8 - 02 - 2023
روایت هولناک از زلزله آناتولی
گروه بینالملل- مژده کلهر- از صبح روز دوشنبه تا به امروز ۴ زلزله با مقیاسهای بالا و نیز چندین پسلرزه دهها شهر ترکیه و مناطقی از سوریه را لرزانده است؛ زلزله مهیبی که تا لحظه تنظیم این گزارش در حدود ۵ هزار کشته برجا گذاشته و مطابق برآوردهای صورتگرفته از سوی سازمان جهانی بهداشت، ممکن است تلفات ناشی از آن به ۸ برابر افزایش یابد.
تا این لحظه به صورت تاییدشده ۵ هزار و ۷۷۵ ساختمان ویران شده و همچنان به تعداد ویرانیها اضافه میشود. از سوی دیگر به دلیل شدت خرابیها و آوار گسترده، سرما و برودت هوا، قطعی برق و دسترسی نداشتن به راهها، امدادرسانی کند پیش میرود.
در این رابطه مصطفی بالبای در یادداشتی نوشته است: صبح روز دوشنبه را با درد فراوان شروع کردیم. ما ناامیدانه با آشنایان خود که در این استانها زندگی میکردند، از آدانا تا هاتای، از عثمانیه تا قهرمانماراش، از مالاتیا تا دیاربکر تماس گرفتیم. پاسخی که تقریبا از همه آنها گرفتیم به شرح زیر بود:
ویرانی و تخریب خیلی زیاد است. ساختمانهایی هست که کاملا فرو ریختهاند. به هیچکس نمیرسیم… لطفا صدای ما باشید. کسانی که میخواهند شهر را ترک کنند ترافیک ایجاد کردهاند و راهها بسته است.
از اولین اخبار صبح زلزله متوجه شدیم که شدت زلزله و منطقه برخورد بسیار زیاد است، اما با مشخص شدن واقعیتها، نگرانیمان بیشتر شد. پس از زلزله ۱۹۳۹ ارزنجان، دومین زلزله بزرگ در تاریخ جمهوری را تجربه میکردیم. باز هم در پرتو اولین اطلاعات مشخص شد که خط گسلی که ۵۰۰ سال خاموش بوده بیدار شده است! با چهره دیگری از آناتولی زیبای خود مواجه بودیم که از نظر شکلگیری قطعات خشکی در زمره جوانترین سرزمینها به شمار میرود.
بزرگترین درماندگی ما در چنین زلزلههای بزرگی این است: به خوبی بدانیم چه باید بکنیم و چه نباید بکنیم! زلزله ساختمانهای ساختهشده در زمینهای نامناسب را ویران کرده است. یعنی این را نمیدانیم؟ البته که میدانیم. مردمی که صدها سال پیش در این سرزمینها ساکن شدند، خانههای خود را نه در دشت، بلکه در مناطق صخرهای یا کوهستانی ساختند. امروز چطور؟ چندی قبل پروفسور الیاس ییلمازر در مورد این روزها هشدار داده و گفته بود سازههای پوسیده و ساختمانها روی زمین نرم یعنی امکان بروز فاجعه؛ اما گوش شنوایی نبود.
روز دوشنبه قطعا یک روز سیاسی نیست. با این حال، همانطور که قبلا تاکید کردیم، اینکه بدانیم باید چه کاری انجام دهیم ولی از انجام آن سر باز بزنیم بدتر از جهالت و ناآگاهی است. زلزله مرمره درس عبرت نبود، این عبرت باشد.
در این رابطه دو قانون اساسی وجود دارد:
۱ – مقاوم کردن ساختمانها، ۲- توسعه و بازسازی دشتها. حال میپرسیم: تحمل درد زلزله یا رعایت قوانین سخت؟
لازم به ذکر است دو موضوع عفو عمومی در ترکیه وجود دارد: ۱- عفو منطقهای، ۲- بخشودگی مالیاتی. اولی شهرنشینی را نابود میکند و دومی اقتصاد را. برای اینکه نام جدیدترین عفو منطقهبندی جذابتر شود، به «صلح منطقهای» تبدیل شد. تعداد درخواستها از ۱۰ میلیون فراتر رفت. کشوری را تصور کنید که با شش شاخه گسل روی کمربندهای زلزله گره خورده است! و تصور کنید که سازههای غیرقانونی و بیرویه در این کشور به منبع درآمدی برای دولت تبدیل شده است!
دولتها با اعمال جریمه هر چند وقت یک بار به سازههای غیرقانونی به عنوان «منابع» نگاه میکنند. حالا هم یک پول بزرگ به عنوان جریمه میگیرند و عفو میکنند. حالا که زلزله آمده نمایندگان دولت و اپوزیسیون عموما پیامهای همبستگی منتشر کردهاند. اما پیام ما این است: بیایید مشارکت پیام را به مشارکت عملی تبدیل کنیم. به جای سیاست تسلیم علم شویم. در غیراین صورت این درد را بیشتر تجربه خواهیم کرد.
این زمینلرزه ۱۰ استان در آناتولی شرقی، جنوب شرقی آناتولی و مناطق مدیترانه را در بر میگیرد. نام این زلزله، زلزله بزرگ آناتولی است. ما فقط با همبستگی زیاد و راهنما شدن علم میتوانیم بر این درد بزرگ غلبه کنیم.
این یک ساختمان نیست، انبوه آوار است
در یادداشت دیگری اورهان بورسالی با توجه به زلزله پیشآمده به نوع ساختمانسازیها در ترکیه اشاره داشته و مینویسد: این یک ساختمان نیست، یک انبوه آوار است، ما ۲۴ سال است که صحبت میکنیم، کجا ایستادهایم؟
وقتی صبح زود برای اولین بار تلویزیون را روشن کردم، کوهی از آوار روبهروی من بود. فرار از زیر انبوه آوار آسمانخراش برای کسی ممکن نیست؛ زیرا درد بزرگی کشور را فرا گرفته است.
این آوار چیست؟ از مصطفی اردیک که در حال حاضر عضو هیاتمدیره بنیاد زلزله ترکیه است و عمر خود را صرف ساخت ساختمانهای مقاوم در برابر زلزله، تهیه سناریوهای زلزله برای استانبول و تعیین وضعیت موجودی ساختمان کرده پرسیدم ساختمانهای آوارشده چیست؟ او میگوید: «این صحنه نشان میدهد که عناصر و ستونهایی که ساختمانهای تبدیلشده به آوار را نگهداری میکنند، بسیار ضعیف هستند، توانایی کشش را ندارند، بنابراین همه چیز مانند آواری روی خود فرو ریخت.»
چه تعداد ساختمان در منطقه باید به عنوان انبوه آوارها حساب شود. تاکنون نزدیک به ۳۰۰۰ ساختمان ویران شده است. با این حال سوالات مهمتری نیز مطرح است. ساختمانها چگونه فرو ریختند، چه تعداد از آنها به پهلو افتادند، چه تعداد از آنها به شدت آسیب دیدند یا آسیبی ندیدند؟
در این رابطه اردیک میگوید: «اگر آپارتمانها طبق ضوابط ساخته شوند، در چنین زلزلهای از نظر آماری در ۱۰ ساختمان خسارت سنگین، ۱۰۰ ساختمان خسارت متوسط و ۱۰۰۰ ساختمان آسیب جزیی دیده میشود. اما در مورد ما ساختمان با آسیب متوسط کمتر است یا اصلا نیست، یا تخریب شده یا کمی آسیبدیده است. ما به این ساختمانهای فروریخته، ساختارهای سست میگوییم. بدون شک این وضعیت به بیکیفیتی ساختمان مربوط میشود. این در حالی است که گزارشهای میدانی حاکی از آن است که به عنوان مثال از ۳ بلوک ۱۴ طبقه در آدانا، دو بلوک ایستاده و یکی به آوار تبدیل شده است.
اساس باید پیشگیری از تلفات جانی باشد
در مورد وضعیت بیمارستانهای منطقه، در مالاتیا ۳ بیمارستان ویران شده است. بیمارستانهای دیگری نیز در اسکندرون و هاتای ویران شدهاند. هم بیمارستان دولتی و هم بیمارستان خصوصی. بدون شک بیمارستانها باید از زلزله جان سالم به در ببرند. اردیک میگوید: «دولت میخواهد شفاخانههای جدید ساختهشده با ایزوله لرزهای بسازد، خب آنها هیچ تخریبی نمیبینند.»
حال سوال مهم این است که اگر چنین زلزلهای با این بزرگی در استانبول اتفاق بیفتد با چه صحنهای مواجه میشویم؟ اردیک میگوید: با منظرهای مانند غازیآنتپ روبهرو میشویم. استانبول یک کلانشهر بزرگ است. ما میدانیم که زلزله در کجا بسیار موثر خواهد بود، اما نمیدانیم که کدام ساختمانها فرو میریزند. زلزلهای که استانبول را تحت تاثیر قرار میدهد خسارات زیادی به بار خواهد آورد. البته ۳ بخش در استانبول کاندیدای خرابیهای بیشتر هستند.
سه ماه حالت فوقالعاده در مناطق زلزلهزده
در همین رابطه رجب طیب اردوغان رییسجمهوری ترکیه عصر روز گذشته در سخنرانی خود از افزایش شمار جانباختگان زلزله این کشور خبر داد.
اردوغان در اظهاراتی که از شبکههای تلویزیونی ترکیه پخش شد، اعلام کرد: «شمار کشتهشدگان زلزله ترکیه به ۳۵۴۹ نفر و تعداد مجروحان به ۲۲۱۶۸ نفر رسیده است.» رییسجمهور ترکیه همچنین گفت: «در مناطق زلزلهزده به مدت سه ماه حالت فوقالعاده اعلام میکنیم. شرایط آبوهوایی مانع رسیدن کمکها به زلزلهزدگان میشود. قطر خود را برای ارسال ۱۰ هزار کانتینر به ترکیه آماده میکند و پیشنهادهای دیگری نیز برای کمک مطرح شده است.»
اردوغان اضافه کرد: «ما برای آگاهی از میزان خسارات وارده از پهپادها استفاده میکنیم. تا این لحظه ۱۰۰ میلیارد لیر مبلغ اولیه برای کمک اختصاص دادهایم و عملیات امداد و نجات در شرایط سخت همچنان ادامه دارد. ویرانیهای به بار آمده بعد از زلزله فرآیند امداد و نجات را مختل میکند. از شهروندان میخواهیم که از جادههای منتهی به مناطق زلزلهزده استفاده نکنند.»
فاجعه انسانی در سوریه
وضعیت هولناک زلزله در ترکیه در شرایطی تداوم دارد که این فاجعه در سوریه نیز دست کمی از ترکیه ندارد. تا عصر روز گذشته آمارهای غیررسمی حاکی از کشته شدن بیش از ۱۴۰۰ نفر و مصدومیت نزدیک به ۲۴۰۰ نفر در سوریه بوده؛ با این تفاوت که در برخی مناطق زلزلهزده سوریه به واسطه جنگ داخلی و حضور مخالفان دولت وضعیت امدادرسانی به مصدومان و حادثه دیدگان به مراتب دشوارتر از ترکیه شده است. طبق گزارشی که دیروز المادین منتشر کرده، سیل کمکهای بشردوستانه از کشورهای مختلف در شرایطی به سمت ترکیه روانه شده که تعداد زیادی از شرکتهای حملونقل هوایی از ورود به فرودگاههای سوریه به خاطر تحریمهای آمریکا و اروپا خودداری میکنند. در این راستا وزارت خارجه سوریه از کشورهای عضو سازمان ملل و آژانسهای آن و کمیته بینالمللی صلیب سرخ و دیگر نهادهای بشردوستانه درخواست کمک برای مقابله با پیامدهای این زلزله ویرانگر کرده است.
فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه ظهر دوشنبه نشستی با نمایندگان نهادهای سازمان ملل و دفاتر آن در سوریه و نهادهای غیردولتی برگزار کرده و تاثیر تحریمهای یکجانبهای را که پیامدهای این فاجعه را افزایش میدهد، توضیح داد. از سوی دیگر، تعداد زیادی از شرکتهای حملونقل هوایی از ورود به فرودگاههای سوریه به خاطر نگرانی درباره تحریمهای آمریکا و اروپا خودداری میکنند. چندین کشور نیز از شرکتهای هواپیمایی سوریه خواستند کمکها را با هواپیماهای غیرنظامی منتقل کنند.
با این حال شرکتهای سوریه با انتقال کمکها موافقت کردهاند و این کمکها از سهشنبه به فرودگاههای حلب، لاذقیه و دمشق رسیده است. در این رابطه مهند جعفر، فرمانده امدادرسانی لاذقیه گفت: تحریمها علیه سوریه در افزایش تعداد قربانیان زلزله به دلیل عدم توانایی تامین تجهیزات مدرن نقش داشته است. ما به وظایف خود براساس امکاناتمان عمل کردهایم. نیروهای ما در آمادهباش هستند. عملیات نجات هنوز ادامه دارد؛ اما ما زمان زیادی را از دست میدهیم چراکه دوربینهای لازم برای پیدا کردن قربانیان و تجهیزات سنگین و خودروهای کافی نداریم. اگر این تجهیزات را داشتیم میتوانستیم جان تعداد بیشتری را نجات دهیم. عکسی در شبکههای اجتماعی منتشر شده که نشان میدهد حریم هوایی ترکیه شاهد ترافیک است؛ اما حریم هوایی سوریه تقریبا خالی است. این نشان میدهد سرعت کمکرسانی در ترکیه عکس سوریه است. به گفته منابع، تعداد کشورهایی که به ترکیه کمکرسانی کردهاند تاکنون به ۶۲ تیم از ۵۰ کشور رسیده است. محمد از روستای اسطامو در حومه لاذقیه گفت: ما چندین ساعت باید منتظر رسیدن تیم نجات بمانیم و ساکنان خودشان با ابزارها و امکاناتی که دارند برای نجات خانواده و همسایگانشان از زیر آوار تلاش میکنند. شهر حلب بیشترین آسیب را به خاطر زلزله دیده است. تعداد خانههای ویرانشده به بیش از ۴۶ خانه رسیده است. رییس شورای شهر حلب از دشواریهایی در برداشتن آوارها و فراهم کردن تجهیزات و کادر نجات به خاطر میزان زیاد آسیبهای وارده صحبت کرد.
احمد رحمانی، معاون رییس شورای شهر حلب گفت: درگیریهای نظامی در حلب نقش اساسی در فروپاشی زیرساخت دارند. همزمان شورای کلیساهای خاورمیانه خواهان لغو فوری تحریمهای سوریه و اجازه ورود کمکها به این کشور شدند.
بحران آوارگی در سوریه به خاطر جنگ غیرنظامیان را وادار کرده تا در ساختمانهای آسیبدیده یا تقریبا ویرانشده زندگی کنند. در این راستا خالد عرقسوسی، دبیرکل هلالاحمر سوریه خواهان کمک فوری نهادهای بینالمللی در داخل و خارج شد. وی گفت: ما با کمبود شدید تجهیزات ویژه عملیات آواربرداری و دارو و سوخت لازم برای بیمارستانها مواجه هستیم. وزارت بهداشت سوریه میزان خسارتهای بخش بهداشت به خاطر جنگ را میلیاردها لیر برآورد کرده است. ۳۸ بیمارستان به طور کامل منهدم شده و بیش از ۷۰۰ پزشک سوری به دست گروههای تروریستی کشته شدهاند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد