ردپای ترس در معاملات بورس
گروه بورس «جهان صنعت» در روز گذشته، ردپای ترس به‌وضوح در بازار دیده می‌شد. این ترس که از عوامل گوناگونی سرچشمه می‌گیرد، در رفتار معامله‌گران و شکل‌گیری صفوف فروش انعکاس یافت. بسیاری از سهامداران که در سود بودند، با شتاب بیشتری به فروش سهام روی آوردند و به همین دلیل، فشار عرضه بر بازار به‌صورت ملموس افزایش یافت. این وضعیت، هرچند به افت برخی نمادها منجر شد، اما بازار توانست تا پایان روز شرایط را مدیریت کرده و به تعادل نسبی برسد. با این وجود، حس نااطمینانی همچنان بر فضای بازار سایه افکنده است و نشان می‌دهد که ترس از عوامل خارجی و داخلی همچنان نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران دارد. یکی از عوامل کلیدی که به فضای ترس و نگرانی دامن زده، احتمال بازگشت ترامپ به عرصه سیاست است. این احتمال، بهویژه در بازارهای مرتبط با تحولات بین‌المللی، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. علاوه‌براین، مسائل اقتصادی داخلی، مانند نوسانات نرخ ارز و نزدیکی شاخص کل به سطح روانی سه‌میلیون واحد، برشدت این حس بی‌اعتمادی افزوده است. این سطح روانی به عنوان یک نقطه حساس، می‌تواند به طور بالقوه موجب تقویت فشار فروش شود. هرچند این نوع ترس‌ها در گذشته نیز بارها تجربه شده اما در شرایط فعلی، ابعاد جدیدی پیدا کرده است که نیازمند بررسی و تحلیل دقیق‌تر است.
فراز و فرودهای اخیر در روند بازار
طی دو روز گذشته، نوسانات بازار توجه بسیاری از فعالان را به خود جلب کرد. برخی ممکن است این نوسانات را غیرعادی تلقی کنند اما واقعیت این است که چنین تحرکاتی، بخشی طبیعی از ذات بازارهای مالی هستند. بازار همیشه با فراز و فرود همراه بوده و این چرخه، لازمه حرکت به سمت سطوح بالاتر است. انتظار برای رشد مداوم و بدون وقفه نه‌تنها غیرواقع‌بینانه است، بلکه می‌تواند به تحلیل‌های اشتباه و تصمیم‌گیری‌های نادرست منجر شود. اصلاح‌های دوره‌ای، هرچند ممکن است در ظاهر نگران‌کننده به نظر برسند اما به تثبیت بازار و آماده‌سازی آن برای صعودهای پایدارتر کمک می‌کنند. آنچه اهمیت دارد، حفظ مدار ارزندگی و ارزیابی دقیق شرایط فعلی است. بازار همچنان پتانسیل‌های بالایی دارد و این نوسانات نمی‌تواند به‌‌عنوان نشانه‌ای از افت پایدار تلقی شود.
بازار از نگاه آمار
در روز گذشته، شاخص کل بورس با کاهش ۵۳۶۸۷۵۵ واحدی به سطح ۲۸۵۷۳۱۱۴۵ رسید که معادل افت ۸۴/۱درصدی است. شاخص کل هم‌وزن نیز با کاهش ۱۴۰۴۸۰۳واحدی به ۹۰۱۱۳۳۱۳واحد رسید که بیانگر افت ۵۴/۱درصدی در این شاخص است.
در بخش قدرت خریدوفروش، داده‌ها نشان می‌دهد که حقیقی‌ها با قدرت فروش بیشتری فعالیت کردند. ارزش فروش حقیقی‌ها ۸۵۹/۹میلیارد تومان و ارزش خرید آنها ۹۳۶۱۷میلیارد تومان بود که نشان‌دهنده برتری فروش بر خرید است. در مقابل، حقوقی‌ها وضعیت متعادل‌تری داشتند و ارزش خرید آنها ۱۰۶۲۱۹میلیارد تومان در مقابل ارزش فروش ۱۰۱۲۴۱میلیارد تومان بوده است.
در معاملات روز گذشته، ۸۲درصد از نمادها در وضعیت منفی قرار داشتند، در حالی که تنها ۱۸درصد از نمادها توانستند عملکرد مثبتی از خود نشان دهند. همچنین ارزش سفارش‌های فروش در ۵خط اول نمادهای سهامی، حدود ۷۴۱/۲میلیارد تومان بود، در حالی که ارزش سفارش‌های خرید در همان خطوط ۴۰۳/۱میلیارد تومان ثبت شد که نشان‌دهنده برتری محسوس فشار فروش بر خرید است.
بازار در مجموع فضای معاملاتی نه‌چندان مطلوب اما پرحجمی را تجربه کرد. افت شاخص‌ها و برتری فروش حقیقی‌ها از مهم‌ترین نکات روز گذشته بود که بر فضای کلی بازار تاثیر گذاشت.
۳ سناریوی کلیدی برای بازار
از زمان تغییر شرایط بازار در اوایل آبان‌ماه، سه دیدگاه اصلی درباره روند آتی بازار شکل گرفته است. اولین دیدگاه، که نگاه بدبینانه‌ای دارد، بر این باور است که هرگونه اصلاح یا عرضه، نشان‌دهنده پایان روند صعودی است. این دیدگاه، هر بار که بازار با اصلاحی مواجه می‌شود، تقویت شده و فشار فروش را افزایش می‌دهد. این گروه از فعالان بازار، با هر افت کوچکی، روند کلی را تمام‌شده تلقی می‌کنند.
دیدگاه دوم اما منطقی‌تر به نظر می‌رسد. براساس این دیدگاه، اصلاح‌های کوتاه‌مدت بخشی از روند طبیعی بازار هستند و پس از آن، بازار با قدرت به مسیر صعودی خود ادامه خواهد داد. این تحلیل، برمبنای داده‌های موجود و عملکرد بازار در ماه‌های اخیر، به‌خوبی حمایت می‌شود. اگرچه ممکن است دوره‌های استراحت بازار طولانی‌تر شده و امواج صعودی کوتاه‌تر باشند اما در مجموع، بازار در مسیر رشد باقی خواهد ماند.
دیدگاه سوم به طور کلی بر این فرض استوار است که اصلاحات بازار عمیق‌تر و روند رشد آن کندتر از گذشته خواهد بود. در این سناریو، اگرچه دوره‌های رشد متوقف نمی‌شوند اما سرعت و شدت آنها کاهش می‌یابد. این تغییر در جریان معاملات روز گذشته به‌وضوح مشاهده شد؛ حجم معاملات، هرچند مناسب بود اما از شدت و پویایی سابق برخوردار نبود. این دیدگاه به طور ویژه به تغییرات ساختاری بازار و شرایط فعلی اقتصادی توجه دارد و معتقد است که دوره‌های رشد بازار همچنان وجود خواهند داشت اما با الگوی متفاوتی نسبت به گذشته.
اهمیت اخبار و گزارش‌های اقتصادی
در شرایط فعلی، اخبار و گزارش‌های اقتصادی نقش کلیدی در شکل‌دهی انتظارات بازار دارند. هرگونه خبر منفی می‌تواند سناریوهای موجود را تحت‌تاثیر قرار داده و به ترس و نااطمینانی دامن بزند. در مقابل، اخبار مثبت و گزارش‌های مالی مطلوب می‌توانند به بهبود فضای روانی بازار کمک کنند. نکته قابل توجه، انباشت برخی گزارش‌های مالی در لحظات پایانی است که خود ریسک‌هایی را برای بازار ایجاد می‌کند. با این حال، این اطلاعات همچنان به‌‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل برای سهامداران و فعالان بازار باقی می‌ماند. بازار در روز گذشته با فشار فروش و نوسانات قابل توجهی همراه بود. با این وجود، تحلیل دقیق‌تر نشان می‌دهد که این وضعیت بخشی از روند طبیعی بازار است و نباید به عنوان نشانه‌ای از پایان روند صعودی تلقی شود. هرچند ترس و تردید در میان سرمایه‌گذاران وجود دارد اما با بررسی سناریوهای موجود و توجه به گزارش‌های اقتصادی، می‌توان به آینده امیدوار بود و تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کرد. در نهایت، این دوره‌های اصلاحی می‌توانند فرصتی برای تثبیت بیشتر بازار و آماده‌سازی آن برای صعودهای آتی باشند.
مدار ارزندگی و اهمیت آن در بازار
آنچه برای بازار و سناریوهای آن اهمیت دارد، فارغ از نوسانات شاخص، ریزش‌ها و اصلاح‌ها، رسیدن به این واقعیت است که بازار بر مداری به نام ارزندگی حرکت می‌کند. دیر یا زود، تند یا آرام، بازار خود را به این مدار نزدیک کرده و به آن می‌رسد. در شرایط فعلی نیز به نظر می‌رسد بازار در همین مدار قرار دارد. زمانی که بازار به ریسمان ارزندگی چنگ بزند، جای نگرانی چندانی برای سهامداران وجود نخواهد داشت.
با این حال، باید در نظر داشت که این وضعیت تنها یک روی سکه است. در شرایطی که بازار منتظر اخبار مثبت یا تحولات بنیادی برای بازگشت به روند صعودی است، هرگونه خبر منفی می‌تواند این چشم‌انداز را مخدوش کند. در این صورت، بازار به‌سرعت واکنش نشان خواهد داد که کاملا طبیعی است. از آنجا که بیشتر سهامداران در سود هستند، افت شاخص با شدت بیشتری همراه خواهد شد و اصلاحات با فشار فروش سنگین‌تری مواجه می‌شود.
جریان پول و نقش اخبار مثبت در حفظ تعادل بازار
نکته کلیدی بازار این است که در مواقع مشابه گذشته، جریان پول به همراه اخبار مثبت و چشم‌انداز سودآوری مانع از اصلاحات عمیق‌تر شده است. اکنون نیز بازار در چنین فضایی قرار دارد. هرچند ممکن است برای مدتی بازار به مسیر اصلاح برود اما اصل ماجرا همچنان بر محور ارزندگی استوار است و مسیر کلی بازار همچنان صعودی خواهد بود. این دوره‌ها را می‌توان به نوعی استراحت برای جذب انرژی بیشتر و بازنگری در پورتفو تعبیر کرد.
در این میان، نباید درگیر فضای گذشته شد و باید برای هر دوره استراتژی مشخصی داشت. همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، موج اول بازار از آبان تا ابتدای دی‌ماه به پایان رسیده و فصل جدیدی آغاز شده است. این فصل جدید با امواج متفاوتی همراه است و از سرمایه‌گذاران می‌خواهد که فضای ماه‌عسل گذشته را فراموش کرده و آماده ورود به دوره‌ای جدید باشند. در این دوره، احتمال افزایش فرازوفرودهای بازار و نیاز بیشتر به اخبار و تحولات قوی‌تر وجود دارد.
چالش روانی سطح ۳میلیون واحدی شاخص کل
یکی از عوامل موثر در روند بازار، نزدیکی شاخص کل به سطح روانی ۳میلیون واحد است. این سطح روانی از گذشته تاکنون چالش‌های متعددی برای بازار به همراه داشته و عبور از آن آثار روانی و معاملاتی متفاوتی بر جای گذاشته است. اکنون باید دید بازار چگونه با این چالش جدی مواجه خواهد شد. عبور از این سطح می‌تواند نقطه عطفی برای بازار باشد و روند جدیدی را رقم بزند.
انتظار برای روزهای آینده
با توجه به شرایط موجود، انتظار می‌رود بازار در روزهای آینده کمی از فضای منفی فاصله بگیرد. هرچند نباید انتظار داشت که روندهای گذشته به طور کامل تکرار شوند اما پیش‌بینی می‌شود که بازار به آرامی به سمت تعادل پیش رود. احتیاط در معاملات ضروری است اما حرکت روبه جلو همچنان ادامه خواهد داشت.
بحث تعطیلی‌های اخیر و اثرات آن بر بازار
یکی از موضوعات بحث‌برانگیز این روزها، تعطیلی‌های اخیر است. این تعطیلی‌ها، بهویژه در میان برخی افراد با ذهنیت‌های خاص، تفسیرهای عجیب و غریبی به همراه داشته است اما دلیل اصلی این تعطیلی‌ها، بحران انرژی در کشور است که در روزهای سرد زمستان به شکل حادتری بروز کرده است. در دولت قبلی، اولویت بر تامین گاز خانوارها و ادارات بود، حتی اگر این امر به قیمت قطع گاز صنایع تمام می‌شد.
در مقابل، دولت فعلی با رویکردی متفاوت عمل کرده است. این دولت، با توجه به تاثیر منفی تعطیلی صنایع بر اقتصاد، تعطیلی مدارس و ادارات را به‌‌عنوان راه‌حلی برای کاهش مصرف انرژی انتخاب کرده است. این تصمیم باعث شده برخی افراد، به جای تحلیل دلایل منطقی این تعطیلی‌ها، به دنبال سناریوهای پیچیده و تفسیرهای سیاسی باشند.
با این حال، تجربه نشان داده که این تصمیم از نظر اقتصادی به نفع کشور بوده است. در دوران کرونا نیز ادارات با حضور حداقلی کارکنان، عملکرد بهتری نسبت به زمان‌های عادی داشتند. همین موضوع نشان‌دهنده بهره‌وری پایین برخی ادارات است که با تعطیلی آنها، صنایع و تولید کمتر تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. بازار در حال حاضر در مرحله‌ای حساس قرار دارد که نیازمند مدیریت هوشمندانه و تحلیل دقیق است. رویدادهای اخیر و نزدیکی شاخص به سطح ۳میلیون واحد، اهمیت اخبار و گزارش‌های اقتصادی را دوچندان کرده است. از سوی دیگر، توجه به استراتژی‌های جدید و انطباق با شرایط تازه می‌تواند به سهامداران کمک کند تا از فرصت‌های موجود بهترین استفاده را ببرند. در این میان، تفسیر درست از شرایط و پرهیز از تحلیل‌های شتابزده نقش مهمی در حفظ تعادل و حرکت روبه رشد بازار خواهد داشت.
دریچه‌ای عقلانی به تعطیلی‌ها
با توجه به تعطیلی‌های اخیر، برخی از افراد تمایل دارند تا تفسیرهای عجیب و شایعات پیچیده‌ای پیرامون این موضوع مطرح کنند اما واقعیت این است که باید از دریچه عقل و منطق به این مساله نگریست. تعطیلی‌ها ناشی از بحران ناترازی انرژی در کشور است و تصمیم‌گیری در این زمینه براساس ضرورت‌های اقتصادی صورت گرفته است. در شرایطی که کمبود گاز بحرانی است، دولت به جای تعطیلی صنایع، تصمیم به تعطیلی مدارس و ادارات گرفته است تا از زیان‌های جدی به تولید و اقتصاد کشور جلوگیری کند.
کاهش صادرات نفت و اثرات آن بر بازار ارز
موضوع دوم که اهمیت بسیار زیادی دارد، آماری است که نشان می‌دهد طی سه ماه گذشته فروش نفت صادراتی ایران با کاهش مواجه بوده است. هرچند این آمار بارها تکذیب شده اما در صورت صحت، مساله‌ای حیاتی برای اقتصاد کشور خواهد بود. این کاهش درآمد نفتی به نظر می‌رسد که عامل اصلی رشد نرخ دلار در بازار بوده است. برخلاف تحلیل‌های سیاسی اولیه، شواهد نشان می‌دهد که تغییراتی در روابط تجاری با چین، از زمان روی کار آمدن ترامپ بر این روند تاثیر داشته است. این تغییرات، بازار دلار را که بازتاب‌دهنده تمام اطلاعات و تحولات اقتصادی است، به‌وضوح تحت‌تاثیر قرار داده است.
شباهت به دوران کرونا
در صورتی که کاهش درآمدهای نفتی تایید شود، این مساله یادآور دوران کرونا خواهد بود، زمانی که افت شدید درآمدهای نفتی، اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرد. در آن دوره، بازار ارز واکنش شدیدی نشان داد و نرخ دلار به سرعت افزایش یافت. اکنون نیز مشابه همان شرایط، با بازگشت احتمالی به درآمدهای پایین نفتی، تاثیرات این کاهش بر بازار دلار مشهود است.
اهمیت بازار توافقی ارز
در این میان، نقش بازار توافقی ارز بیش از پیش اهمیت یافته است. به نظر می‌رسد دولت در تلاش است تا ارز حاصل از صادرات نفت را با نرخ‌های بالاتر در این بازار تسعیر کند و به عرضه بپردازد. این سیاست می‌تواند از اثرات منفی کاهش درآمدهای نفتی بکاهد و فضای اقتصادی را تا حدی کنترل کند. این مساله با توجه به اخبار منتشره از چین و سایر منابع مرتبط، به یکی از مهم‌ترین موضوعات اقتصادی کشور تبدیل شده است.
واکنش بازار سرمایه به تحولات ارزی
در شرایط فعلی، اگر سیاست‌های اقتصادی دولت مشابه رویکردهای اخیر باقی بماند و همچنان بر عدم سرکوب نرخ ارز و توسعه بازار توافقی تاکید شود، این تحولات نمی‌توانند تهدیدی جدی برای بازار سرمایه باشند اما باید توجه داشت که این وضعیت همچنان بحرانی و حساس است. تجربه نشان داده که در شرایط اضطراری، تصمیم‌گیری‌های دولت‌ها گاهی منجر به آسیب‌های جدی به تولید و صنایع می‌شود. این امر می‌تواند حس ترس و نگرانی در بازار را افزایش دهد.
مدیریت بحران و فرصت‌ها
با وجود این، اگر دولت بتواند بحران کاهش درآمد نفتی را به‌درستی مدیریت کند، این اتفاق نه‌تنها تهدید جدی برای بازار نخواهد بود، بلکه می‌تواند فرصتی برای پوشش ریسک از طریق تغییرات نرخ ارز ایجاد کند. در سال‌های گذشته، تصمیم‌گیری‌های نامناسب دولت‌ها معمولا موجب تشدید بحران می‌شد اما اکنون به نظر می‌رسد که واکنش هوشمندانه‌تری از سوی بانک مرکزی و دولت اتخاذ شده است. سیاست‌هایی مانند تمرکز بر بازار توافقی و کنترل سوداگران ارزی، نشانه‌هایی از یک رویکرد معقول‌تر است که می‌تواند اثرات منفی این شرایط را کاهش دهد.
بررسی معاملات روز گذشته
بازار روز گذشته، هرچند از لحاظ روانی و معاملاتی در وضعیت ایده‌آلی قرار نداشت اما شاهد حجم معاملات نسبتا بالایی بود. این نشان می‌دهد که وجود فشار فروش و فضای منفی جریان پول همچنان در بازار فعال است. با توجه به شرایط موجود، انتظار می‌رود که بازار بتواند به‌تدریج از این فاز منفی فاصله بگیرد و به مسیر تعادلی بازگردد اما همچنان لازم است با احتیاط و تحلیل دقیق‌تری به بررسی تحولات آتی پرداخته شود.
