2 - 06 - 2020
رفتار بورس و روند آتی رشد اقتصاد جهانی
شاخص بازار سرمایه آمریکا طی بحران روند جالبی داشت. رفتار شاخص بورس که به عنوان یک شاخص پیشرو در اقتصاد شناخته میشود مبنای بسیاری از تحلیلها از آینده اقتصاد است. در واقع اگر آمارها و شاخصهای اقتصادی را به سه دسته شاخصهای پیشرو، همزمان و موخر طبقهبندی کنیم شواهد تاریخی نشان داده است که شاخص بورس معمولا به عنوان یک شاخص پیشرو عملکرده است یعنی زودتر از همه علائم بروز بحران یا بهبود بحران را در خود منعکس میکند. قبل از وقوع بحران ریزش و قبل از بهبود آن نیز زودتر از بقیه روند افزایشی خود را آغاز میکند. البته اگر بخواهیم دقیقتر در این زمینه صحبت کنیم، از آنجا که شاخص بورس که میانگین قیمت سهام است یک شاخص اسمی است نه واقعی، بیشتر نشاندهنده GDP اسمی است نه GDP واقعی، یعنی اثرات تورم نیز در آن دیده میشود. برای مثال، در مورد بازار سرمایه ایران، ممکن است رشد شاخص بیشتر منعکسکننده تورم باشد تا GDP واقعی. بررسیها نشان میدهد که شاخص S&P۵۰۰ در بحرانهای قبلی غیر از دو مورد، در سایر موارد قبل از تشدید بیکاری به کف خود رسیده است، در بحران اخیر نیز شاخص قبل از اوج آمار بیکاری در انتهای مارس ریزش کرده بود.
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، درهم آمیختگی تاثیرات ناشی از گسترش بیماری کرونا و چرخه اقتصادی در برخی از کشورها موجب شده که دیدگاههای متخصصان از وضعیت فعلی و چشمانداز آینده اقتصاد بسیار با یکدیگر متفاوت باشد. برخی رشدی سریع و بازگشت به روند پیشین را بعد از رفع تهدید بیماری پیشبینی میکنند و برخی دیگر وضعیت فعلی را ماندگار میدانند. نظریههای مختلفی در مورد شکل روند آتی رشد اقتصادی وجود دارد که این شکل را به گونههای مختلفی ترسیم میکنند؛ مثلا بازگشت اقتصاد به صورت V شکل، یاU شکل یاL شکل یا حتی W شکل. ابتدا تحلیلگران پیشبینی میکردند که روند آتی رشد اقتصادیV شکل باشد؛ یعنی یک ریکاوری سریع اما با گذشت زمان به سمت ریکاوریU شکل روی آوردند. برخی هم معتقدند که شایدL شکل باشد؛ یعنی به یک سطح پایین برسد و همان را ادامه دهد. سایر اشکال دیگری نیز پیشبینی شده است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. طرفداران V شکل معتقد بودند که ویروس در نهایت در ماه میکنترل میشود و وضعیت به سرعت به شکل قبل برمیگردد. آنها آمار مثبت اخیرا منتشر شده از چین از جمله بازگشت سریع PMI بخش تولید این کشور پس از کاهش شیوع بیماری و بازگشت به کار را بهترین گواه برای این حالت میدانستند.
طرفداران U شکل معتقدند بحران تا ژوئن ادامه پیدا میکند و کارخانجات برای بازگشت به حالت قبل زمان بیشتری لازم دارند. این دسته نیز معتقد به بازگشت به وضعیت پیشین هستند اما آن را زمان برتر از طرفداران حالت V شکل میدانند. آنها معتقدند که شرکتها و اشخاص ابتدا باید بدهیهایی را که در دوران قرنطینه برایشان ایجاد شده ، بازپرداخت کنند. اما طرفداران L شکل معتقدند بحران بیش از شش ماه طول میکشد و طولانی شدن وضعیت قرنطینه و کاهش سطح فعالیتها موجب تغییر رفتار مصرفکننده و ورشکستگی کسبوکارها میشود و اثرات آن، بازگشت به شرایط پیش از بحران کرونا را دشوار میکند. طرفداران W شکل نیز معتقدند که با کاهش تعداد مبتلایان، دولتها سریعا فرآیند بازگشت به وضعیت عادی را پی میگیرند و با عدم رعایت قرنطینه و فاصلهگذاری اجتماعی، این بیماری که تا حدی فروکش کرده بود مجددا شیوع پیدا میکند و مجددا اقتصاد را در معرض بحران قرار میدهد. اشکال دیگری نیز برای روند رشد اقتصادی بعد از بحران پیشنهاد شده است که بیشتر توسعهیافته شکلهای ذکر شده هستند.
شاخصهای موخر بحران
در مقابل شاخص پیشروی بازار سرمایه، آمارهای اقتصادی نظیر بیکاری و تورم از نوع شاخصهای موخر شناخته میشوند یعنی اینکه از آثار بحران هستند و بعد از شروع بحران شروع به افزایش میکنند نه قبل از آن. بنابراین بر این اساس برخی تحلیلگران آمار نامطلوب بیکاری در آمریکا و سایر کشورها را از اثرات بحران میدانند و از آن برای پیشبینی وضعیت آینده کمتر استفاده میکنند و بیشتر برای پیشبینی به شاخصهای پیشرو توجه دارند. هماکنون شاخص ۵۰۰ S&P پس از ریزش شدیدی که داشت رشد سریعی را نیز آغاز کرده است، اگرچه هنوز با مقادیر قبلی فاصله زیادی دارد. از طرفی رشد اخیر شاخص بیشتر مرهون افزایش قیمت سهام شرکتهایی است که از بحران سود میبرند؛ نظیر آمازون که یکی از بزرگترین شرکتهای آمریکاست و شرکتهای دارویی که اخبار مربوط به کشف دارو و واکسن کرونا موجب افزایش اقبال به سهام آنها میشود یا شرکتهایی مثل فیسبوک و مایکروسافت که استفاده از خدمات مبتنی بر اینترنت آنها نظیر اتاقهای برگزاری آنلاین کنفرانسها و کلاسها با اقبال بالایی مواجه شده است. در مجموع شرکتهایی که کسبوکارهای نوین به شمار میروند نظیر NETFLIX نیز از این بحران سود بردهاند.
روند رشد شاخص در بحران ۲۰۰۸ کندتر از بحران فعلی بوده است. این امر میتواند به دلیل تفاوت در ماهیت این دو بحران باشد، زیرا در بحران اخیر نقش بیماری بسیار پررنگتر بوده است و بسیاری امیدوارند که با رفع این بیماری اقتصاد سریعتر به حالت قبل برگردد. همچنین تنوع شرکتها در بازار سرمایه آمریکا بیشتر شده است و هماکنون شرکتهایی وجود دارند که در مجموع از بحران سود بردهاند. البته از سویی عدهای هنوز معتقدند که بازار سرمایه آمریکا قبل از بحران نیز دارای حباب بود و به همین خاطر نباید به سرعت به سطوح قبلی بازگردد. نمودار رنگینکمان نسبت CAPE بازار سرمایه آمریکا نشاندهنده این امر است. شاخص VIX نیز که نوسانات ادراکی سهامداران را نشان میدهد در مارس ۲۰۲۰ به بالاترین مقدار خود رسید و حتی از سقف خود در سال ۲۰۰۸ نیز فراتر رفت و سپس به سمت میانگین بلندمدت خود بازگشت. این شاخص، نااطمینانی سرمایهگذاران از جهت بازار در آینده را نشان میدهد و پس از مشخص شدن جهت بازار (چه منفی و چه مثبت) سطح نوسان ادراکی کاهش مییابد.
بنابراین این شاخص خاصیت بازگشت به میانگین (mean reversion) دارد و صرفا کاهش آن نشان دهنده رفع بحران نیست بلکه نشان میدهد جهت آینده بازار برای سرمایهگذاران بیشتر مشخص شده است.
بازگشت رونق پس از رفع بحران
همان طور که عنوان شد، تغییرات وضعیت شاخص PMI اقتصادهای بزرگ جهان نشان میدهد که با کاهش آمار بیماران و بازگشت به کار افراد شاخص PMI چین که کاهش شدیدی داشته به مقادیر نزدیک به ۵۰ بازگشته است. اما در آمریکا و اروپا با ادامه بحران شاخص PMI آنها همچنان در وضعیت بسیار نامطلوبی قرار دارد. در مورد اینکه آیا سیاستهای حمایتی دولتها در وضعیت فعلی توان حل بحران را دارد یا خیر، اقتصاددانان براساس دیدگاه کینزین این امر را مورد بررسی قرار دادهاند. براساس مدل کینزین، ابتدا با اعمال شرایط قرنطینه تولید و عرضه کاهش خواهد یافت. این امر در کوتاه مدت موجب افزایش تورم میشود، پس از آن با کاهش درآمد خانوار تقاضا نیز کاهش خواهد یافت، که تورم نهایی به میزان کاهش عرضه و تقاضا بستگی دارد. سپس شرکتها مخارج سرمایهای خود را کاهش خواهند داد.
سیاستهای مالی همراه با افزایش مخارج دولت اما با کاهش مالیات دریافتی و در نتیجه افزایش کسری بودجه دولت همراه خواهد بود. سیاست پولی شامل کاهش نرخ بهره خواهد شد. براین اساس بازگشت به رونق با برطرف شدن تهدید ویروس و برگشتن نیروی کار به تولید و افزایش عرضه ممکن خواهد بود و سیاستهای پولی و مالی تا آن زمان در این راه موفق نخواهد بود. در واقع سیاستها در وضعیت فعلی بیشتر به کاهش زیانهای ناشی از بحران موثر است تا رفع آن و بازگشت به وضعیت رونق. بازگشت به حالت رونق در گرو حل نگرانی از بیماری و بازگشت فعالیتهای اقتصادی به حالت قبل خواهد بود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد