روز پایان برجام؛ ایران از محدودیت‌های هسته‌ای عبور کرد
جهان صنعت، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است که دیگر به محدودیت‌های برنامه هسته‌ای خود پایبند نیست، چرا که از نگاه تهران توافق ۱۰ ساله تاریخی با قدرت‌های جهانی منقضی شده است. با این همه تهران بار دیگر بر «تعهد خود به دیپلماسی» تاکید کرد.
وزارت امور خارجه ایران روز شنبه، روز انقضای توافق، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «از این پس، تمام مفاد [توافق ۲۰۱۵]، از جمله محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران و سازوکارهای مرتبط، خاتمه یافته تلقی می‌شوند». این وزارتخانه افزود: «ایران قاطعانه تعهد خود را به دیپلماسی ابراز می‌کند.»
روز پایان یا دفن توافق؟
به نوشته الجزیره، «روز پایان» توافق دقیقاً ۱۰ سال پس از تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ که توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شده، تعیین شده است.بر اساس توافق‌نامه‌ای که با نام برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در ازای محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای کشور لغو شد. اما واشنگتن در سال ۲۰۱۸ در دوره اول ریاست جمهوری دونالد ترامپ، به طور یکجانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های این کشور را بازگرداند. سپس تهران شروع به تشدید برنامه هسته‌ای خود کرد.
مذاکرات برای احیای این توافق تاکنون شکست خورده است و در ماه اوت، بریتانیا، آلمان و فرانسه فرآیند موسوم به «اسنپ‌بک» را آغاز کردند که منجر به اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل شد.
در واقع جمهوری اسلامی ایران روز شنبه با صدور بیانیه مذکور روز پایان را گرامی داشت. با این همه، کلسی داونپورت، کارشناس انجمن کنترل تسلیحات، به خبرگزاری فرانسه گفته: «روز پایان به دلیل اسنپ‌بک نسبتاً بی‌معنی است». علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، هم به این خبرگزاری فرانسه گفت که در حالی که توافق هسته‌ای سال‌ها «بی‌جان» بوده است، اسنپ‌بک این توافق را «رسماً دفن» کرده است و «سرنوشت اسفناک آن همچنان بر آینده سایه افکنده است».
مذاکرات در بن‌بست و توافق حداکثری
قدرت‌های غربی و اسرائیل مدت‌هاست که با تردید برنامه هسته‌ای را دنبال می‌کنند، اما تهران تاکید دارد که این برنامه هیچ گونه اهداف تسلیحاتی را دنبال نمی‌کند. نه سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده و نه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون هیچ مدرکی مبنی بر تلاش ایران برای دستیابی به سلاح‌های اتمی پیدا نکرده‌اند.
تاسیسات فردو غنی سازی
مذاکرات هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی در حال حاضر به بن‌بست رسیده است. واعظ به خبرگزاری فرانسه گفت: «ایران با توجه به سابقه‌ای که با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهورایالات متحده، دارد همچنان نسبت به سودمندی تعامل با ایالات متحده مردد است، و این در حالی است که واشنگتن هنوز به دنبال یک توافق حداکثری است».
روز دوشنبه، ترامپ گفت که خواهان توافق صلح با ایران است، اما تأکید کرد که توپ در زمین تهران است. تهران بارها گفته که همچنان پذیرای دیپلماسی با ایالات متحده است، مشروط بر این‌که واشنگتن در طول هرگونه مذاکرات احتمالی، تضمین‌هایی در مورد عدم اقدام نظامی ارائه دهد.
هیچ دلیلی برای مذاکره؛ گام بعدی چیست؟
ایالات متحده در حمله به ایران در طول جنگ ۱۲ روزه ژوئن به اسرائیل پیوست. مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، با انتقاد از این‌که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این حملات را محکوم نکرده، این نهاد را به «استانداردهای دوگانه» متهم کرده است. در اوایل ماه ژوئیه مجلس ایران قانونی را تصویب کرد که تمام همکاری‌ها با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل را به حالت تعلیق درآورد و بازرسان را وادار به ترک کشور کرد. از سوی دیگر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ناتوانی خود در تأیید ذخایر هسته‌ای ایران از زمان آغاز جنگ را «مایه نگرانی جدی» توصیف کرده است.
سه قدرت اروپایی هفته گذشته اعلام کردند که به دنبال از سرگیری مذاکرات برای یافتن «توافق جامع، پایدار و قابل تأیید» خواهند بود. عباس عراقچی، دیپلمات ارشد ایرانی، هفته گذشته در مصاحبه‌ای گفت که تهران «هیچ دلیلی برای مذاکره» با اروپایی‌ها نمی‌بیند، زیرا آنها مکانیسم ماشه را فعال کرده‌اند.
به باور داونپورت، با وجود چالش‌ها، از بین رفتن توافق ۲۰۱۵ «فضایی برای بررسی راه‌حل‌های خلاقانه برای بحران هسته‌ای ایران ایجاد می‌کند». او افزود: «دیپلماسی همچنان تنها گزینه مناسب برای کاهش خطر اشاعه هسته‌ای در درازمدت است». اما او هشدار داد که هر چه زمان بیشتری بگذرد، «مذاکره برای رسیدن به یک توافق در آینده چالش برانگیزتر و خطر شعله‌ور شدن دوباره درگیری بیشتر خواهد شد.»
منبع: اکوایران
