6 - 12 - 2021
راهی به سوی توسعه
گردشگری- گردشگری روستایی یکی از حوزههای گردشگری است که امسال سازمان جهانی گردشگری به آن بسیار توجه داشته است. از سویی دیگر این حوزه از گردشگری در میان گردشگران جهانی نیز طرفداران بسیاری دارد. در ایران نیز توریستهای اروپایی بیشتر به گردشگری روستایی، طبیعی و فرهنگی علاقهمند هستند تا کلانشهرهای کشورمان. آنها به ایران سفر نمیکنند که پالادیوم و هایپراستار را ببینند؛ در کشور خود فروشگاهها و پاساژهایی هزاران برابر بهتر دارند. به طور کلی بسیاری از گردشگران داخلی نیز سفر به روستاها را به شهرهای مرکز استانها ترجیح میدهند، انسان مدرن به ویژه در کلانشهرهای ایران ناچار است با دود، ترافیک و آلودگی صوتی زندگی کند. گردشگری روستایی فرصتی است تا نفسی تازه کند و مجددا به گرداب سرشار از مشکلات و سراسر استرس زندگی مدرن در کشورمان بازگردد. برای گردشگران اروپایی نیز خردهفرهنگها، طبیعت و سنتهای مردم روستاها بسیار بیشتر جذابیت دارد تا دود و ترافیک تهران. البته شیراز، اصفهان، کاشان و یزد همواره در مثلث گردشگری کلاسیک باقی میمانند و همواره در برنامههای توریستهای ورودی جای دارند اما جای روستاها در این برنامهها خالی است. با این همه بسیاری از روستاهای گردشگری ایران دچار خشکسالی شده، اقامتگاههای بومگردی نیز در شیوع کرونا تعطیل شده است و دولت از آنها حمایت نکرده است. به طور کلی بیکفایتی مدیریتی، روستاهای کشور را به نابودی کشانده است. گردشگری روستایی خود زیرشاخه چند حوزه اصلی گردشگری در دنیا محسوب میشود، به طور مثال گردشگری روستایی زیرشاخه طبیعتگردی یا اکوتوریسم است. از سویی دیگر به دلیل وجود خردهفرهنگهای فراوان در میان روستاییان، این حوزه زیرشاخه گردشگری فرهنگی است. همچنین به دلیل طبیعت بکری که روستاها در آن واقع شدهاند، گردشگری روستایی زیرشاخه گردشگری پایدار بوده و بر اساس حفاظت از محیطزیست باید توسعه یابد. یکی از مهمترین حوزههایی که گردشگری روستایی زیرشاخه آن قرار میگیرد، گردشگری کشاورزی است. بیشتر روستاییان، از طریق کشاورزی امرار معاش میکنند و به همین دلیل گردشگری روستایی زیرشاخه گردشگری کشاورزی است.
بهترین روستاهای گردشگری ۲۰۲۱
سازمان جهانی گردشگری در خلال مجمع عمومی خود که در اسپانیا برگزار شد، فهرست بهترین روستاهای گردشگری را که شامل ۴۴ روستا از کشورهای مختلف میشود، اعلام کرد. از سویی دیگر ابتکار بهترین دهکدههای گردشگری توسط سازمان جهانی گردشگری برای پیشبرد نقش گردشگری در حفاظت از روستاها، همراه با مناظر طبیعی، تنوع زیستی و فرهنگی و ارزشها و فعالیتهای محلی آنها، از جمله خوراکشناسی محلی، راهاندازی شد.
حفظ منابع طبیعی و فرهنگی
در سال ۲۰۲۱، در مجموع ۴۴ روستا از ۳۲ کشور در سراسر پنج قاره جهان به رسمیت شناخته شدند. معیار انتخاب این روستاها حفظ منابع طبیعی و فرهنگی خود و همچنین اقدامات مبتکرانه و متحولکننده و تعهد به توسعه گردشگری در راستای توسعه گردشگری روستایی بوده است که از اهداف توسعه پایدار (SDGS) به شمار میرود. این ابتکار، روستاهایی را که متعهد به تبدیل گردشگری به یک محرک قوی برای توسعه و رفاه مردم خود هستند، به رسمیت میشناسد.
معیارهای ۹ حوزه
روستاها توسط یک هیات مشورتی مستقل بر اساس مجموعهای از معیارها که ۹ حوزه را پوشش میدهند، ارزیابی شدند، این حوزهها عبارتند از حفظ منابع فرهنگی و طبیعی، ترویج و صیانت از منابع فرهنگی، پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی، پایداری زیستمحیطی، پتانسیل گردشگری و توسعه و یکپارچهسازی زنجیره ارزش، حاکمیت و اولویتبندی گردشگری، زیرساخت و اتصال و بهداشت، ایمنی و امنیت.۴۴ روستای انتخابشده از ۱۰۰ امتیاز ممکن، در مجموع ۸۰ امتیاز یا بالاتر کسب کردند.
محرک انسجام
زوراب پولولیکاشویلی دبیرکل سازمان جهانی گردشگری گفت: گردشگری میتواند با ترویج توزیع عادلانهتر مزایا و امتیازها در سرتاسر مناطق مختلف و توانمندسازی جوامع محلی، محرک انسجام و شمول اجتماعی باشد. این ابتکار روستاهایی را که متعهد به تبدیل گردشگری به یک محرک قوی برای توسعه و رفاه خود هستند، به رسمیت میشناسد. طرح بهترین دهکدههای گردشگری توسط سازمان جهانی گردشگری شامل سه رکن است؛ بهترین روستاهای گردشگری از نظر سازمان جهانی گردشگری، روستاهایی به رسمیت شناخته میشوند که نمونه برجستهای از مقصد گردشگری روستایی با داراییهای فرهنگی و طبیعی شناختهشده هستند که ارزشها، محصولات و سبک زندگی روستایی و جامعهمحور را حفظ و ترویج میکنند و تعهد روشنی به نوآوری و ابتکار دارند. پایداری در تمام جنبههای آن- اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی- در این روستاها احساس میشود. همچنین برنامه ارتقای بهترین دهکدههای گردشگری توسط سازمان جهانی گردشگری، برنامه ارتقا برای تعدادی از روستاها که به طور کامل معیارهای دریافت تقدیرنامه را ندارند نیز امتیازاتی ارائه میدهد. این روستاها از سوی سازمان جهانی گردشگری و همکاران آن در زمینه بهبود حوزههای ذکرشده در فرآیند ارزیابی، حمایت خواهند شد.
از سوی دیگر شبکه بهترین دهکدههای گردشگری توسط سازمان جهانی گردشگری، این شبکه فضایی برای تبادل تجربیات و شیوههای موثر، فرصتها و یادگیری را فراهم میکند که شامل نمایندگان روستاهایی خواهد بود که به عنوان «بهترین دهکده گردشگری» توسط سازمان جهانی گردشگری شناخته شدهاند، روستاهای شرکتکننده در برنامه ارتقاء و همچنین کارشناسان، شرکای بخش دولتی و خصوصی که در ترویج گردشگری برای توسعه روستایی فعالیت خواهند داشت. در مجموع ۱۷۴ روستا توسط ۷۵ کشور عضو سازمان جهانی گردشگری سازمان جهانی گردشگری هر کشور عضو، حداکثر میتواند سه روستا را ارائه دهد. برای طرح آزمایشی ۲۰۲۱ پیشنهاد شده است. از این میان ۴۴ روستا به عنوان بهترین روستاهای گردشگری توسط سازمان جهانی گردشگری شناخته شدند. ۲۰ روستای دیگر وارد برنامه ارتقای این ابتکار خواهند شد. همه این ۶۴ روستا بخشی از شبکه بهترین دهکدههای گردشگری سازمان جهانی گردشگری خواهند بود. ایران سه روستای برندق (استان اردبیل)، خرانق (استان یزد) و لارک (استان هرمزگان) را به این طرح پیشنهاد کرده بود که مطلقا هیچ رتبهای نیاوردند. رتبه نخست را در میان روستاهای برتر جهان، روستای بخوو از فدراسیون روسیه به خود اختصاص داد. بکاسین لبنان رتبه دوم و بوجوی فیلیپین رتبه سوم را به خود اختصاص دادند.
تعاریف نادرست از گردشگری روستایی
محمدرضا رضوانی، مدرس گردشگری در رابطه با گردشگری روستایی گفت: برخی هرگونه گردشگری که در نواحی روستایی انجام میگیرد را گردشگری روستایی مینامند که صحیح نیست. گردشگری روستایی معرف زندگی، فرهنگ، هنر و میراث مناطق روستایی است و جامعه محلی را از لحاظ اجتماعی و اقتصادی بهرهمند میسازد؛ ضمن اینکه، ارتباط بین گردشگران و جوامع محلی را برای غنیسازی تجربه گردشگران فراهم میکند.
طبیعت، کشاورزی و ماهیگیری
او افزود: در تعریفی که توسط سازمان جهانی گردشگری ارائه شده هم به پیوند فعالیت و تجربه بازدیدکنندگان با طیف وسیعی از محصولات مبتنی بر طبیعت، کشاورزی، ماهیگیری و سبک زندگی روستاییان تاکید دارد. با اتکا براین تعاریف میتوان ویژگیهایی را برای گردشگری روستایی برشمرد که یکی از مهمترین آنها روستاپایه بودن فعالیتها و محصولات گردشگری روستایی است که باید دارای ویژگیهای خاصی باشد. در این نوع گردشگری گردشگران علاقه ویژهای به ارتباط با جوامع محلی دارند و علاقهمند هستند با شیوه زندگی افراد بومی آشنا شوند. ضمن اینکه، گردشگران روستایی تمایل دارند در فعالیتهای معمول زندگی روستاییان مشارکت کنند، بههمین دلیل است که غلبه کسبوکارهای خرد و خانگی در این نوع گردشگری موردتاکید قرار گرفته است.
۸۰ درصد عرصههای طبیعی در روستاها
رضوانی با بیان اینکه این نوع گردشگری انواع مختلفی دارد و با توجه به اینکه حدود ۸۰ درصد عرصههای طبیعی در سطح جهان را روستاها تشکیل دادهاند، بسیاری از مطالعات گردشگری پیرامون گردشگری در نواحی روستایی انجام گرفته، تصریح کرد: این مقوله برای طیف وسیعی از فعالیتهای گردشگری مانند گردشگری کشاورزی، گردشگری فرهنگی، خلاق، گردشگری غذا و اکوتوریسم به کار برده میشود.
رضوانی افزود: با توجه به تحولاتی که در چند سال گذشته، به لحاظ فکری، فرهنگی و اجتماعی در عرصه جهانی اتفاق افتاده، ذائقه گردشگران تغییر کرده و برخلاف گذشته گردشگران امروزی بهدنبال تجربه کردن فضاهای جدید هستند که در این میان طبیعتگردی در فضاهای روستایی نقش مهمی را ایفا میکند. بنابراین، از یکسو مناطق روستایی با توجه به منابع طبیعی و غنی فراوانی که در اختیار دارند، برای توسعه این نوع گردشگری عرصه خوبی محسوب شده و از سوی دیگر، گردشگری با توجه به ماهیتی که دارد فرصت بسیار مناسبی برای توسعه مناطق روستایی است و میتواند به تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد افراد بومی کمک کند.
کمک معیشت زنان و جوانان
این محقق و پژوهشگر با تاکید بر اینکه گردشگری روستایی به حفظ میراث طبیعی و فرهنگی کمک کرده و برای زنان و جوانان فرصتهای مناسبی را فراهم خواهد کرد، گفت: پژوهشها حکایت از آن دارد که جمعیت شهری چه در سطح جهان و چه در داخل کشور در حال گسترش است و پیشبینی شده که تا سال ۲۰۵۰ حدود ۸۶درصد جمعیت جهان شهرنشین خواهند بود. از اینرو، با توجه به شرایط زندگی شهری نیاز به سفر در طبیعت و مناطق روستایی به مراتب بیشتر خواهد شد. اینجاست که وجود مناطق روستایی در فراهم کردن فرصتهای گردشگری برای جوامع شهری در حال گسترش اهمیت مییابد. ضمن اینکه، این جمعیت شهری بازار بسیار خوبی را برای گردشگری روستایی فراهم میکنند.
گردشگری اجتماعمحور، گردشگری پایدار و خلاق
رضوانی با بیان اینکه در گردشگری اساسا رویکردهای مختلفی وجود دارد، ادامه داد: در مقابل رویکرد گردشگری انبوه که آثار نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی به همراه دارد، رویکردهای جایگرینی وجود دارد که پایدارتر هستند. به این معنا که ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و محیطزیستی را در نظر دارند. این رویکردها شامل گردشگری اجتماعمحور، گردشگری پایدار، خلاق و گردشگری هوشمند است. بنابراین، یکی از این رویکردها که با شرایط مناطق روستایی سازگار است و میتواند تجلی واقعی مفهوم گردشگری روستایی باشد، این نوع از گردشگری اجتماعمحور است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد