11 - 06 - 2022
رابطه اما و اگردار
گروه بازرگانی- با گذشت بیش از سه دهه از قطع رابطه سیاسی ایران و آمریکا، روابط تجاری دو کشور با فراز و نشیبهای زیادی روبهرو بوده است.
هماکنون یکی از دغدغههای مهم مسوولان، روابط تجاری ایران و آمریکاست به طوری که رییسجمهور در حاشیه سفر خود برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک در جلسهای با فعالان اقتصادی و صنعتگران و تجار آمریکایی ضمن اظهار تمایل برای افزایش مبادلات تجاری با آمریکا از تجار آمریکایی دعوت کرد که به ایران بیایند اگرچه روحانی معتقد است که به زودی موانع موجود میان تجار دو کشور و مخالفتهای حضور آنها در ایران از بین میرود و این شرایط پایدار نخواهد ماند اما و اقعیت این است که در حال حاضر موانع و مخالفتهایی برای حضور آمریکاییها در ایران وجود دارد.
تجار آمریکایی نیز در حال دو دو تا چهار تا کردن و بررسی چشمانداز فعالیت در ایران هستند و میخواهند در ماههای آینده به ایران بیایند زیرا توافقی که حتی باعث برداشته شدن بخشی از تحریمها در طول زمان شود، میتواند به شرکتهای آمریکایی اجازه دسترسی به بازار مصرفی ایران را دهد.
برخی تجار ایرانی نیز نسبت به فعالیت مشترک تجاری با آمریکا تمایل نشان دادهاند بهگونهای که فریال مستوفی یکی از اعضای اتاق ایران به همراه جمعی از زنان کارآفرین ایرانی در اردیبهشتماه سفری به آمریکا داشتند. از همان زمان شائبه احیای روابط اقتصادی دو کشور بیش از پیش به وجود آمد اما سرانجام این روابط هیچگاه به طور مشخص عیان نشد.
در این میان هر از چندگاهی اخبار و شایعاتی مبنی بر ایجاد اتاق بازرگانی مشترک بین ایران و آمریکا در فضای اقتصادی کشور به گوش میرسد. هرچند صحت این اخبار هیچگاه ثابت نشد اما سینگال اقتصادی آن نشان از تمایل بازارهای ایران و آمریکا برای شروع مجدد تبادلات اقتصادی دارد.
چالش جدید
درحالیکه ایران دومین اقتصاد بزرگ منطقه و آمریکا بزرگترین اقتصاد جهان است، پتانسیلهای زیادی در مبادلات اقتصادی دو کشور نهفته است و بسیاری تحلیلگران غربی معتقدند شرکتهای اروپایی و آمریکایی نمیخواهند از قافله بازار رو به رشد ایران عقب بمانند. این در حالی است که روابط سیاسی دو کشور تاثیر شدیدی بر روابط اقتصادی داشته است. از این رو همین موضوع کار را برای تجار دو کشور سخت میکند. به طوری که حسین سلیمی، رییس انجمن سرمایهگذاریهای مشترک ایرانی و خارجی با بیان اینکه بخشنامههای متعدد اقتصادی بخشخصوصی را خفه کرده است، گفت: ثبات سیاسی ایران از بهترین اولویتهای کشور برای سرمایهگذاران خارجی است اما مشکلاتی به دلیل عدم ثبات قوانین اقتصادی و روابط بینالمللی که در کشور وجود دارد، شرایط را برای ما سخت کرده است.
وی گفت: رییسجمهور از سرمایهگذاران خارجی برای ورود به ایران دعوت کرده است اما در حال حاضر یک سرمایهگذار آمریکایی برای ورد به ایران باید پاسپورت کانادایی بگیرد و در واقع شرایط برای حضور آنها فراهم نیست.
در هیمن رابطه عسکراولادی در مورد رابطه تجاری با آمریکا به جهان صنعت گفت: تا زمانی که تحریمها لغو نشود هیچ دلیلی برای برقراری روابط اقتصادی و تجاری بین ایران و آمریکا وجود ندارد.
وی تصریح کرد: از قرار معلوم رفع تحریمها در اردیبهشتماه سال آینده محقق میشود اما کشورهای ۱+۵ معتقدند تحریمها از دی یا بهمن ماه سالجاری برداشته میشود.
عسکر اولادی درباره راهاندازی اتاق ایران- آمریکا نیز گفت: در حال حاضر با وجود تحریمها زود است که بخواهیم درباره تشکیل اتاق ایران- آمریکا حرفی بزنیم.
رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه گفت: راهاندازی اتاق بازرگانی زمانی مفهوم پیدا میکند که تجارت بین این دو کشور شروع شده باشد. وی تصریح کرد: اگر تحریم لغو شود و تجارت، صادرات و واردات با آمریکا شکل بگیرد و بازرگانان دو کشور بتوانند به هر دو کشور سفر کنند، آنوقت میتوان منتظر راهاندازی اتاق هم بود. وی افزود: زمانی که بازرگانان طرفین نمیتوانند تماسی داشته باشند و با هم تجارت کنند، اتاق معنا ندارد. اگر تحریمهای تجاری و بانکی لغو شود، گسترش روابط تجاری ایران و آمریکا مناسب است.
به تازگی یکی از کارشناسان اقتصادی پایگاه اینترنتی دی استریت اعلام کرده که اگر تحریمها علیه اقتصاد ایران برداشته شود، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب به بیش از دو و چهار درصد خواهد رسید.
همچنین این اقتصاددان پیشبینی کرد لغو تحریمهای غرب موجب افزایش صادرات و واردات ایران به میزان بیش از ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۶ خواهد شد و واردات این کشور را ۱۳ درصد یا بیشتر در سال ۲۰۱۷ افزایش خواهد داد که بر این اساس پیوستن مجدد اقتصاد ایران (به اقتصاد جهانی) دو یا سه سال دیگر زمان خواهد برد و لغو تحریمهای ایران همچنین موجب افزایش سه میلیارد دلاری صادرات آمریکا خواهد شد.
پیشینه روابط دو کشور
تجار در حال بررسی چشمانداز فعالیت در ایران هستند. توافقی که حتی باعث برداشته شدن بخشی از تحریمها در طول زمان شود، میتواند به شرکتهای آمریکایی اجازه دسترسی به بازار مصرفی ایران را دهد.
ایران حدود ۸۰ میلیون نفر جمعیت دارد و پس از ترکیه با ۸۱ میلیون جمعیت و مصر با ۸۶ میلیون جمعیت در رتبه سوم منطقه قرار دارد. بخش مصرفکننده آن نیز عموما جوان و تحصیلکرده است. ضمن اینکه قشر متوسط این کشور در زمان شاه طعم استفاده از کالای آمریکایی را چشیده است.
با این حال اگر توافق هستهای نهایی به امضا برسد، احتمال اینکه شرکتهای بینالمللی فورا به سمت تهران سرازیر شوند، کم است. لغو تحریمها احتمالا طولانی و روندی ناهموار برای آمریکا و کشورهای اروپایی خواهد بود. ضمن اینکه برخی تحریمهای اعمال شده به دلیل اتهامات حقوق بشری و ادعای حمایت از تروریست،همچنان ادامه خواهند داشت.
پیش از انقلاب ۱۹۷۹، ایران و آمریکا روابط نزدیکی برپایه تجارت انرژی و اولویتهای امنیتی مشترک دوره جنگ سرد داشتند. تجارت دوجانبه آنها در سال ۱۹۷۸ به اوج رسید زمانی که صادرات آمریکا به ایران سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار و واردات از این کشور دو میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بود.
در آستانه انقلاب اسلامی، آمریکا و آلمان غربی بزرگترین شرکای تجاری ایران بودند. نزدیک به ۵۰ هزار آمریکایی در ایران کار و زندگی میکردند. در عوض کالاهای آمریکایی- بهخصوص تسلیحات، تجهیزات صنعتی، تکنولوژی و کالاهای کشاورزی و مصرفی- حدود ۱۶ درصد واردات ایران را تشکیل میداد. ایران در دهه ۱۹۷۰ حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد برنج، گندم و غلات وارداتی خود را از آمریکا تامین میکرد.
تجارت ایران- آمریکا پس از انقلاب ۱۹۷۹ و به خصوص پس از آنکه گروگانهای آمریکایی برای ۴۴۴ روز در سفارت آمریکا در تهران نگه داشته شدند، سقوط کرد. دولت کارتر اواخر سال ۱۹۷۹ واردات نفت از ایران را تعلیق کرد و در سال ۱۹۸۰ به روابط دیپلماتیک با ایران پایان داد اما روابط تجاری ایران- آمریکا در سال ۱۹۸۱ و پس از آزاد شدن گروگانها از سرگرفته شد. صادرات آمریکا در سال ۱۹۸۱ در مجموع ۳۰۰ میلیون دلار بود که این رقم اختلاف قابل توجهی با سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار سال ۱۹۷۸ داشت. صادرات ایران به آمریکا نیز در مجموع ۶۴ میلیون دلار برآورد شد رقمی بسیار پایینتر از دو میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار سال ۱۹۷۸٫
شرکتهای انرژی آمریکایی تا نیمه سال ۱۹۹۰ و پیش از گسترش تحریمها از طریق شرکتهای تابعه به خرید نفت ایران- به ارزش سالانه سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار- ادامه دادند.
طی سالهای گذشته واشنگتن با سه بهانه، موجی از تحریمها را علیه ایران تصویب کرد: حمایت از تروریسم، عدم همکاری با سازمان ملل در مورد برنامه هستهای و نقض حقوق بشر. با این حال شرکتهای آمریکایی همچنان به طور قانونی به صادرات زنجیره گستردهای از کالاها به ایران ادامه دادند.
صادرات اصلی آمریکا به ایران در سالهای اخیر شامل گندم، برنج، سویا، ذرت، لبنیات، خمیر چوب، پلاستیک، تجهیزات پزشکی و دارویی بوده است. ایران پس از عربستان، دومین واردکننده غلات منطقه است. صادرات آمریکا به ایران در سال ۲۰۱۴ از تجهیزات پزشکی تا شکلات را در بر گرفته است. شرکتهای تجاری آمریکا و اروپا علاقهمند به بازگشت به این بازار هستند. حدود ۶۵ درصد جمعیت ایران کمتر از ۳۵ سال هستند و میزان سواد میان قشر ۱۵ تا ۲۴ ساله آن ۹۸ درصد برآورد شده است. مجموع بزرگسالان ۸۵ درصد سواد دارند. بر اساس گزارشهای منتشر شده، حدود نیمی از خانوادههای ایرانی به اینترنت دسترسی دارند.
مردم ایران از کالاهای خارجی استقبال میکنند. برندهای لوکس آمریکایی و اروپایی در شهرهای بزرگ، به خصوص تهران معروف هستند. برندهای شناختهشدهای مانند کوکاکولا و پپسی سالهاست که رقیب برندهای داخلی هستند.
برندهای الکترونیک آمریکایی نیز مانند اپل و دل در ایران به فروش میرسند. هر دوی این شرکتها در سال ۲۰۱۴ با توزیعکنندگان ایرانی در تماس بودهاند.
ایران همچنین یکی از بزرگترین بازارهای خودرو در خاورمیانه است. خودروهای آمریکایی پیش از انقلاب در ایران محبوب بودند. پیش از ۱۹۷۹، جنرالموتورز سالها با یک شرکت خودروساز ایرانی همکاری میکرد. صنعت خودروسازی ایران از گذشته، بزرگترین صنعت غیرنفتی ایران بوده است. تولیدات داخلی این کشور در سال ۲۰۱۱ و پیش از تشدید تحریمها با تولید سالانه یک میلیون و ۷۰۰ هزار خودرو به اوج رسیده بود. البته فروش خودرو در این کشور در سال ۲۰۱۴ نسبت به یکسال قبل ۳۲ درصد افزایش داشته و به نظر میرسد خودروهای آمریکایی روند بازگشت به ایران را آغاز کردهاند. تا پاییز سال ۲۰۱۴، تحریمها به شرکتهای آمریکایی اجازه نمیداد که قطعات هواپیمایی به ایران بفروشند. ناوگان هوایی ایران دارای ۱۲ هواپیمای بوئینگ است که برخی از آنها بیش از ۳۰ سال عمر دارند. فروش اندک کتابچههای هواپیما، نقشهها و نمودار ناوبری بوئینگ به ایران در اکتبر سال ۲۰۱۴ که نخستین معامله علنی شرکتهای هواپیمایی ایران و آمریکا پس از بحران گروگانگیری ۱۹۷۹ بود، بیشتر جنبه نمادین داشت.کارشناسان پیشبینی میکنند شرکتهای آمریکایی نیز تا زمانی که در مورد تداوم توافق هستهای اطمینان نیابند با دیده تردید به سرمایهگذاری در ایران نگاه خواهند کرد.ضمن اینکه برداشته شدن لایههای پیچیده تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا نیز زمان میبرد. موانع دیگری وجود دارد که تجار دو طرف را با تردیدهای بیشماری مواجه میکند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد