1 - 06 - 2020
رفع انحصار
وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه واگذاری بانکهای توسعهای خلاف اصل ۴۴ است، گفت: برای توسعه کارگزاریهای بورس برنامه ویژهای داریم. فرهاد دژپسند درباره زمزمههای وجود انحصار در کارگزاریهای بورس و عدم صدور مجوز جدید اظهار کرد: این مساله مورد توجه ماست و برای توسعه کارگزاریهای بورس برنامههای خاصی در نظر داریم. با این حال وی توضیح بیشتری در این زمینه ارائه نکرد و گفت: جزئیات این برنامه را اعلام خواهیم کرد. گفتنی است با اوجگیری استقبال از بورس و افزایش سود سرمایهگذاری، معاملات و نوسانگیری در بازار سرمایه، یکی دیگر از بازیگران اصلی بازار یعنی کارگزاریها نیز به سودهای فراوانی دست یافتند. با توجه به اینکه پیش از دوره رشد چشمگیر بازار تعداد مشخصی از این کارگزاریها در سطح بازار مشغول فعالیت بودند اکنون با توجه به افزایش تعداد سرمایهگذاران نوعی انحصار در انتخاب کارگزاریها رخ داده است. از آنجا که زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری موجود در کشور، چندان آماده این روند رو به رشد روزانه نبوده، فعالیت و خدماتدهی به مشتریان برای کارگزاریها هم دشوار شده است.
رییس کل بانک مرکزی سال گذشته اقتصاد ایران را اقتصادی بانکمحور توصیف کرده بود. با این حال با توجه به سیاستهای عملی دولت و بانک مرکزی در دو سال گذشته، به نظر میرسد قرار است این اقتصاد سنگینی خود را به بازار سرمایه منتقل کند. بانک مرکزی در این میان با کاهش سود سپردههای بانکی کمک کرده تا سیل نقدینگی به سمت بازار سهام روانه شود. اما با توجه به اینکه سرمایهگذاری در بانک به مراتب آسانتر از سرمایهگذاری در بورس است، ورود به بازار سهام، اغلب تازهواردان را با سردرگمی مواجه کرده است. به نحوی که غالبا این افراد در حال انجام معاملات با ضرر و زیان بالا هستند. با این حال کارگزاریهای بورسی و نقش مشاورهای آنان تا حد زیادی توانسته است به برخی از تازهواردان کمک کند. کارگزاران بورس در واقع، واسط بین سرمایهگذاران و سازمان بورس هستند و کار خرید و فروش سهام و اوراق بهادار را به نمایندگی از طرف مشتریان انجام میدهند. شرکتهای کارگزاری در عرف معاملات، اشخاص حقوقی محسوب میشوند که به نمایندگی از طرف مشتریان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار، کالا یا اوراق مبتنی بر کالا و ارائه سایر خدمات در بازار سرمایه به مشتریان خود میکنند. از آنجا که سرمایهگذاری در بورس نیازمند آموزش و رفتار حرفهای است برخی از دارندگان سهام، مدیریت سرمایه خود را مستقیما به کارگزاریها میسپارند. با این حال، انجام فعالیت توسط کارگزاری نیازمند کسب مجوز تاسیس و فعالیت از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار و عضویت در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و بورس مربوطه است. این شرکتهای سرمایهگذاری افرادی را برای انجام معاملات جذب میکنند که باتجربه و آشنا به مسائل مالی هستند و نسبت به شرایط اقتصادی، بازار اوراق بهادار و بازار کالاهای مختلفی که معامله میشود شناخت دارند و با تسلط خود بر قوانین و مقررات میتوانند بهترین اقدام را برای مشتریان انجام دهند.
استقبال از تاسیس کارگزاری بورس
بررسی آخرین آمار رسمی سازمانهای ذیربط نشان میدهد که دستکم ۱۰۰ کارگزاری فعال در بازار سهام کشور حضور دارند. برآوردها حاکی از آن است که ارزش معاملات بازار سهام در سال گذشته حدود ۲۱۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است. در این میان کارمزد کارگزاریها در همین سال ۱۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان تخمین زده شده است.
با توجه به ورود سرمایههای جدید در سال جاری و تداوم استقبال از این بازار به نظر میرسد درآمد کارگزاریها از محل انجام معاملات سهام رکورد سال گذشته را به آسانی بشکند. این روند درآمدزایی توسط کارگزاریها و گردش مالی بالا اکنون صدای بسیاری را درآورده است. مهمترین معترضان به این شرایط کسانی هستند که درخواست مجوز تاسیس کارگزاری آنها مدتهاست در انتظار تایید سازمان بورس و اوراق بهادار است. اکنون این سوال مطرح میشود که انحصار در تاسیس کارگزاریها چه کسانی را بیش از همه منتفع میکند؟ از آنجا که کارمزدهای معاملاتی اصلیترین منبع درآمدی کارگزاران هستند هر چه میزان حجم معاملات و ارزش آن در بازار سهام بالاتر باشد، درآمد کارگزاران نیز بیشتر میشود. گفتنی است شرکتهای کارگزاری در بورس تهران علاوه بر این درآمد، از محل کارمزد دریافتی ناشی از معاملات بورس کالا، فلزات، انرژی و کشاورزی، عرضه سهام اولیه در تابلوی بورس، پذیرهنویسی سهام، ارائه خدمات مشاوره سهام، سبدگردانی و پرتفوگردانی، مشاوره عرضه و درج شرکت جدیدالورود به بورس و مواردی از این دست نیز درآمد کسب میکنند. بر اساس اعلام سازمان بورس و اوراق بهادار رقم دقیق کارمزد کارگزاریها در بخشهای مختلف بازار سرمایه در فروردینماه ۱۳۹۸ به این صورت بوده که کارمزد کارگزاریها در معاملات سهام و حقتقدم سهام (چه به صورت خرد و چه بلوک) در بازار بورس و فرابورس (در تمامی بازارهای اول، دوم، پایه و…) ۷۶/۰ درصد است، به این صورت که ۳۸/۰ درصد آن درحین خرید سهام از ارزش خرید شما کم و ۳۸/۰ درصد دیگر آن نیز درحین فروش از ارزش کل فروش شما کسر میشود. البته مازاد بر اینها در معاملات خرد و بلوک بازار بورس در مجموع خریدوفروش ۰۶۴/۰ درصد کارمزد برای سازمان بورس، ۰۳/۰ درصد برای سپردهگذاری، ۰۲۵/۰ درصد مربوط به مدیریت فناوری، ۰۶/۰ درصد حق نظارت سازمان بورس کسر میشود که در مجموع با کارمزد کارگزار رقم ۰۱۴۳/۰ درصد را نشان میدهد. این اطلاعیه سازمان بورس همچنین نشان میدهد که در بازار فرابورس این رقم حدود ۰۱۴۲/۰ درصد قرار گرفته است.
علاوهبر اینها کارمزد کارگزاریها در بورس کالا به این ترتیب بوده که از مجموع خریدوفروش محصولات پتروشیمی و فلزی ۳۶/۰ درصد، محصولات کشاورزی ۴۴/۰ درصد، قراردادهای آتی ۰۱۶/۰ درصد، قراردادهای اختیار معامله حدود ۲۴/۰ درصد عاید کارگزاریها میشود. در بورس انرژی نیز کارمزد کارگزاران از مجموع خریدوفروش کالاها و قراردادهای سلف موازی (فیزیکی- برق) ۳/۰ درصد است. اعلام این اعداد و ارقام از سوی سازمان بورس که البته تنها معاملات فروردین سال گذشته یعنی پیش از فتح پیدرپی قلههای شاخص کل را نشان میدهد، هر روز افراد بیشتری را برای ورود به عرصه خدماتدهی معاملات بازار سهام از طریق تاسیس کارگزاری ترغیب میکند.
ضرورت تسریع در رقابتی کردن فعالیت کارگزاریها
از روز شنبه فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت دارندگان این سبد آزاد شده اما معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرده است که بر اساس مصوبه شورایعالی بورس غیراز کارگزاریها و شعب بانکها به نیابت از دارندگان سهام عدالت، هیچ نهاد دیگری مجاز به دخالت در فرآیند فروش سهام و سفارشگیری نبوده و نهاد ناظر، موضوع را اکیدا کنترل و به شکایتهای مربوط به تخطی از این مقررات رسیدگی میکند. سبد سهام عدالت با ارزش تقریبی ۴۰۰ هزار میلیارد تومان در حال ورود به بازار سرمایه است و باید توجه کرد که این معاملات در حال و آینده چه تاثیری بر درآمد کارگزاریها خواهد داشت.
با توجه به گفته وزیر اقتصاد در پاسخ به مهر، دولت برنامه ویژهای را برای کارگزاریهای بورس در نظر گرفته است. اما با توجه به آغاز عرضه سهام بزرگ عدالت و تداوم روند عرضههای اولیه که به شدت از سوی سهامداران مورد استقبال قرار میگیرد، باید هر چه زودتر این برنامه تدوین شود. در این صورت نهتنها بار سنگین معاملات فزاینده بازار سهام از روی شانه کارگزاریها برداشته میشود بلکه میتواند بازار معاملات را از شرایط انحصار خارج کند در این صورت بازار سرمایه توانسته است به دو سوی تقاضا یعنی سرمایهگذاران و کارگزاران پاسخ دهد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد