10 - 11 - 2019
روابط با همسایگان اولویت اول سیاست خارجی
«جهان صنعت»- مجلس دهم از نفس افتاده است. این را از خیز نمایندگان در جهت آماده شدن برای انتخابات مجلس یازدهم میتوان فهمید. نمایندگان خانه ملت این روزها دنبال آن هستند که خودی نشان دهند و رزومهای قابل تایید هم برای شورای نگهبان و هم وکلایشان باقی بگذارند تا نهایتا حضور در مجلس بعدی را از دست ندهند. از مصوبههای فوری و سریع گرفته تا نطقها و سوال از وزرا و البته دعوا و جنجال با رییس مجلس. البته سوال از وزرا امری قانونی است و موجب بهتر شدن عملکرد وزیر میشود اما واقعیت آن است که پشت پرده تصویب طرحهای فوری و سوال از وزرا و کشاندنشان به مجلس، نمایندگانی از جنس پایداریها هستند. همین اواخر دو تن از این نمایندگان تندرو مجلس با سروصدا رییس مجلس را دیکتاتور خواندند و دنبال به کرسی نشاندن حرف خود بودند. این نمایندگان بیشتر از همکارانشان به هیاهو علاقهمند هستند. برایشان فرقی هم ندارد که چگونه هیاهو کنند، گاهی با نطق، گاهی تذکر، گاهی با سوال از وزیر، گاهی هم با پهن کردن طومار در مجلس و آتش زدن برجام!
دیروز نمایندگان رییس دستگاه دیپلماسی را به صحن علنی آوردند تا به سه سوال آنان پاسخ دهد؛ پاسخهایی که در نهایت بهارستاننشینان را قانع و آقای وزیر هم بدون کارت زرد بهارستان را ترک کرد. البته باید اذعان داشت که بلاتکلیفی در برداشتن گام چهارم در خصوص کاهش تعهدات هستهای، عدم اجرایی شدن تعهدات اروپایی و برداشته نشدن تحریمها از جانب آمریکا به عنوان شرط ایران برای پذیرش مذاکره از دغدغههای اصلی دستگاه دیپلماسی کشور است؛ موضوعاتی که باعث دور شدن وزارتخانه از امور مهم دیگر شده است. برنامهریزی برای توسعه ملی، محور قرار دادن اقتصاد و جذب سرمایه خارجی برای عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی یکی از وظایف جدی دستگاه دیپلماسی کشور است که مورد گلایه نمایندگان قرار گرفت. مضاف بر آن ارتقای جایگاه ایران در صحنه بینالملل و راهکار وزارت امور خارجه، دیگر سوال بهارستاننشینها از وزیر بود؛ موضوعی که به جد مورد اهمیت دولت روحانی و تیم او در مجمع عمومی سازمان ملل بود. دولت و دستگاه وزارت امور خارجه به نیویورک رفتند تا با طرح ائتلاف امید، کشورهای منطقه را سمت خود بکشانند و آمریکا و سیاستهایش را از منطقه دور کنند این درحالی بود که طرف آمریکایی تلاشهایی برای انزوای ایران در سطح منطقه داشت و مقامات تهران را متهم به نقش داشتن در حملات به تاسیسات نفتی آرامکو کرد اما روحانی در مراسم سازمان ملل به دفاع از حقوق ملت ایران پرداخت و از کارشکنیهای واشنگتن سخن گفت و نهایتا دست دوستی به سمت کشورهای منطقه دراز و اعلام کرد که خطاهایشان را فراموش میکنیم. ایران در نیویورک تلاش کرد با بیان طرح خود به سیاستهای آمریکا در منطقه پایان دهد و در اذهان عمومی این پیام را روشن کند که ایران به دنبال بحران در منطقه نیست و قصد دارد از طریق مذاکره، اختلافات و مشکلات را حل کند. نتیجه نیز استقبال عربستان در ظاهر بود. ولیعهد این کشور نسبت به راهکار دیپلماتیک میان ایران و عربستان استقبال و راهحل نظامی را رد کرد. اینها تنها نمایی از قدرت ایران و تلاش دستگاه دیپلماسی برای ارتقای وضعیت ایران در صحنه بینالملل است. با این وجود واقعیت آن است که با وجود قدرت ایران و تلاش برای فرار از حربههای سیاسی امریکا برای انزوای تهران، کشورهای منطقه و اروپا به خاطر سلطه آمریکا تحت فشار و نهایتا تابع این کشور هستند. موضوع تعهد اروپاییها به ماندن برجام و انجام تعهدات در مقابل فشارها شرایط سخت تصمیمسازی را برای آنها فراهم کرده که از یک طرف تلاش میکنند برجام را به لحاظ حیثیتی حفظ کنند و از جهت دیگر هم طبیعتا تحت فشار آمریکا و رییسجمهور این کشور هستند. اینها موانعی جدی برای ارتقای جایگاه و موقعیت ایران در جهان است. باید تاکید داشت که ایران اخیرا هشداری هم از اروپا برای خروج از برجام داشت. کشورهای اروپایی در پیامی ایران را تهدید کرده بودند که اگر مرحله چهارم کاهش تعهدات هستهای را آغاز کند کشورهای اروپاییها از این معاهده هستهای خارج میشوند. دیروز ظریف نسبت به هشدار اروپایی در مجلس پاسخ داد. محمدجواد ظریف تاکید کرد که برجام یک توافق بینالمللی است که در سازمان ملل به تصویب رسیده و چارچوب مشخصی دارد و آمریکا خلاف قوانین بینالمللی از آن خارج شده است. وی افزود: اروپاییها در انجام تعهدات در برجام خود کوتاهی و در مواردی آن را نقض کردهاند. علاوه برآمریکا که صراحتا با خروج خود این توافق را نقض کرده اروپاییها نیز این رفتار را در مواردی تکرار کردهاند. وزیر امور خارجه تاکید کرد: در مواجهه با این اقدامات، جمهوری اسلامی بر اساس پیشبینیهای صورت گرفته در متن برنامه جامع اقدام مشترک اقداماتی کرده و آن را دنبال میکند اما همانطور که ذکر شد اروپا نمیتواند از آن خارج شود.
سوال و جواب از وزیر
با این حال دیروز وزیر امور خارجه به بهارستان آمد و به سوالات نمایندگان در خصوص اهمیت وزارت امور خارجه به اقتصاد و توسعه ملی، اقدامات این دستگاه برای ارتقای جایگاه ایران، نقش سفارتخانهها در تحقق اهداف اقتصادی، علت نبود دیپلماسی پایدار با کشورهای همسایه شرق و جنوب شرق ایران پاسخ گفت. چگونگی روابط با همسایگان، علت عدم جلوگیری از سدسازی غیرقانونی ترکیه و همچنین موضع وزارت امور خارجه در قبال حمله ترکیه به کردهای سوریه نیز از دیگر سوالات بهارستاننشینها بود که وزیر امور خارجه با حوصله به آنان پاسخ داد.پاسخهای آقای وزیر به سوالات نمایندگان قانعکننده بود. ظریف در پاسخهای خود تاکید داشت که وظیفه وزارت امور خارجه بستن قرارداد و جذب سرمایهگذار نیست بلکه وظیفه این وزارتخانه تسهیل انجام این امور است. این وزارتخانه سرمایهگذاران را شناسایی میکند و با در اختیار قرار دادن اطلاعات و شرایط آنها زمینه را برای همکاری میان آنها با بخشهای اقتصادی دولتی و خصوصی داخل کشور فراهم میسازد.
ظریف در خصوص موقعیت و جایگاه کشور در جامعه بینالملل گفت که از گفتوگوها و رایزنیهای دیپلماتیک برای به نتیجه رساندن این گونه اقدامات استفاده میشود اما طبیعتا تمامی این موضوعات قابل رسانهای شدن نیست.
وزیر امور خارجه در خصوص روابط با همسایگان شرقی نیز تاکید کرد: روابط ما با پاکستان دچار سردرگمی نیست. در حال حاضر مرز ایران با پاکستان امنترین مرزها برای این کشور است. درخواست ما این است که این مرز برای ما هم امن باشد. وزیر امور خارجه همچنین درباره ربودن افسران ایرانی توسط ضدانقلاب هم گفت: پیگیریهایمان را با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح انجام میدهیم و به پاکستان سفر میکنیم. ضمن اینکه روابط ما با فرمانده ارتش پاکستان بسیار خوب است و رفت و آمدها و دیدارهای جدی با آنها داریم.
ظریف در خصوص موضع جمهوری اسلامی در بحث کردهای سوریه هم اعلام کرد: تنها راه حفظ امنیت در ترکیه، حضور نظامی دولت مرکزی سوریه در مناطق مرزی است و بر اساس قرارداد آدانا این پیشنهاد امکانپذیر است.
اما دیروز در صحن علنی مجلس سوال اول را محمدعلی پورمختار نماینده کبودرآهنگ از وزیر امور خارجه پرسید و گفت: «چه اقداماتی برای محور قرار دادن اقتصاد و توسعه ملی انجام شده است و چه اقداماتی برای ارتقای جایگاه ایران و ایرانی در صحنه جهانی انجام شده است.»
پورمختار گفت: توضیحات شما در پاسخ به این سوال تنها سه تا خبر بود. میگویید سفرا و استانداران ملاقاتهایی با هم دارند. خب بفرمایید چه تعداد سفیر یا استاندار در این ملاقاتها بودند؟ چه توافقاتی صورت گرفته است؟ آیا قرارداد مشخصی در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری بسته شده است؟ بحث ما آمار و اطلاعات است. او بر ضرورت جذب سرمایه خارجی در راستای عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی تاکید کرد و گفت: تبلیغات سنگینی علیه ایران از سوی آمریکا، اسراییل و منافقین صورت میگیرد که تلاش دارند القا کنند ایران برای سرمایهگذاری ناامن است، وزارت امور خارجه چه اقدامی برای خنثیسازی این تبلیغات انجام داده است؟
پورمختار همچنین از نقش سفارتخانهها در تحقق اهداف اقتصادی وزارت امور خارجه سوال کرد و گفت: حسب گزارشاتی که به ما میرسد عملکرد سفارتخانهها بسیار ضعیف بوده است و عملا غیرفعال هستند. یکی از عزیزان گفتند ما به دو کشور استرالیا و قبرس رفتیم دیدیم. هیچ فعالیتی از سوی سفیر و مسوولان برای جذب سرمایهگذاران انجام نمیشود و توجهی نمیکنند. بسیاری از ایرانیان نامه نوشتند و از بیتوجهی سفارتخانهها گلایه دارند. از حیث همکاریهای بینالمللی در پاسخی که فرستادید اشاره کردید برنامه پیمانها را در سال ۹۶ به سفارتخانهها ابلاغ کردیم که سفارتخانهها باید عملیاتی میکردند. الان بعد از یک سال چه برنامههایی اجرا شده است. وزیر امور خارجه هم در پاسخ پورمختار گفت: ما وظیفه تسهیل اقتصادی را بر عهده داریم نه تصدیگری را. وظیفه وزارت امور خارجه بستن قرارداد و جذب سرمایهگذار نیست بلکه وظیفه این وزارتخانه تسهیل انجام این امور است. این وزارتخانه سرمایهگذاران را شناسایی کرده و با در اختیار قرار دادن اطلاعات و شرایط آنها زمینه را برای همکاری میان آنها با بخشهای اقتصادی دولتی و خصوصی داخل کشور فراهم میسازد.
وی با اشاره به عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، گفت: این کار با کمک مجلس شورای اسلامی انجام شد، امکان ویژهای برای جمهوری اسلامی ایران فراهم میکند که بتواند با همسایگان که مهمترین طرفهای تجاری هستند، ارتباط ویژهای برقرار کند که این حرکت با اجرای مشترک توافق اوراسیا در میانه آبانماه، اجرا میشود. حضور رییسجمهوری در این اجلاس بسیار مهم بود.
وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به سوال دوم نماینده کبودرآهنگ مبنی بر اینکه چه اقداماتی برای ارتقای جایگاه ایران و ایرانی در صحنه جهانی انجام شده است، گفت: ما وظیفه خود را در حمایت از ایرانیان خارج از کشور انجام میدهیم و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تضییع حقوق آنها به کار میگیریم. دو ایرانی که غیرقانونی زندانی بودند، آزاد شدند و به ایران بازگشتند، یک ایرانی که به درخواست آمریکا بازداشت شده به قید وثیقه آزاد شده، اما هنوز اجازه خروج ندارد. برای اینکه این تلاشها بینتیجه نشود، آنها را رسانهای نمیکنیم و از گفتوگو و رایزنیهای دیپلماتیک برای به نتیجه رساندن این اقدامات استفاده میکنیم.
در نهایت مسعود پزشکیان از پورمختار پرسید که از پاسخهای وزیر قانع شده است یا نه که نماینده کبودرآهنگ گفت قانع نشده ولی با قولی که وزیر امور خارجه داد سوال به رای گذاشته نشود.
نبود دیپلماسی پایدار
سوال دوم از ظریف را نماینده خاش پرسید. علی کرد از وزیر امور خارجه درباره علت نبود دیپلماسی پایدار با کشورهای همسایه شرق و جنوب شرق ایران سوال کرد. او با مرور چند مورد عملیات تروریستی در مرزهای شرقی کشور از ظریف گلایه کرد و گفت: چرا عکسالعمل سریعی را از شما شاهد نبودیم.
او در بخشی از اظهارات هم خطاب به رییس جلسه گفت به وزیر امو خارجه تاکید کنید به سوال من گوش دهد که پزشکیان در پاسخ گفت: اینجا هستند و قشنگ گوش میدهند.
اما وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال با تاکید بر اینکه روابط با همسایگان ابراولویت سیاست خارجی در کنار تسهیل امور اقتصادی است، گفت: روابط ما با پاکستان دچار سردرگمی نیست. در حال حاضر مرز ایران با پاکستان امنترین مرزها برای این کشور است. درخواست ما این است که این مرز برای ما هم امن باشد.
وزیر امو خارجه همچنین درباره ربودن افسران ایرانی توسط ضدانقلاب گفت: پیگیریهایمان را با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح انجام میدهیم و به پاکستان سفر میکنیم. ضمن اینکه روابط ما با فرمانده ارتش پاکستان بسیار خوب است و رفتوآمدها و دیدارهای جدی با آنها داریم.وی گفت: باید بکوشیم از بزرگان منطقه و رهبران دینی و همچنین نمایندگان مجلس و ذینفوذان منطقهای به منظور کاهش حملات تروریستی استفاده کنیم.ظریف درباره روابط با افغانستان نیز گفت: روابط با افغانستان بر اساس سیاست مشخصی پیگیری میشود. صلح در افغانستان را با حضور همه طرفها پیگیری میکنیم. ما با مذاکراتی که از طرف خارجی دنبال شود موافق نیستیم. مخالفیم که خارجیها مسوول صلح باشند و در این مذاکرات هم شرکت نکردیم. شخصا در قالب جلسات گروههای مختلف شرکت کردهام. دیدگاهها متعدد است. همه گروهها در پروسه صلح افغانستان بودند؛ اینکه دیگران بخواهند در مذاکرات افغانستان شرکت کنند.
وی افزود: گفتوگو با افغانستان حول پنج محور مورد توافق اشرف غنی پیگیری شد از جمله کمیته آب که به نتیجه رسیدهایم اما اجرای آن به بعد از انتخابات افغانستان و تشکیل دولت موکول میشود.
وزیر امور خارجه در بخش دیگری از صحبتهایش در واکنش به سوال نماینده خاش مبنی بر اقدامات وزارت امور خارجه بعد از وقوع حمله تروریستی گفت: اقدام ما محکوم کردن، خواستن سفیر وزارت خارجه، رفتن سفیرمان به وزارت خارجه طرف مقابل، مذاکره با پاکستان و برقراری تماس و ارتباط با مقامات نظامی و امنیتی و ایجاد هماهنگی نظامی در منطقه است که همه این کارها را در حد توان کردهایم به حدی که پاکستان میتواند اقداماتش را انجام دهد.وی افزود: بنده هم موافقم که باید از ظرفیت بزرگان منطقه و نمایندگان مجلس استفاده کرد ولی سفرهای وزرای خارجه همچون سایر سفرهای وزرا نیست که از قبل برای آن برنامهریزی شده باشد. سفر وزیر خارجه با فاصله ۲۴ ساعت و گاهی ۵ یا ۶ ساعت انجام میشود که عمدتا امکان هماهنگی برای حضور نمایندگان در این سفرها وجود ندارد. ولی باز هم قبول دارم که باید از ظرفیت نمایندگان، بزرگان قم و رهبران دینی استفاده کرد.در نهایت بعد از پاسخهای ظریف، نماینده خاش گفت: به خاطر وحدت بین مجلس و دولت سوال را به رای نمیگذارم اما وزرا باید در مقابل ملت، خون شهدا و فرامین رهبری پاسخگو باشند.
پاسخ ظریف درباره کردهای سوریه
جلال محمودزاده سومین سوالکننده از ظریف بود. او از وزیر امور خارجه پرسید: «علت عدم جلوگیری از سدسازی غیرقانونی ترکیه و همچنین موضع وزارت امور خارجه در قبال حمله ترکیه به کردهای سوریه» چیست؟
ظریف در پاسخ به نماینده مهاباد تاکید کرد: موضع جمهوری اسلامی در بحث کردهای سوریه کاملا مشخص است. ما اعلام کردهایم که تنها راه حفظ امنیت در ترکیه، حضور نظامی دولت مرکزی سوریه در مناطق مرزی است و بر اساس قرارداد آدانا این پیشنهاد امکانپذیر است. از این رو قطعا از طریق اقدام علیه تمامیت ارضی سوریه نمیتوان امنیت را ایجاد کرد، از این رو این مساله سیاست جمهوری اسلامی بوده و ما این مسائل را در ملاقات با دوستان ترک و هم در جلسات آستانه به ویژه در نشست اخیر مطرح کردهایم.وی گفت: از این رو ما آمادگی همکاری داریم تا دولت سوریه و ترکیه بتوانند براساس مقررات بینالمللی، با حضور نیروهای سوری و با حفظ احترام ساکنان آن منطقه عملیات کنند. هیچکس نباید اجازه دهد که از خاکش برای حمله به دیگران استفاده شود.
ظریف در بخش دیگر از اظهاراتش یادآور شد: باید تاکید کنم آمریکا تلاش میکند از گروهی از کردهای سوریه به عنوان پیادهنظام سوءاستفاده کنند البته این موضوع مربوط به گروهی کوچک است و برادران و خواهران کرد ما در سوریه حتما با این حرکت مخالف هستند ضمن اینکه مسوولان اقلیم عراق هم با این سیاست موافق نیستند.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: ما تلاش کردیم با همکاری اقلیم دولت سوریه و همه گروههای کرد در سوریه این مشکل را از طریق هماهنگی بین نیروهای نظامی سوریه و ترکیه و بدون ایجاد مزاحمت برای مردم کرد و عرب منطقه و ساکنین واقعی شمالشرقی سوریه حل کنیم تا امنیت برای همه فراهم شود.
ظریف در بخش دیگری از اظهاراتش با بیان اینکه ایران اقدامات ترکیه در زمینه مسائل مربوط به آب را با جدیت دنبال میکند، تاکید کرد: موضعگیری ایران درباره عفرین توسط سخنگوی وزارت خارجه صورت گرفته من هم در ترکیه مخالفتم را اعلام کردم و رییسجمهور نیز با این موضوع مخالف بود. ما معتقدیم حقوق مردم کرد سوریه باید حفظ شود معتقد به رعایت حقوق همه مردم منطقه و مرزهای بینالمللی هستیم البته امنیت ترکیه هم باید حفظ شود ولی امنیت از طریق لشگرکشی حفظ نمیشود. پس از طرح سوال نماینده مهاباد و توضیحات وزیر امور خارجه محمودزاده گفت که از پاسخهای وزیر قانع شده و در عین حال خواستار پیگیری موضوع سدسازی ترکیه و دفاع از کردهای سوریه از سوی وزارت خارجه شد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد