29 - 11 - 2019
راستیآزمایی ادعای اروپاییها
نادر کریمیجونی- ایران تصمیم گرفته حرکت روی مرز توافق هستهای را کنار بگذارد و از تعهدات خود عدول کند. پس از خروج ایالات متحده از برجام، ایران در دو مرحله پیامهای هشدارآمیزی به سایر طرفین توافق ارسال کرد؛ در مرحله اول ایران کار روی ساخت موتورهای هستهای برای شناورهای دریایی و زیردریایی را آغاز کرده بود و در مرحله دوم که در همین فروردین گذشته رخ داد، ایران از نسل جدید ماشینهای سانتریفوژ رونمایی کرد و وعده داد که نسلهای جدیدتری از سانتریفوژ را رونمایی کند. این اقدامات اگرچه در درون مرزهای تعهدی ایران در برجام قرار داشت اما از نظر اروپاییها و ایالات متحده که با وجود خروج از توافق هستهای همچنان رفتار و فعالیتهای اتمی کشورمان را پایش میکنند، این تصمیمها و فعالیتهایی که به تبع آن انجام میشود چندان قابل پذیرش نبود چنان که پس از این اقدامات، مقامات اروپایی در موضعگیریهای متفاوتی، از این فعالیتها ابراز نگرانی کردند.
حالا و در گام بعد مقامات تهران تصمیم گرفتهاند برای نخستین بار از زمان پیوستن به این قرارداد، مفاد آن را به چالش بکشند و از بار تعهدات خویش بکاهند. این اقدام با استفاده از بندهای ۳۷ و ۳۶ قرارداد که مکانیسم اعتراض به انجام تعهدات از سوی طرفین را بیان میکند، انجام خواهد شد. این مکانیسم البته بسیار پیچیده و احتمالا زمانبر است و در موقعیتی از اجرای آن کار باید به شورای امنیت سپرده شود. توسل به این بند راه روشنی است برای ایران تا حسن نیت و همراهی اروپا را ارزیابی کند و در مورد آن رهبران آلمان، انگلستان و فرانسه میگویند راستیآزمایی نمایید. چه اگر واقعا و آنطور که این اعضای برجام ادعا میکنند، به برجام و مفاد آن پایبند باشند باید سنگاندازی ایالات متحده در اجرای تعهدات به نفع ایران را مشاهده و برای حمایت از منافع ایران، از موضع تهران برای کاهش تعهدات هستهایاش پشتیبانی کنند. حال اگر توافق نانوشتهای میان اتحادیه اروپا و آمریکا برای تحت فشار گذاشتن ایران وجود داشته باشد و رهبران سه کشور یادشده در تبانی با ترامپ و همکاری پنهانی با تندروهای کاخ سفید بخواهند ایران را تحت فشار مضاعف قرار دهند و به تسلیم بکشانند، روشن است که در این مورد نیز بهانهجویی میکنند و حق ایران را برای پاسخ دادن به خلف وعدههای مکرر اروپا و ایالات متحده به رسمیت نخواهند شناخت. در عین حال اگرچه ایالات متحده به سبب خروج از برجام در مکانیسم و سازوکار حل و فصل اختلافها نمیتواند نقش ایفا کند اما اگر طرفین توافق هستهای در مورد اختلاف به نتیجه نرسند و وزرای خارجه هم با اعتراض ایران همراهی نکنند و حق را به ایران ندهند آن موضوع به شورای امنیت ارجاع خواهد شد که در آن نهاد البته آمریکاییها به سبب داشتن حق وتو، از قدرت زیادی برخوردارند. در حقیقت آمریکاییها مایل هستند اعتراض ایران به عدم رعایت تعهدات طرفین مقابل، نه در گروه ۱+۴ که در شورای امنیت بررسی شود و این دقیقا نقطهای است که ایران میتواند ادعای اروپا در مورد حمایت از حقوق ایران را راستیآزمایی کند چراکه تاکنون آژانس بینالمللی انرژی هستهای به طور منظم و در موقعیتهای گوناگون بر پایبندی تهران به تعهداتش تاکید کرده است و اروپاییها نمیتوانند عدم عمل به تعهداتشان را پاسخی برای عدم پایبندی ایران به تعهداتش قلمداد کنند. در چنین صورتی و اگر سه کشور اروپایی یادشده صداقت گفتاری و رفتاری داشته باشند باید کاهش تعهدات ایران را در چارچوب برجام بپذیرند. با این حال بعید به نظر میرسد که رهبران سه کشور یادشده، تن به این پذیرش بدهند چراکه آنان از ابتدا از همین حد فعالیت هستهای کشورمان نیز راضی نبودند و میخواستند این حد از فعالیتهای اتمی ایران را نیز متوقف سازند. با این پذیرش، برای برجام نوعی پایان زودرس اتفاق میافتد و تهران پیش از ۱۰ سال به رهایی از قیود برجام دست مییابد. به این ترتیب تهران بدون آنکه از برجام خارج شود و هزینه و مخاطره اجماع جهانی علیه خود را بپذیرد، توافق هستهای را به پایان میبرد و آنچه در ۱۰ سال آینده قرار بود نصیبش شود را کسب خواهد کرد. این دقیقا همان چیزی است که اروپا و آمریکا نمیخواهند و برای پیشگیری از وقوع آن تلاش میکنند.
در چنین شرایطی گزینههای پیش روی کشورمان کدام است؟ اگر پرونده اختلاف به شورای امنیت ارجاع شود، اگرچه روسیه و چین از تصویب قطعنامهای علیه ایران جلوگیری میکنند اما از آن طرف آمریکا نیز از تصویب قعطنامهای به نفع ایران جلوگیری خواهد کرد و این موضوع را به نحو آزاردهندهای متوقف میسازد. از سوی دیگر رهبران اروپایی نیز موضع روشنی اتخاذ نکردهاند تا امکان پیشبینی رفتارشان فراهم شود. به همین دلیل باید منتظر بود تا رویدادهای آینده سرنوشت این معما را روشن کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد