رد پای بحران در بازار جهانی

جهان‌صنعت – جیمی دایمون، مدیرعامل بانک آمریکایی جی‌پی‌مورگان چیس در اواسط اکتبر هشدار داد که به نظر می‌رسد بسیاری از دارایی‌ها در حال ورود به قلمرو حباب هستند. سخنان او به‌دلیل جایگاهش در راس بزرگ‌ترین بانک آمریکا و نیز به‌دلیل هم‌صدایی با دیگر رهبران مالی، بازتاب گسترده‌ای یافته است. دیوید سولومون، مدیرعامل گلدمن ساکس از شور و هیجان بیش از حد سرمایه‌گذاران سخن گفته و جین فریزر، رییس سیتی‌گروپ از تورم بیش از اندازه ارزش‌ها.

بانک انگلستان نیز هشدار داده که خطر یک اصلاح شدید در بازار افزایش یافته و صندوق بین‌المللی پول نگران وقوع اصلاحی آشفته است زیرا قیمت دارایی‌های پرریسک بسیار بالاتر از بنیادهای اقتصادی آنها قرار دارد. طبق گزارش مجله اکونومیست، آنها در یک نکته متفق‌القول‌ هستند؛ اینکه ارزش بسیاری از دارایی‌ها به‌طرز حیرت‌انگیزی بالا رفته است. برای خرید سبد سهام شاخص S&P 500 آمریکا، سرمایه‌گذاران اکنون ۴۱ برابر میانگین سود تعدیل‌شده شرکت‌ها را می‌پردازند؛ عددی که تنها در دوران حباب دات‌کام فراتر رفته است. بازده اوراق قرضه شرکتی درجه‌یک تنها ۸/‌۰‌درصد بیشتر از اوراق خزانه مشابه است؛ سطحی که آخرین بار در سال ۱۹۹۸ در همان دوران حباب دات‌کام دیده شد. حتی طلا که معمولا پناهگاه امنی است، اکنون در برابر نوسانات معامله‌گران آسیب‌پذیر به نظر می‌رسد زیرا قیمت آن پس از رسیدن به بالاترین رکورد خود در ۲۰ اکتبر، طی دو روز ۷‌درصد سقوط کرد و اکنون ۸‌درصد کمتر از اوج خود است. در همین راستا به گفته تحلیلگران شاید اصلاح بازار همین حالا آغاز شده باشد اما دیگر اصلاح‌ها چه زمانی رخ می‌دهند؟ این پرسشی کلیدی برای هر کسی است که قصد دارد بازار را شکست دهد. جیمز وایت از شرکت سرمایه‌گذاری الم وِلث می‌گوید: بهشت معامله‌گری کلان، پیش‌بینی همین نقاط چرخش است اما دستیابی به چنین بهشتی تقریبا ناممکن است.

پیش‌بینی بازار

پیش‌بینی اصلاح بازار در واقع به معنای پیش‌بینی نوسان است یعنی تمایل قیمت دارایی‌ها به جهش یا افت ناگهانی. معامله‌گران و تحلیلگران کمی در سهام از مجموعه‌ای از اصول شناخته ‌شده استفاده می‌کنند. یکی از این اصول آن است که نوسان دوحالته است؛ دوره‌های طولانی آرام با تغییرات اندک روزانه که گاه با دوره‌های کوتاه اما پرنوسان جایگزین می‌شود. البته در این میان نوسان نیز امکان جهش ناگهانی دارد. یعنی رژیم‌های کم‌نوسان و پرنوسان وجود دارند و حالت بینابینی اندکی دیده می‌شود.

در دوره‌های کم‌نوسان، قیمت‌ها معمولا ثابت یا روبه افزایش هستند اما در دوره‌های پرنوسان، معمولا سقوط می‌کنند. بنابراین از آنجا که نوسان معمولا در یک رژیم خاص باقی می‌ماند، بهترین پیش‌بینی برای نوسان فردا معمولا همان نوسان امروز است.

این اصل، پایه مدل‌های خودبازگشتی است که بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای ارزیابی ریسک یا قیمت‌گذاری معامله از آن استفاده می‌کنند اما این مدل‌ها ذاتا برای پیش‌بینی جهش‌های ناگهانی نوسان که همزمان با تغییر رژیم رخ می‌دهند، مناسب نیستند.

به همین دلیل بسیاری از معامله‌گران از مدل‌های تکمیلی استفاده می‌کنند که عوامل بیرونی را نیز در نظر می‌گیرند؛ عواملی که ممکن است موجب جهش ناگهانی نوسان شوند.

رویکرد پیشرفته امروزی، استفاده از یادگیری ماشینی برای تحلیل تاثیر تمام متغیرهای اقتصادی ممکن است؛ از سود شرکت‌ها و تولید ناخالص داخلی گرفته تا تورم و آمار اشتغال. این فناوری می‌تواند ترکیب‌هایی از داده‌ها را آشکار کند که نشانه آسیب‌پذیری‌های پنهان بازار هستند.

در همین راستا صندوق بریج‌واتر، یکی از بزرگ‌ترین صندوق‌های پوشش ریسک جهان، به خاطر استراتژی‌های معاملاتی مبتنی بر همین ترکیب‌های پیچیده معروف است. با این حال به ندرت چنین مدل‌هایی واقعا کارآمدند. به طوری که یکی از معامله‌گران سابق صندوق‌های رقیب می‌گوید: هیچ شرکتی جز بریج‌واتر را نمی‌شناسم که با این مدل‌های کلان موفق بوده باشد.

حتی بهترین مدل‌ها هم نمی‌توانند شوک‌های خالص مانند پاندمی یا بحران بانکی را که معمولا جرقه اصلاح بازارند، پیش‌بینی کنند. این مدل‌ها فقط می‌توانند موقعیت‌هایی را شناسایی کنند که در آن یک شوک می‌تواند تاثیری بزرگ‌تر از حد معمول بر بازار بگذارد، نه زمان وقوع آن را. البته معامله‌گران ابزارهای دیگری نیز برای تشخیص بازگشت بازار دارند.

از آنجا که نوسان معمولا همزمان با تغییر جهت قیمت‌ها افزایش می‌یابد، معامله‌گران پس از نخستین سقوط قابل‌توجه، موقعیت‌های خود را سریع می‌بندند. همچنین همبستگی میان طبقات مختلف دارایی می‌تواند نشانه‌ای از آغاز اصلاح باشد.

مثلا زمانی که سهام سقوط می‌کند و در مقابل قیمت طلا یا اوراق خزانه افزایش می‌یابد، نشانه آن است که سرمایه‌گذاران وارد وضعیت ریسک‌گریزی شده‌اند.

به همین دلیل رییس استراتژی‌های کمی یک صندوق بزرگ می‌گوید: بهترین راه برای بهبود پیش‌بینی مدل‌های ناقص، ترکیب چندین مدل مستقل است. با این حال حتی در این حالت نیز معامله‌گری که الهام الهی ندارد، فقط می‌تواند اندکی زودتر از دیگران وقوع اصلاح را تشخیص دهد و زیان خود را کاهش دهد.

بنابراین حتی اگر نخبگان وال‌استریت از احتمال سقوط هشدار دهند، هرگز انتظار نداشته باشید زمان وقوع آن را بگویند.