دیپلماسی منطقهای از آستانه تا عشقآباد
جهانصنعت – مسعود پزشکیان بعدازظهر چهارشنبه هفته گذشته تهران را به مقصد آستانه ترک کرد. سفری که اگرچه به دعوت رییسجمهور قزاقستان و به منظور انجام سفر رسمی دوجانبه انجام شده بود اما در واقع آستانه نخستین مقصد رییسجمهور بود و او پس از پایان برنامههای این سفر در عصر روز پنجشنبه هفته گذشته، پایتخت قزاقستان را به مقصد پایتخت دیگر کشور منطقه آسیای مرکزی یعنی ترکمنستان ترک کرد تا علاوهبر دیدار با سران این کشور همسایه، در اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد که بهمیزبانی عشقآباد برگزار شد نیز شرکت و سخنرانی کند. اجلاسی که بهویژه باتوجه به اینکه با حضور سران برخی از دیگر کشورهای منطقه و جهان برگزار شد، از اهمیتی دوچندان برخوردار بود و در عین حال به فرصتی برای تجدید دیدار مسعود پزشکیان با برخی از رهبران این کشورها ازجمله ولادیمیر پوتین، رییسجمهور روسیه نیز تبدیل شد.
دیدار پزشکیان و توکایف در آستانه
به هر تفسیر اما مسعود پزشکیان که در نخستین روز سفر خود در آستانه با استقبال رسمی رییسجمهور قزاقستان وارد این کشور شد، در ادامه ضمن دیدار با همتای قزاقستانی خود در چند نشست دیگر نیز حاضر شد. رییسجمهور ایران که در صدر هیاتی عالیرتبه راهی آستانه شده بود، علاوه بر سخنرانی در دانشگاه پزشکی قزاقستان، در نشست مشترک تجار و بازرگانان دو کشور نیز شرکت کرد. او همچنین روز پنجشنبه در در ادامه سفر خود به آستانه با قاسم ژومارت توکایف، رییسجمهور قزاقستان دیدار کرد و با قدردانی از مهماننوازی او، تاکید کردکه از بدو استقلال قزاقستان، همواره روابط دوستانهای میان دوطرف برقرار بوده است.
رییسجمهور تعاملات تهران و آستانه را در بسیاری از مسائل منطقهای و جهانی دارای نزدیکی و همگرایی دانست و تصریح کرد: «دو کشور در حوزههای مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی همکاریهای خوبی داشتهاند و به توافقات ارزندهای نیز دست یافتهاند.» پزشکیان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به رشد ۴۰درصدی تجارت دو کشور گفت: «نقشه راه روابط تجاری دو کشور برای ارتقای سطح تجارت تا سقف ۳میلیارد دلار تهیه شده و آماده اجراست.»
امضاء و تبادل ۲۲ سند همکاری میان ایران و قزاقستان
در جریان یکی از مهمترین برنامههای سفر پزشکیان به آستانه، مقامهای عالی ایران و قزاقستان در حضور روسای جمهور دو کشور و در راستای ارتقای سطح روابط، ۱۴سند و تفاهمنامه همکاری دوجانبه امضا کردند که هشت سند آن بین دو طرف مبادله شد. همچنین پزشکیان و توکایف بیانیه مشترک میان دو کشور را به امضا رساندند.
رییسجمهور کشورمان با حضور در یک نشست مطبوعاتی مشترک با همتای قزاقستانی خود با قدردانی از دعوت رسمی، حسن استقبال و میزبانی گرم دولت و ملت قزاقستان با بیان اینکه ایران در چارچوب سیاست همسایگی اهمیت ویژهای برای منطقه آسیایمرکزی قائل است، قزاقستان را «شریک مهم ایران در منطقه و همسایه موثر در حوزه دریای خزر» توصیف کرد و گفت: «ارادهای مشترک و قوی برای ارتقای سطح روابط در تمامی حوزهها وجود دارد.» او با اشاره به برخی از محورهای مذاکرات، تاکید کرد که «راههای توسعه روابط میان دو کشور در حوزههای کشاورزی، صنعتی، معدنی، حملونقل، ترانزیت، علمی، فرهنگی، قضایی و فناوریهای نوین بررسی شده و چندین سند همکاری بسیار خوب در این زمینهها به امضا رسیده که افق روشنی برای آینده روابط تهران–آستانه ترسیم میکند.» این در حالی بود که رییسجمهور قزاقستان اعلام کرد که «کشورش آماده تامین کالا به ایران به ارزش حداقل ۲۰۰میلیون دلار است.»
این موضوع در جریان مذاکرات گسترده قاسمژومارت توکایف و مسعود پزشکیان مورد بررسی قرار گرفت و راههای گسترش همکاریهای تجاری، اقتصادی و سرمایهگذاری میان دو کشور مورد بحث قرار گرفت.
پزشکیان همچنین در حاشیه دیدار دوجانبه با همتای قزاقستانی خود از نمایشگاه اسناد تاریخی ایران درباره آسیای مرکزی، منطقه عمومی سیردریا و خانات قزاق بازدید کرد. نمایشگاهی که برای نخستینبار نسخههایی از ۲۷سند تاریخی ذخیره شده در آرشیو وزارت امور خارجه ایران را با هدف ارائه بخشهایی از اسناد تاریخی دولت ایران در حوزه مناسبات فرهنگی، سیاسی و تمدنی با مناطق شرقی و شمالشرقی جهان ایرانی به نمایش گذاشته است. این اسناد شامل مجموعهای از نسخ خطی، مکاتبات تاریخی، نقشههای قدیمی، اسناد دیوانی و گزارشهای دورهای است.
اعطای دکترای افتخاری دانشگاه نظربایف به پزشکیان
مسعود پزشکیان همچنین در ادامه برنامههای سفر خود به قزاقستان، در مراسم دریافت دکترای افتخاری دانشگاه بینالمللی نظربایف شرکت کرد و با ابراز خرسندی از اینکه در مرکزی حضور یافته، گفت: «ما در منطقهای زندگی میکنیم که تاریخ علم و پزشکی نهتنها بخشی از هویت فرهنگی ما بلکه پایهگذار بسیاری از دستاوردهای پزشکی جهان بوده است. تمدنی که ایران، قزاقستان و آسیای مرکزی در آن شریک هستند، در قرون طلایی تمدن اسلامی، برجستهترین دانشمندان تاریخ بشر همچون ابنسینا، زکریای رازی، ابوریحان بیرونی، خوارزمی و فارابی را به جهان تقدیم کرده است.»
عزیمت پزشکیان از آستانه به عشقآباد
رییسجمهور همچنین پس از پایان یافتن برنامههای سفرش در قزاقستان، آستانه را به مقصد عشقآباد ترک کرد تا ضمن دیدار با سران ترکمنستان در «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد» شرکت و سخنرانی کند. پزشکیان در نخستین دیدار خود در ترکمستان با قربانقلی بردیمحمداف، رهبر ملی و رییس شورای مصلحت خلق این کشور دیدار کرد و با قدردانی از دعوت رسمی جهت حضور در «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد»، گفت: «جهان امروز بیش از هر زمان دیگر محتاج شکلگیری اعتماد، صلح و همگرایی میان ملتهاست و طرح و ابتکاری که شما پیشگام آن بودهاید، بیانگر درک عمیق از واقعیات زمانه است.»
دیدار پزشکیان با سران ترکمنستان در عشقآباد
پزشکیان پس از دیدار با قربانقلی بردیمحمداف، رهبر ملی و رییس شورای مصلحت خلق ترکمنستان، با سردار بردیمحمداف، رییسجمهور این کشور نیز دیدار کرد و با تاکید بر ضرورت اجرای توافقهای گذشته تصریح کرد: «توافقهای مهمی در حوزه گاز، حملونقل، کریدورها و همکاریهای اقتصادی و تجاری میان دو کشور صورت گرفته است. باوجود این، هنوز در برخی بخشها با موانع و مشکلاتی مواجه هستیم که رفع آنها نیازمند دستور و پیگیری جنابعالی است تا این توافقات بهطور کامل عملیاتی و منافع مشترک دو ملت تامین شود.»
تاکید پزشکیان بر لزوم تلاش برای صلح
مسعود پزشکیان صبح روز گذشته نیز در «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد» شرکت کرد و در سخنانی تاکید کرد که اعتقاد راسخ ایران این است که صلح و توسعه تنها از طریق گفتوگوی برابر، همکاری جمعی و احترام به حقوق بینالملل و منشور ملل متحد و پرهیز از یکجانبهگرایی قابل دستیابی است. پزشکیان با بیان اینکه ما امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازاندیشی در مفهوم صلح هستیم، گفت: «صلح نه از مسیر افزایش بودجههای نظامی، نه از طریق اتحادهای سختافزاری و نه از طریق دیپلماسی نمایشی بلکه از طریق مواجهه با ریشههای واقعی بیثباتی یعنی نابرابری انحصار و تبعیض که به دست آمده، محقق خواهد شد.» رییسجمهور تصریح کرد: «در شرایط موجود مسوولیت همه کشورها در این است که به هر شکل ممکن و با طرح ابتکارهای منطقهای با حضور فعال در سازمانهای بینالمللی و با دیپلماسی اخلاقمحور و چندجانبهگرا نشان دهند که جهان تنها از زبان قدرتهای بزرگ سخن نمیگوید.»
دیدار پزشکیان و نخستوزیر میانمار در عشقآباد
مسعود پزشکیان همچنین در حاشیه «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد» با نیو ساو، نخستوزیر میانمار دیدار کرد و در سخنانی تاکید کرد: «تصویر روشنی از ظرفیتهای همکاری میان دو کشور وجود دارد و لازم است کارشناسان ایران و میانمار مسیرهای تقویت مناسبات را بهصورت دقیق بررسی کنند.» رییسجمهور در این دیدار همچنین با اشاره به علاقهمندی ایران برای توسعه روابط با کشورهای عضو «آسهآن»، گفت: «پذیرش ایران بهعنوان شریک گفتوگو در این نهاد مهم منطقهای میتواند نقش قابلتوجهی در ارتقای سطح همکاری ما با کشورهای شرق آسیا از جمله میانمار ایفا کند.»
دیدار روسای جمهور ایران و عراق در عشقآباد
همچنین مسعود پزشکیان و عبدالطیف رشید، روسای جمهور ایران و عراق در حاشیه «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد» در عشقآباد با یکدیگر دیدار کردند و پزشکیان با تاکید بر ضرورت پیوند میان تجار، دانشگاهها و صنایع دو کشور، گفت: «سرمایهگذاری مشترک و توسعه ارتباطات مرزی از اولویتهای ماست. به استانداران استانهای مرزی اختیار ویژه دادهایم تا از ظرفیتهای گسترده موجود برای افزایش تبادلات استفاده شود. رییسجمهور همچنین اتصال خطوط ریلی میان دو کشور را اقدامی ضروری دانست و تکمیل پروژه ریلی بصره-شلمچه را یکی از اولویتهای اصلی ایران عنوان کرد.
دیدار پزشکیان و شهباز شریف در عشقآباد
مسعود پزشکیان در ادامه دیدارهای دوجانبه خود در پایتخت ترکمنستان با شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان نیز دیدار و گفتوگو کرد. این در حالی بود که دو طرف در این دیدار آخرین وضعیت روابط دوجانبه را بررسی و بر ضرورت تقویت همکاریهای مشترک و سرعتبخشی به اجرای توافقات موجود تاکید کردند. همچنین در جریان این گفتوگو مقامهای عالی دو کشور با اشاره به ظرفیتهای گسترده ایران و پاکستان در حوزههای حملونقل، ترانزیت و توسعه زیرساختهای مرزی، بر پیگیری عملی توافقاتی که در سفر اخیر رییسجمهور ایران به اسلامآباد نهایی شده بود، تاکید کردند. دو طرف همچنین توسعه مسیرهای ارتباطی، تسهیل رفتوآمد تجاری و ارتقای همکاریهای اقتصادی را از پیشنیازهای مهم گسترش روابط دانستند.
دیدار پزشکیان و پوتین در عشقآباد
با این همه اما احتمالا یکی از مهمترین برنامههای این سفر پزشکیان دیدار با ولادیمیر پوتین، رییسجمهور روسیه بود. دیداری که پزشکیان در آن با ابراز خرسندی از سطح بسیار خوب و روبه گسترش روابط تهران-مسکو، از حمایتهای روسیه از جمهوری اسلامی ایران در مجامع بینالمللی قدردانی کرد و با تاکید بر عزم تهران برای اجرای توافق جامع همکاریهای راهبردی میان دو کشور، گفت: «مصمم هستیم توافقی را که به امضا رساندهایم، اجرایی و عملیاتی کنیم. همکاریهای مشترک بهویژه در حوزه نیروگاهی، حملونقل و راهگذرها در حال پیگیری است. در زمینه کریدوری نیز تا پایان سال زمینههای کامل اجرای این پروژه از سوی ایران فراهم خواهد شد. انتظار داریم طرف روسی نیز روند اجرای این توافقات را تسریع و نهایی کند.» پزشکیان همچنین با اشاره به اهمیت توسعه کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب، تصریح کرد: «پیگیری این مسیرها با سرعت در جریان است.» رییسجمهور روسیه نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از ملاقات با رییسجمهور ایران، امضای توافق جامع همکاریهای راهبردی میان دو کشور را نقطه عطفی در روابط دوجانبه و رویدادی بسیار مهم توصیف کرد و با اشاره به روند بسیار مثبت و روبه گسترش روابط دو کشور گفت: «روابط تجاری ایران و روسیه در سال گذشته ۱۳درصد و در ۹ماهه امسال ۸درصد افزایش داشته است.» ولادیمیر پوتین پس از تاکید بر اینکه روسیه همواره از ایران در سازمان ملل حمایت کرده و خواهد کرد، سلامهای گرم خود را به رهبر معظم انقلاب اسلامی ابلاغ کرد.
