راهکار عبور از پاییز کم‌بارش و زمستان گرم چیست؟
جهان صنعت، از وزارت جهاد کشاورزی، هنگامه شیراوند روز یکشنبه در هفتمین نشست ستاد مرکزی مدیریت بحران مخاطرات بخش کشاورزی و منابع طبیعی افزود: از نیمه آبان تا نیمه آذر بیشترین کاهش بارش در کشور رخ خواهد داد، به ویژه در دامنه‌های زاگرس و نیمه شمالی کشور و همچنین از نیمه آذر تا نیمه دی، بارش‌ها کمتر از نرمال تا نزدیک نرمال پیش‌بینی می‌شود.
وی افزود: میانگین بارش زمستان در محدوده نرمال است، اما دمای هوا بین نیم تا دو درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از میانگین بلندمدت خواهد بود و این وضعیت موجب می‌شود بخش عمده بارش‌ها به صورت باران رخ دهد و ذخیره برفی کشور کاهش یابد.
شیراوند ادامه داد: کاهش برف و افزایش دما، به معنای کاهش تغذیه تدریجی منابع آب زیرزمینی و افزایش تبخیر است و از این رو بخشی از بارش‌های زمستانه در عمل از دست می‌رود و اثر آن در بهار و تابستان آینده به شکل کمبود آب و تشدید تنش آبی بروز می‌کند.
وی اظهار داشت: افزایش دما و کاهش بارش‌های موثر در ماه‌های آینده، مدیریت دقیق آب، اصلاح زمان کاشت و انتخاب محصولات مقاوم به خشکی را ضروری کرده است و توصیه می شود کشاورزان در زمان‌بندی کاشت محصولات خود بازنگری کنند تا مراحل حساس رشد گیاه با دوره‌های بارش مؤثر همزمان شود.
محصولات مقاوم به خشکی
وی تصریح کرد: استفاده از محصولات مقاوم به خشکی و کم‌نیاز به آب، بهره‌گیری از روش‌های کم‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی برای حفظ رطوبت خاک و مدیریت دقیق‌تر آبیاری از جمله راهکارهایی است که می‌تواند از خسارات ناشی از کم‌بارشی و گرمایش جلوگیری کند.
شیراوند اضافه کرد: اصلاح الگوی کشت باید با همکاری دستگاه‌های مرتبط و حمایت از کشاورزان در دستور کار قرار گیرد تا تاب‌آوری بخش کشاورزی در برابر خشکسالی افزایش یابد.
وی با توجه به بحران آبی در کشور بر ضرورت تدوین سیاست‌های هماهنگ و بلندمدت در مدیریت منابع آب تاکید کرد و افزود: عبور از این شرایط اقلیمی دشوار تنها با مدیریت سختگیرانه منابع آبی، اصلاح الگوی کشت، حمایت از کشاورزان و برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت ممکن است.
علیرضا نیکویی مدیرکل دفتر امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی نیز گفت: میزان آب تخصیصی به بخش کشاورزی در سال زراعی جاری حدود ۵۱ میلیارد متر مکعب است اما نیاز واقعی این بخش بیش از ۷۰ میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود.
وی بر همکاری با وزارت نیرو برای اجرای موفق الگوی کشت تاکید کرد و گفت: اگر صرفه‌جویی در آب انجام شود، به دلیل نبود سازوکار مشخص، این آب یا صرف توسعه سطح زیرکشت و کشت دوم می‌شود یا به مصرف سایر بخش‌ها می‌رسد که هر دو می‌تواند برای منابع شکننده آبی کشور زیان‌بار باشد.
لزوم توجه به سطح کشت ابلاغی
نیکویی عدم پایبندی برخی مناطق به سطح کشت ابلاغ شده را مورد انتقاد قرار داد. وی افزود: به‌عنوان نمونه در جنوب کرمان، پیاز و در اردبیل نیز هندوانه بیش از الگوی ابلاغی کشت شد و این موضوع برنامه ملی را مختل کرد.
این مسئول کشاورزی ناوگان فرسوده مکانیزاسیون، کاهش حاصلخیزی خاک‌ها و میانگین سنی بالای نیروی کار را از علل افت بهره وری در بخش کشاورزی دانست. او گفت: به دلیل سرکوب قیمتی محصولات کشاورزی، ورود فناوری‌های جدید برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد، بنابراین حمایت دولت و سیاست‌گذاری در راستای واقعی‌سازی قیمت ها و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز، ضروری است.
وی، مردمی‌سازی اجرای الگوی کشت را ضروری خواند. او گفت: اجرای موفق این طرح باید با مشارکت اصناف، اتحادیه‌ها و تشکل‌های کشاورزی انجام شود.
نبی الله رشنو مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی نیز با تاکید بر مشارکت مردم برای مقابله با مشکلات این بخش افزود: در شرایط تغییراقلیم و بحران خشکسالی باید به سمت بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌ها و فرصت‌های محلی، منطقه‌ای و ملی حرکت کنیم.
وی بر بررسی سه جانبه پژوهشکده آبخیزداری، سازمان منابع طبیعی و مرکز فناوری درمورد تغییر اقلیم تاکید کرد و گفت: نتایج بررسی تغییر اقلیم و سازگاری با اقلیم را باید در یکی از استان ها به صورت پایلوت راه اندازی کنیم و در صورت موفقیت، این طرح به‌عنوان برنامه‌ای ملی اجرایی شود.
مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل بخش کشاورزی خواستار مشخص شدن وضعیت دیم‌زارها در چارچوب برنامه الگوی ملی کشت شد و بازنگری در مجوزهای صادره برای چاه‌های آب کشاورزی را برای مقابله با مشکل کم آبی در سال زراعی جاری ضروری خواند.
پهنه فرونشست زمین
معصومه آمیغ پی رییس اداره ارزیابی و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور گفت: ۲۵۴ پهنه فرونشست معادل ۵ درصد مساحت کشور شناسایی شده که این ۵ درصد شامل ۶۰ درصد اراضی کشاورزی است. وی افزود: ۲۵ درصد از مناطق فرونشست کشور با نرخ بالای ۲۵ سانتی متر در سال مواجه هستند. حدود ۵۰ درصد از اراضی کشاورزی با نرخ حدود دوسانتی متر تا ۳۴ سانتی متر در سال دچار فرونشست شده اند. این پدیده تهدیدی جدی برای اراضی کشاورزی و امنیت غذایی کشور به شمار می رود.
وی با اعلام اینکه استان های تهران و کرمان بالاترین نرخ فرونشست را دارند، اظهار داشت: اکنون استان های کرمان با حدود ۳۲ سانتی متر و استان تهران با حدود ۳۴ سانتی متر در سال، دارای بالاترین نرخ فرونشست در کشور هستند.
وی تصریح کرد: فرونشست زمین، ۱۶ کلان شهر در ایران را درگیر کرده و فرونشست در داخل ۷۰۰ شهر رخ داده است. در صورت عدم مدیریت منابع آب و خاک می تواند پیامدهای جدی برای تولید اقتصاد و کشاورزی کشور داشته باشد.
رییس اداره ارزیابی و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور دلایل اصلی فرونشست زمین را برداشت بی رویه آب های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی و صنعتی و خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها دانست. او ادامه داد: علاوه بر پدیده تغییر اقلیم و خشکسالی، استفاده نادرست از اراضی کشاورزی، فقدان الگوی کشت مناسب و عدم تعادل در ذخایر آب های زیرزمینی منجر به ایجاد پدیده فرونشست در کشور شده است.
وی، تخریب و کاهش بهره وری اراضی کشاورزی، افزایش ریزگردها و طوفان های نمکی به ویژه در اطراف دریاچه ارومیه، افزایش خطر وقوع سیلاب در مناطق دچار فرونشست و تأثیر منفی بر زیرساخت های شهری به ویژه در کلان شهرها را از پیامدهای فرونشست زمین برشمرد.
رییس اداره ارزیابی و تداخل سنجی راداری سازمان نقشه برداری کشور، ایجاد ردیف بودجه ویژه و تخصیص اعتبارات برای مدیریت آب های سطحی، تشکیل کارگروه ملی مقابله با فرونشست، اجرای الگوی کشت مناسب برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و تعادل بخشی به منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از برداشت بی رویه و مدیریت جامع اراضی کشاورزی از راهکارهای جلوگیری از گسترش فرونشست عنوان کرد.
ایرنا
