11 - 12 - 2022
رونق اقتصادی در گرو اصلاح زیرساختها
الهه بیگی- با روی کار آمدن دولت یازدهم و بهبود روابط بینالملل، فضای خوشبینانه بر بازار حاکم و موجب شد تا آرامش به اقتصاد بازگردد.
همچنین برخی پیشبینیها حکایت از آن دارد که تحت تاثیر سیاستهای کنترل تورم و بهبود روند تولید و رشد اقتصادی و افزایش تعداد معاملات و خروج کشور از رکود و رشد منفی اقتصادی سال گذشته، به تدریج به سمت تورم کمتر از ۲۵ درصد و رشد اقتصادی سه درصدی در سال ۹۳ حرکت کنیم.
اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بهبود روابط بینالملل به تنهایی برای نجات اقتصاد ایران کارساز نیست بلکه اصلاح زیرساختهای اقتصادی باید در اولویت قرار گیرد تا رونق به صنعت و تجارت بازگردد.
این موضوع ما را بر آن داشت تا با بوطاق خانبوداغی، رییس افتخاری و نایب رییس اتاق بازرگانی و صنایع ایران- آلمان به گفتوگو بنشینیم. متن کامل این گفتوگو در پی میآید.
همانطور که میدانید تحریمهای شدید علیه ایران باعث شده بود تا تجارت در کشورمان بسیار محدود شود، حال با روی کارآمدن دولت یازدهم تجارت تا چه حدی رونق میگیرد؟
در حال حاضر با توجه به تحول ایجادشده باید به فکر اقتصاد، صنعت و تجارت بود و تلاش کرد تا فقیرتر از قبل نشویم چراکه اقتصاد اصولا فقط با برنامهریزی اصولی و محاسبات دقیق روز امکانپذیر است زیرا امروز زمان زمان تکنولوژی است. متاسفانه صنعت ما یک صنعت در حال رکود و درجازنی است و ضعفهای بسیاری دارد، به طور مثال افتخار ماست که بیش از ۲۰ سال تولید پژو داریم یا ۴۸ سال تولید وانتنیسان آبی که مربوط به دوره جنگ جهانی دوم است. به دلیل نبودن رقابت یکی از بزرگترین مشکلات صنعت ایران این است که دولت هم در امر تجارت و هم در امر تولید خود را مشغول میکند در صورتیکه در کشورهای پیشرفته، وظیفه دولت برنامهریزی، طراحی، حمایت و کنترل است. وقتی دولت درگیر تولید یا تجارت میشود، دیگر برای برنامهها و وظایف اصلی خود وقتی باقی نمیماند.
از سویی به محض احداث یک کارخانه، دولت یا مسوولان اعلام خودکفایی در آن بخش را مینمایند و از واردات آن کالا جلوگیری میکنند اما این نوع خودکفایی به اقتصاد ما آسیب میرساند زیرا برای پیشرفت و صنعتی شدن نیاز به رقابت داریم. به عبارت دیگر باید علاوه بر خودکفایی اجازه دهند کالای مشابه نیز وارد شود تا از قدرت رقابت هم تعادل قیمت و هم نوآوری و آموزش که لازمه پیشرفت است به وجود آید، در این صورت دیگر نیازی به تعزیرات حکومتی و… نیست همانند کشورهای پیشرفته که در آنها تعزیرات حکومتی وجود ندارد و رقابت باعث تعادل قیمت و پیشرفت که به نفع جامعه و مصرفکننده میباشد، میشود و نوآوری و رفتن به بازارهای جهانی را به همراه دارد.
به نظر شما با توجه به روند گشایش در تحریمها مشکلات اقتصادی حل میشود؟
ابتدا باید خیلی سریع مشکلات داخلی را با ایجاد شرایط، تسهیلات، امکانات و برداشتن بوروکراسی دست و پاگیر برطرف کنیم، در آن صورت تمام دنیا با به وجود آمدن پیشرفت به ما تسهیلات میدهند. ابتدا باید زیربناها را درست کرد و ثبات قوانین داشته باشیم. در ایران با تغییر وزیر، تمام گروه جابهجا شده یا عوض میشوند و گروه بعدی با عوامل جدید میآیند و تمامی برنامههای قبلی را کنار گذاشته و از نو شروع میکنند. مشکل اصلی ما عدم تداوم در برنامهریزی بلندمدت و اصولی است و این مسایل به تحریم مربوط نمیشود و حل آنها نیز چندان پیچیده نیست.
وضعیت فعلی بهخودی خود سبب ایجاد رکود و تورم شده و میشود. در حال حاضر نفت و گاز تمام سرمایه کشور شده است و در بخش صنعت به دلایل مختلف سرمایهگذاری نمیشود. البته مهمترین فاکتور برای موفقیت در صنعت ثبات قوانین و اعمال شرایط سهل است. هیچ صنعتگر، کارخانهدار یا تاجری بدون ثبات قوانین و ثبات ارزی و با وجود تغییرات پیاپی نمیتواند تعهد بدهد. از سوی دیگر ثبات ارزی هم وجود ندارد در نتیجه صنعتگر نمیتواند تغییرات نرخ ارز را لحظهای یا با نوسانات ساعتی محاسبه کند و یا این شرایط بتواند تعهد بینالمللی داشته باشد. با این اوصاف مشکلات داخلی جلوی پیشرفت اقتصاد ایران را خود گرفته است و اگر اراده جمعی مسوولان و عزم ملی وجود داشته باشد در عرض یکی دو سال میتوان آنها را برطرف کرد.
با این شرایط، پیشبینی شما از چشمانداز اقتصادی سال آینده چطور است؟ آیا مشکلات فعلی حل خواهد شد؟
کاهش تحریمها تا حدودی سبب ایجاد آرامش روانی میشود، اما باید با رونق بخش تولید و اصلاح زیرساختهای داخلی سعی کنیم تا صنایع و تولیدات ما بهروز شوند و به خارج از مرزها و در نمایشگاههای بینالمللی عرضه شوند. چراکه یکی از مشکلات اصلی اقتصاد کشورمان ضعف در حوزه بینالملل است. بهطور مثال بانکهای ما خارج از ایران شعبه ایجاد میکنند ولی اجازه نمیدهند بانکهای خارجی در ایران شعبه داشته باشند. اگر این کار مضر و غیراصولی است چرا بانکهای داخلی در خارج از کشور با ایجاد شعبات و ارایه خدمات بانکی این کار را انجام میدهند پس به بانکهای خارجی اجازه دهیم که در ایران شعبه تاسیس کرده و به فعالیت بانکی بپردازند که خود این عمل یک نوع اعتماد به نفس و آرامش فکری برای صنعت، تجارت و سرمایهگذاری خارجی است.از سوی دیگر توازن نرخ ارز یکی از موثرترین فاکتورها در راستای ایجاد رونق اقتصادی است و بانکها باید با رعایت این موضوع به تجار و صاحبان صنایع فرصت دهند تا با برنامهریزی درازمدت و مناسب، امکان صادرات و رقابت در عرصه بینالمللی را داشته باشند. در این شرایط بانکهای کشورمان باید از رنسانسی که رخ داده استفاده کنند و خود را به شبکههای بینالمللی متصل نمایند.
موضوع بعد نمایشگاههاست. اصولا نمایشگاه نمودار رشد، ترقی و پیشرفت صنعت و تجارت یک کشور است و در کشورهای پیشرفته بخشی از منبع شایان توجه درآمد دولت است. این در حالی است که کشور ما هنوز با فواید نمایشگاهها آشنایی نداشته و به بسط و گسترش آن که ارزآور است آنقدرها بها نمیدهیم.
بنابراین بستن راههای ارتباطی و تکیه بر نفت و گاز راهحل مشکلات نیست. نمایشگاهها فاکتور مهم اقتصاد کشور و مرکز آموزش هستند و تکنولوژیهای جدید در آنجا حضور خواهد داشت. برگزاری نمایشگاه موجب ایجاد درآمد ارزی شده و با رونق آنها، هتلها، فروشگاهها و رستورانها، صنایع دستی، دیدنیها، موزهها و هواپیماییها و بسیار دیگر از بخشهای اقتصادی فعال میشوند.
با توجه به شرایط موجود به نظر شما آیا زمینه سرمایهگذاری خارجی در ایران فراهم است؟
سرمایهگذاری در مرحله اول نیاز به ثبات قوانین، ثبات ارزی و ایجاد شرایط تسهیلات عملیاتی دارد اما متاسفانه چنین شرایطی در کشور ما فراهم نیست. به عنوان مثال یک سرمایهگذار خارجی که مایل است در ایران سرمایهگذاری کرده و قصد انتقال سرمایه و پول خود را دارد به علت عدم ارتباط بانکها داخلی با شبکه بینالمللی و شرایط سخت قوانین قادر به چنین کاری نیست. این در حالی است که سرمایهگذار خارجی در ایران حتی جهت اخذ روادید نیز با مشکل روبهرو است که البته این مسایل اصلا به تحریمها مرتبط نیست. در حقیقت خودمان را تحریم کردهایم و در نتیجه خیلی زود ضربهپذیر میشویم. ارایه تسهیلات تشویقی و به طور کلی برداشتن قوانین دستوپاگیر و ایجاد امکانات بانکی بینالمللی برای سرمایهگذاری بسیار مهم است. بسیاری بر این باورند که سرمایهگذار فقط پول میآورد، در حالیکه او با سرمایه خود تکنولوژی و بازار بینالمللی را هم با خود میآورد و لازمه این موضوع این است که سرمایهگذار آزادی عمل داشته و بتواند با سرمایه خود عملیات تجاری موردنظر را عمل کند. به همین دلیل است که سهم ترکیه از جذب سرمایهگذاری خارجی ۷۴ درصد است و سهم کشور ما کمتر از پنج درصد. از طرف دیگر برای سرمایهگذاری، تضمینهای بینالمللی لازم است و اینکه ریسکهای سرمایهگذار را کاهش داد.
در صورت امکان سرمایهگذاری، چه حوزههایی از جذابیت بیشتری برای سرمایهگذاران خارجی برخوردار هستند؟
بدون برطرف کردن ایرادات اساسی موجود نمیتوان امیدوار به سرمایهگذاری خارجی بود. باید به سمت و سوی ارتباط با دنیا و فعالیت در عرصه بینالمللی حرکت کنیم و با سیستمهای استاندارد جهانی هماهنگ شویم و آنها را بپذیریم. با آزاد کردن اقتصاد و فراهم کردن زمینههای ایجاد سرمایهگذاری خارجی باید به فضای کسب و کار رونق دهیم.
مهمترین عوامل جهت رونق اقتصادی و پیشرفت بخش صنعت و تجارت را بفرمایید؟
در حقیقت صنعت، سرمایهگذاری، گمرک و حملونقل همانند حلقههای زنجیر به یکدیگر متصل هستند و لازمه تحقق رونق در بخش اقتصاد میباشند. این مسایل به طور عمده داخلی بوده و چندان ارتباطی با تحریمها ندارد. اما متاسفانه در حوزه حملونقل و تسهیلات گمرکی اقدامات اساسی و ضروری انجام نشده است. گمرک باید برای تجارت و صنعت کشور تسهیلات ایجاد کند و با برداشتن قوانین دست و پاگیر و بوروکراسی اداری با ثبات این بخش را متحول نمایند. باید اقدامات لازم انجام شده تا کالا در کوتاهترین زمان ممکن ترخیص شود و سیستم گمرک به صورت یک مانع و سرعتگیر عمل نکند.
همچنین باید سیستم استانداردهای جهانی را که خود عضویت آنها را پذیرفتهایم تا بتوانیم عضو سازمان استاندارد جهانی بشویم را بپذیریم چون اداره استاندارد ایران امکان آزمایش بسیاری از کالاها را ندارد. در این حوزه هم اقدامات زیربنایی انجام نشده است.در زمینه حملونقل که شریان حیاتی اقتصاد یک کشور است باید پیشرفت کنیم. داشتن راههای ارتباطی مناسب جهت حملونقل، وسایل بارگیری و تخلیه کالا بسیار مهم است. ناوگان حملونقل باید به صورت اصولی مدرنیزه شود.
موضوع بعدی کشاورزی است که ضامن سلامت و بقای جامعه میباشد و باید متناسب با جمعیت مکانیزه و مدرن شود. به طور مثال آلمان که یکی از بزرگترین کشورهای صنعتی اروپاست، کشاورزی را در اولویت اول اداره میکند و هنوز اجازه ندادهاند که کشاورزی از بین برود چون وابستگی غذایی یکی از بزرگترین چالشهایی است که یک کشور میتواند با آن مواجه شود بنابراین باید اقدامات اساسی انجام دهیم، تسهیلات لازم و امکانات رفاهی را به کشاورزان و صنعت کشاورزی بدهیم تا کشاورزان به شهر نیایند. در حالیکه متاسفانه کشاورزی در ایران جای خود را به ساختمانسازی داده است که این مشکل با رشد جمعیت تشدید میشود و متاسفانه مسوولان به این مورد توجه خاصی ندارند
بنابراین باید اصلاحات اساسی در مسایل زیربنایی را هرچه سریعتر ایجاد کنیم و با توجه به اینکه امروز دیگر دنیا نمیخواهد جلوی ما را بگیرد باید خودمان اقدامات ضروری را انجام دهیم تا بتوانیم جلوی عقبافتادگی کشور را بگیریم.
به عنوان رییس افتخاری اتاق بازرگانی ایران و آلمان بفرمایید در حال حاضر حجم مبادلات دو کشور چه میزانی است و شما این وضعیت را چطور ارزیابی میکنید؟
با توجه به شرایط تحریمها این مقدار بسیار ناچیز است و نمیتوان ارقام دقیقی ارایه کرد. البته سیستم بانکی هم تاثیرگذار بوده است و تا زمانیکه سیستم بانکی آزاد نشود نمیتوان به پیشرفت تجارت امیدوار بود.
حال در چشمانداز سال آینده میتوان به گشایش مراودات بینالمللی به ویژه اروپا امیدوار بود؟
اگر در این شش ماه به صورت اصولی با جامعه جهانی رفتار کنیم درخصوص آلمان مطمئنا اینطور است و چشمانداز روشن است. در صورت شروع مراودات، تورم، رکود و همینطور بیکاری تا حدودی کاهش مییابد. اگر اراده کنیم و مسایل زیربنایی را خود اصلاح کنیم، سرمایهگذاریها ایجاد خواهد شد. برای سرمایهگذاری خارجی در ایران، ۱۷ نوع مجوز باید اخذ شود در حالی که در آلمان ظرف ۲۴ ساعت همه مراحل لازم طی میشود. باز هم تاکید میکنم باید ابتدا امورات زیربنایی و داخلی را اصلاح کنیم.
بهطور کلی سیاست خارجی دولت یازدهم را در این مدت چگونه ارزیابی میکنید؟
بسیار عالی. اگر به همین صورت پیش برود، میتوانیم موفق شویم. در حال حاضر باید حمایت نمود و نباید سنگاندازی کرد. طرفهای مقابل ما به هیچوجه ضرر نمیکنند و توانستهاند نفت و مواد اولیه مختلف را جایگزین کنند. باید دست به دست هم دهیم و نباید مسایل را فقط به دولت واگذار کنیم. مردم هم باید همت کنند و با همکاری خود در بهروز کردن اقتصاد و صنعت و تجارت کشور را بهروز برسانند. یکی از مهمترین نکات مهم که به آن اشاره کردم این است که ما خودمان را با عدم اتصال به سیستم بینالمللی و نداشتن استانداردهای جهانی عملا تا حدودی تحریم کردهایم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد