16 - 01 - 2024
روزگار بد پتروشیمیها
گروه انرژی- هرچند زمستان امسال بخت با وزارت نفت یار بود و خبری از سرمای شدید که مصرف گاز را بالا میبرد نبود، اما با این حال اوضاع ناترازی چندان هم رضایتبخش نیست. قطع گاز وارداتی از ترکمنستان از یکسو و پیشبینی افزایش تقاضای گاز با توجه به ظرفیتهای نصبشده، ناترازی گاز را همچنان به اولویت نخست دولت تبدیل کرده است.
این هشدار را هم تولیدکنندگان میدهند و هم کارشناسان. اخیرا هم مرکز پژوهشهای مجلس طی گزارشی اعلام کرد که ایران روزانه ۱۲۳ میلیون مترمکعب کمبود گاز دارد که در این میان، مصرف بالای بخش خانگی با ثبت بالاترین میزان مصرف همچنان رکورددار است.
گزارشها نشان میدهند که ناترازی گاز در پیک مصرف سال ۱۴۰۱ رقمی در حدود ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز بوده است. در سال ۱۴۰۲ این ناترازی در ایام پیک مصرف به بیش از ۲۵۰ میلیون مترمکعب رسید. کسری گاز در ایران دیگر تنها به زمستان و پاییز نیست و به نظر میرسد به نوعی کل سال را در بر گرفته است، بهطوری که روزانه ۱۲۳ میلیون مترمکعب کمبود گاز در کشور ثبت شده است.
هرچند راهکارهای بسیاری برای مقابله با ناترازی گاز پیشنهاد شده، اما با این حال کمبود سرمایهگذاری برای کشوری که دومین ذخایر گازی دنیا را دارد، مهمترین آنهاست. البته برخی از ضرورت سوآپ و واردات گاز از ترکمنستان و برخی دیگر روی مساله بهینهسازی و افزایش مدیریت مصرف سخن میگویند و برخی هم روی توسعه ظرفیت «الانجی» تاکید میکنند.
عبدالله باباخانی کارشناس انرژی در این باره میگوید: به دلیل آنکه کشور به شبکه خط لوله وصل است، بنابراین گاز مایع بعد از تغییر ماهیت به گاز طبیعی میتواند در پایانه فوق به شبکه کشور تزریق شود. البته مخازن پایانه «الانجی» تابناک (ایران سابق) امکان ذخیرهسازی هم دارند.
به گفته او، در مرحله نخست پتروشیمیها میتوانند گاز مایع مورد نیاز خود را از قطر و روسیه مستقیما خریداری و به شبکه تزریق و معادل آن را از شبکه بگیرند. در واقع تغذیه و خوراک پتروشیمیها از گاز ایران مستقل میشوند. این مسیر اجباری است که چند سال دیگر اتفاق خواهد افتاد، پس بهتر است الان پله به پله اتفاق بیفتد.
باباخانی پیشنهاد داده که همزمان صنایع گازبر مانند صنایع سیمان و نیروگاههای خصوصی هم میتوانند شروع به خرید گاز مایع مشابه پتروشیمیها بکنند. البته منابع دیگری برای خرید گاز مثلا از ترکمنستان و آذربایجان هم هستند که قطعا دولت از آنها برای کمبود بخش خانگی در سالهای آینده خریداری خواهد کرد، اما مانند خرید«الانجی» پایدار نیستند.
تشویق یا تنبیه؛ کدام کارسازتر است؟
رییس هیاتمدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی بر این باور است که به جای آنکه برای پتروشیمی مشوقهای صادراتی وضع کنیم، تهدید و تنبیه هم میکنیم، ۹ درصد ارزشافزوده را به ۱۰ درصد رسانده و بنا نداریم به تولیدکننده برگردانیم و روی بهای تمامشده هم محاسبه میکنیم، قیمت خوراک و یوتیلیتی هم که پایدار نیست.
معروفخانی در گفتوگو با ایلنا، درباره اوضاع تولید و توسعه پتروشیمی در ایران با بیان اینکه این صنعت در کشور ما شرایط چندان خوبی ندارد، اظهار کرد: دولت و مجلس همه فشارهای ناشی از مشکلات اقتصادی و کمبود بودجه را روی پتروشیمیها جبران میکنند. البته طبیعی هم بوده، چراکه سهم پتروشیمی از کیک اقتصادی کشور عمده است و با وجود اهمیت پتروشیمی هر روز یک مشکل عدیدهای را در این صنعت شاهدیم.
وی افزود: در سنوات اخیر دیدهایم که قیمت خوراک گاز و یوتیلیتیها و عوارض همواره بالا رفته، اکنون هم در بودجه ۱۴۰۳، ۹ درصد ارزشافزوده را که باید عودت داده میشد به ۱۰ درصد رسانده و حتی به عنوان قیمت تمامشده تعیین کردهاند؛ یعنی قرار نیست به تولیدکننده بازگردانده شود به این معنا که ۱۰ درصد هزینه به سبد صنعت پتروشیمی اضافه میکنند، لذا صنعت پتروشیمی روز به روز توجیه اقتصادی خود را از دست میدهد.
رییس هیاتمدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی گفت: از سوی دیگر با توجه به عدم تنظیمگری صحیح وزارت نفت تعداد خیلی زیادی پتروشیمی خوراک مایع داریم که اینها با سرمایهگذاری چندصد میلیون دلاری ساخته شدهاند، اما نمیتوانند از خوراک بهطور کامل بهرهمند شوند، بهطوری که اکنون پتروشیمی شازند، ایلام، امیرکبیر، بوعلی و نوری کمبود خوراک دارند، در صورتی که در تمامی آنها سرمایهگذاری شده و ظرفیتهای خوبی ایجاد شده است.
وضعیت نامطلوب سرمایهگذاری
رییس هیاتمدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی میگوید: اکنون برای توسعه زنجیره تولید پتروشیمی نیاز به سرمایهگذاریهای جدیدی داریم، اما وضعیت سرمایهگذاری خوب نیست، زیرا هدفگذاری صحیح نیست و میزان سرمایه به بخش توسعه این صنعت بسیار کم است. از طرف دیگر شرایط برای ورود سرمایهگذار بخش خصوصی واقعی هم مهیا نیست، زیرا روش سرمایهگذاری بهدرستی اجرا نمیشود. مثلا همه توان خود را برای تزریق به یک پتروشیمی خاصی گذاشتهاند که توجیه ندارد، حال آنکه اگر روی زنجیرههای دیگر سرمایهگذاری میکردند موجهتر بود.
معروفخانی تاکید کرد: مسائل و مشکلاتی که دولت روزبهروز برای پتروشیمی ایجاد میکند؛ از جمله عوارض غلطی که در بودجه ۱۴۰۳ گنجانده شده، عدم سرمایهگذاری جدید و عدم تنظیمگری صحیح توسط متولیان امر منجر به این شده که آینده خوبی را برای صنعت پتروشیمی کشور نمیتوان پیشبینی کرد، حال آنکه پتروشیمی کشوری مانند عربستان که با تکنولوژی خاصی جلو میرود، با برنامهریزی ایران در این صنعت قابل مقایسه نیست.
وی با بیان اینکه برنامههای پتروشیمی در ایران منجر به از دست رفتن بازارهای این محصولات شده است، افزود: هزینههایی که به این صنعت تحمیل شده منجر به آن شده که روی قیمت تمامشده، مزیت رقابتی و قیمت کالای ما اثر بگذارد و باعث میشود به مرور بازارهایمان را از دست بدهیم و نتیجهاش این است که محصول عربستانی با قیمت پایینتری جایگزین میشود.
رییس هیاتمدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی خاطرنشان کرد: در هیچ مقطع زمانی از بدو تاسیس صنعت پتروشیمی تا به امروز تنظیمگری و هدفگذاری صحیح نداشتیم، در هر مقطعی روی یک محصول مثلا متانول مترکز کرده و سرمایهگذاریها را فقط به این حوزه معطوف کردهایم و امروز در داخل کشور از متانول اشباع شدهایم. در صورتی که اگر همین سرمایهگذاری را به سمت زنجیره پلیمیری و پلیاتیلن سنگین و گریدهای خاص میبردیم و با هدفگذاری صحیح و زنجیره سرمایه و حمایت را به این بخش هدایت میکردیم، اکنون اوضاع بهتری داشتیم، اما متاسفانه در هیچ مقطعی هدفگذاری و تنظیمگری درستی نداشتیم.به گفته وی، تصمیمات اشتباه از جمله عوارضها، روزبهروز جذابیت را از این صنعت میگیرد و به جای اینکه مشوقهای صادراتی وضع کنیم، تهدید و تنبیه هم میکنیم. ۹ درصد ارزشافزوده را به ۱۰ درصد رسانده و بنا نداریم به تولیدکننده برگردانیم و روی بهای تمامشده هم محاسبه میکنیم، قیمت خوراک و یوتیلیتی هم که پایدار نیست و هر ۳ یا ۶ ماه یک بار با حکم دادگاه و دیوان یا هر مرجع دیگری تغییر میکند، مساله تعهد ارزی و سیاستهای غلطی که برای تعهد ارزی و تعیین نرخ خوراک و نرخ بازگشت ارز وضع میکنیم نیز همه اینها جذابیت حضور در این صنعت را میگیرد، در این شرایط چه امیدی باید برای توسعه این صنعت داشت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد