توسط مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات که در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته، نشان میدهد که بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۰ میلادی ۳۵۴ هزار و ۴۴۳ مدرک علمی در جهان در حوزه هوش مصنوعی منتشر شده که سهم ایران از این تعداد ۴ هزار و ۵۴۲ مدرک علمی است. آمریکا، چین، بریتانیا، هند، آلمان، فرانسه، ژاپن، ایتالیا، اسپانیا و کانادا از نظر تولید مدارک علمی ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی هستند و در این ردهبندی ایران در رتبه ۱۴ قرار دارد.
جایگاه ایران در میان رقبای مطرح در سند چشمانداز ۱۴۰۴ در منطقه از حیث تولید علم در حوزه هوش مصنوعی ممتاز است و کشورمان با چهار هزار و ۵۴۲ مقاله علمی، قبل از ترکیه، رژیم صهیونیستی، عربستان و مصر در رده اول منطقه قرار دارد، با این حال وضعیت ایران در زمینه کاربردهای هوش مصنوعی قابل توجه نیست و رتبه ۷۵ در میان کشورهای دنیا به کشورمان اختصاص دارد.
روند مدارک منتشرشده در جهان در حوزه هوش مصنوعی با توجه به کاربردهای این فناوری رو به افزایش است و بررسی این مدارک نشان میدهد که علم کامپیوتر با ۴۲ درصد فراوانی بیشترین سهم را از مدارک منتشرشده از حوزههای موضوعی هوش مصنوعی به خود اختصاص داده و کمترین آن مربوط به فیزیک و نجوم است. در همین حال ریاضیات، مهندسی، بیوشیمی و ژنتیک، پزشکی، علوم اجتماعی و علوم تصمیمگیری در ردههای بعدی مدارک منتشرشده در حوزههای موضوعی مختلف در جهان در زمینه هوش مصنوعی قرار دارند. در ایران نیز بیشترین درصد به علومکامپیوتر اختصاص دارد و پس از آن بیشترین مدرک منتشرشده در حوزههای موضوعی هوش مصنوعی به علوم اجتماعی، فیزیک و نجوم، علوم کشاورزی و مهندسی اختصاص دارد.
رونمایی۴۵ کشور از استراتژی خود در حوزه هوش مصنوعی
الگوریتمهای هوش مصنوعی با سرعت زیادی در حال تغییر و تحول هستند و به همین دلیل دولتهای مختلف به تدوین برنامههای جامع هوش مصنوعی روی آوردهاند. هماکنون ۴۵ کشور استراتژی خود را در این زمینه رونمایی کردهاند و برخی از مجامع و اتحادیههای بینالمللی و منطقهای از جمله اتحادیه اروپا نیز به تدوین استراتژی پرداختهاند. بر اساس گزارشی که از سوی ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری تهیه شده، دولتهای سراسر جهان درصدد استفاده از هوش مصنوعی برای بهبود خدمات عمومی، کارایی در اقتصاد و بهبود شرایط کار برای نیروی کار هستند. پتانسیلهای این فناوری باعث شده دولتهای آیندهنگر در سراسر دنیا به فکر تدوین استراتژیهای ملی هوش مصنوعی بیفتند.
از سال ۲۰۱۶ حدود ۴۵ کشور اقدام به تدوین استراتژیها و اقدامات ملی برای تقویت تحقیقات هوش مصنوعی و بهکارگیری و بهرهگیری از ظرفیتهای آن کردهاند و رویکرد هر دولت در پیگیری اجرایی سیاستهای تدوینی خود تا حدودی متفاوت است. اما در مجموع، کشورها رویکردهایی چون «تقویت عملکرد نهادها و سیستمهای دولتی»، «تقویت اکوسیستمهای نوآوری»، «تقویت شرکتهای بزرگ صاحب فناوری» و «تقویت شرکتهای کوچک و متوسط متاثر از هوش مصنوعی» را در اهداف خود پیشبینی کردهاند.
اما آنچه که واضح است این است که محورهای مشترک سیاستگذاری این کشورها در حوزه هوش مصنوعی شامل مواردی چون تحقیق و توسعه، آموزش و تقویت نیروی انسانی، انتقال فناوری، نوآوری، زیرساختهای دیجیتال، اخلاقیات، حاکمیت، رگولاتوری و سرویسهای عمومی و اکوسیستم داده، میشود. به طور کل نگاهی به استراتژی و برنامه کشورهای مختلف در حوزه هوش مصنوعی نشان میدهد که کشورها بر تقویت هرچه بیشتر پژوهش در دانشگاه و سایر بخشهای تحقیقاتی و تخصیص بودجه به منظور تقویت تحقیق و توسعه در شرکتها، تاکید دارند. از این حیث نرخ رشد ایران در استناد به مقالات علمی در حال فاصله گرفتن از کشورهای همرده از جمله ترکیه و نزدیک شدن به کشورهای پیشرو است.
نقشه راه تدوین میشود
با این وجود سوال این است که وضعیت ایران از لحاظ کاربردیسازی فناوری هوش مصنوعی و استراتژی کشور برای توسعه این فناوری در سال ۱۴۰۰ چیست؟
در این زمینه علیاصغر انصاری رییس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، در گفتوگو با خبرنگار مهر، میگوید که با همکاری سازمان برنامه و بودجه، نقشه راه توسعه و بهکارگیری فناوری هوش مصنوعی در کشور در حال تدوین است. وی با تاکید بر اینکه هماکنون در دنیا کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه به موضوع هوش مصنوعی به صورت جدی ورود کردهاند و برنامههای راهبردی بین سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۵ و ۲۰۳۰ در کشورهای مختلف تدوین شده است، گفت: به بیان دیگر موضوعات مربوط به هوش مصنوعی در برنامههای ملی اغلب کشورها قرار دارد، چرا که این فناوری و مجموعه فناوریهای متاثر از آن در زندگی مردم، صنعت و خدمات جریان پیدا کرده است.
انصاری با اشاره به اینکه کشورهای مختلف برای حل مساله، راهبردهای متفاوتی را در حوزه هوش مصنوعی در پیش گرفتهاند، ادامه داد: برای مثال در حوزه سلامت میتوان از هوش مصنوعی برای ارائه خدمات پزشکی با کیفیت استفاده کرد.
کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه حمل و نقل، شهر هوشمند، اقتصاد، کسب و کار و تجارت نیز مورد توجه قرار گرفته و کشورهای مختلف بنا بر موقعیت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خود هر یک از این کاربردها را به عنوان راهبرد تعیین کردهاند. وی گفت: طی دو سال موضوع هوش مصنوعی در کشور ما نیز مطرح شده و مانند سایر کشورها سعی کردهایم پیشتاز باشیم و در مسائل اصلی کشور، راهبردهای هوش مصنوعی را در نظر بگیریم. از این رو ایجاد مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی میتواند آغازگر بسیاری از برنامههای مدنظر و پژوهشهای اولیه در این زمینه باشد.
رییس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی با اشاره به مجموعهای از تفاهمنامهها و قراردادهایی که با وزارتخانهها، سازمانها و دانشگاههای کشور در حوزههای مرتبط با هوش مصنوعی منعقد شده، گفت: با معاونت فناوری وزارت ارتباطات، شرکت ارتباطات زیرساخت، سازمان فضایی ایران، پژوهشگاه فضایی، اپراتورهای تلفن همراه و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات جلساتی در قالب انعقاد تفاهمنامه و قرارداد برگزار کردهایم تا بنا به سفارش این سازمانها، تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی با توجه به کاربردهای مدنظر هر یک از این سازمانها انجام شود. پیشبینی میشود که برخی از این تحقیقات، منجر به پیادهسازی و مدلسازی و توسعه سیستمها و ابزارها در این بخش شود.
وی با اشاره به همکاری مشترک با دانشگاههای علومپزشکی، شرکتهای هواپیمایی، وزارت اقتصاد و وزارت کشاورزی برای توسعه کاربردهای هوش مصنوعی در کشور تاکید کرد: در همین حال یک سری کارهای مطالعاتی برای تدوین نقشه راه و اسناد ملی در توسعه هوش مصنوعی در حال انجام است که در این زمینه با مجموعههای مختلفی از جمله سازمان برنامه و بودجه، معاونت علمی و فناوری رییسجمهور و مرکز پژوهشهای مجلس، همکاری خود را آغاز کردهایم. به گفته انصاری، در سطح عالی کشور این هدف مدنظر است که برنامههای یکپارچه و نقشه راه در حد احکام برنامههای توسعهای کشور در حوزه هوش مصنوعی تدوین شود.
رییس مرکز نوآوری و توسعه هوش مصنوعی پژوهشگاه ICT خاطرنشان کرد: در بخش اجرایی و راهبردی نیز به دنبال این هستیم که مساله محور کار کنیم و بر این اساس با مهمترین دانشگاههای کشور که در حوزه هوش مصنوعی در سطح عالی قرار دارند تفاهمنامه همکاری منعقد کردهایم. به این ترتیب مسائل مرتبط با حوزه صنعت و خدمات را تعریف کرده و از بدنه علمی پژوهشی دانشگاهها و نیز شرکتهای دانشبنیان و نوآور استفاده میکنیم. وی با اشاره به اینکه تدوین نقشه راه جامع توسعه هوش مصنوعی در کشور را با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه دنبال میکنیم، اضافه کرد: با توجه به اینکه تدوین این سند راهبردی ممکن است زمانبر باشد، معطل سند نقشه راه مدون نمیمانیم و کار ترویجی و حل مساله در این حوزه را با صنایع و مجموعههای مختلف جلو میبریم. در بنابراین در حال تهیه گزارش وضعیت موجود کشور از نظر وضعیت آموزش نیروی انسانی در حوزه هوش مصنوعی، وضعیت نیروی کار، وضعیت زیرساخت و وضعیت پروژهها هستیم تا از این گزارش برای تهیه نقشه راه و احکام برنامه در توسعه هوش مصنوعی استفاده کنیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد