27 - 01 - 2022
دوستی خاله خرسه با بازار سرمایه
«جهان صنعت»-۱۶۰ یا ۲۰۰ میلیارد دلار؟ فاصله بین این دو عدد رقم قابل توجه ۴۰ میلیارد دلار است؛ یا برآوردهای جواد اوجی از میزان سرمایهگذاری مورد نیاز در صنعت نفت ایران خوشبینانه است، یا آنکه بیژن زنگنه وزیر پیشین نفت برآوردی بیش از اندازه از نیاز سرمایهگذاری در صنعت نفت داشت.
بیژن زنگنه وزیر نفت دولت دوازدهم بارها از نیاز صنعت نفت به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری گفته بود. او حتی در واپسین ماههای حضورش در وزارت نفت هم بر این موضوع تاکید داشت. اما مقامات دولت سیزدهم، این نیاز را از همان آغاز به کار ۱۶۰ میلیارد دلار اعلام کردند. البته جواد اوجی، همان روزهای اول نشستن بر کرسی وزارت نفت، از ۱۴۵ میلیارد دلار نیاز به سرمایهگذاری در این صنعت گفته بود. هرچند به نظر میرسد، او به دلیل عدم اشراف به آمارهای دقیق تنها برآورد کلی خود را گفته بود، اما همین تنوع و تفاوت در ارقام نشان میدهد که برآورد دقیقی حداقل براساس برنامههای توسعهای از نیاز توسعه این صنعت وجود ندارد. مسالهای که میتواند چشمانداز توسعهای این صنعت را مبهم ترسیم میکند.
آنچه سرمایهگذاران را برای سرمایهگذاری در یک پروژه ترغیب میکند، امنیت سرمایهگذاری، ثبات در قانون و مقررات و مهمتر از آن برآورد دقیق از میزان سرمایه و بازگشت اصل و سود سرمایه است. موضوعی که در ادبیات سرمایهگذاری نرخ بازده داخلی یا IRR نامیده میشود و در واقع نرخی است که سود و زیان یک پروژه را مشخص میکند. حالا در نظر بگیرید، میزان پیشبینی برای سرمایهگذاری و برآوردهای انجامشده دقیق نباشد، آیا هیچ سرمایهگذاری رغبت به سرمایهگذاری میکند؟ مسلما جواب منفی است. چه این سرمایهگذار داخلی باشد و چه خارجی؛ این الفبای سرمایهگذاری است.
چاه ویل سرمایهگذاری در نفت
برای فعالان بازار سرمایه که در جلسه اخیر با مقامات وزارت نفت دولت سیزدهم، حضور داشتند، این ابهامات حتی بیشتر هم شده است. چه آنکه آنها در ماههای گذشته شاهد تصمیمهایی مخالف با جریان حمایت از صنایع موجود بودند و منتظر تصمیمهای نگرانکننده دیگر مثل تغییر نرخ خوراک پتروشیمیها و مالیات بر صادرات هستند. در چنین شرایطی، وزارت نفت دست یاری به سوی بازاری دراز کرده که بیشترین ضربه را از تصمیمهای اخیر این وزارتخانه دیده است.
همین تغییر در قوانین و مقررات جاری، نوعی ناامنی برای سرمایهگذاری است. از سویی، همانطور که اشاره شد، میزان نیاز سرمایهگذاری در این صنعت روشن نیست. آنقدر عددها گنگ و مبهم است که سرمایهگذاری در این صنعت را میتوان به چاه ویل تشبیه کرد که ته ندارد.
مثلا محسن خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت در نشست با فعالان بازار سرمایه گفته است: «صنعت نفت نیاز به ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری دارد. اگر بخواهیم تولید نفت خام را به پنج میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز برسانیم؛ تقریبا به ۹۰ میلیارد دلار منابع مالی نیاز داریم و اگر بخواهیم ظرفیت تولید روزانه گاز را از یک میلیارد مترمکعب به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب متناسب با نیاز کشور تا سال ۱۴۰۴ برسانیم، باید ۷۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری کنیم.»
او البته اعتراف کرده که در جذاب کردن طرحهای این صنعت ناموفق بودهاند به همین دلیل هم، بههمان اندازه در جذب سرمایه عملکرد خوبی در این صنعت دیده نمیشود. بخشی از اظهارات خجستهمهر البته بیشتر خودانتقادی هم هست. چرا که در ماههای اخیر، عملکرد وزارت نفت نشان داده که تمایلی برای حمایت از صنایع پاییندستی نداشته است.
گاو شیرده بورس
اگر دولت توانسته از طریق فروش اوراق قرضه، بخشی از کسری بودجه خود را در یک سال گذشته از بورس تامین کند، چرا وزارت نفت نتواند؟ شاید همین موضوع بهانهای بوده که مقامات وزارت نفت برآن داشت تا برای فعالان بازار سرمایه فرش قرمز پهن کنند.
البته که وزیر اقتصاد هم بارها گفته که در کشور وفور نقدینگی است و فقط باید این نقدینگی را به سوی تولید هدایت کنیم. شاید تصور احسان خاندوزی، این بوده که چون بورس گاو شیردده کسری بودجه بوده، حتما میتواند برای صنعت پرخرجی مثل نفت هم بازدهی داشته باشد.
از همینرو هم خجستهمهر رودرروی اهالی بازار سرمایه گفته است: «الگوهای قراردادی ما پاسخگوی علاقهمندی و جذب سرمایه نبوده است. اکوسیستم اقتصاد کشور حاکی از وفور نقدینگی در داخل است و با وجود این منابع و نیاز شدید به سرمایهگذاری در نفت و گاز اما این منابع در دسترس نیست و این موضوع تناقض در نقدینگی اقتصاد کشور است، بهطوری که این شرایط اقتصاد نفت را به شدت تحتتاثیر قرار داده است.»
خجستهمهر حتی یک گام جلوتر از دولتمردان سیزدهم حرکت کرده و گفته است: «رقم سرمایه مورد نیاز یک اجبار است. زیرا مصارف داخلی و مصارف صادراتی ما برای آینده بهمنظور ایجاد زنجیره ارزش برای ما انتخابی جز این سرمایهگذاری نمیگذارد. از سویی تحریمها نیز جلوی استفاده از منابع خارجی را گرفته است، اما از نظر من منابع داخلی به میزانی هست که کار را پیش ببریم و دچار چالش نشویم.»
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران امیدوارانه گفته است که جهش سرمایهگذاری در صنعت نفت در گرو حمایت بازار سرمایه است. او البته پیشنهادهایی هم ارائه کرده؛ از ارائه تسهیلات به سرمایهگذاران، تامین منابع مالی به شکل فاینانس یا انتشار صکوک ارزی از سوی بازار سرمایه، اما به رویه همه دولتمردان او نگفته است که بالاخره اگر سرمایهگذار جلو آمده، بازده سرمایهگذاری او چیست؟
جایزه: یک درصد از تولید ناخالص داخلی
از نهاد حاکمیتی یعنی شرکت ملی نفت که بگذریم، زیرمجموعههای این شرکتها هم پیشنهادهایی روی میز مذاکره با سرمایهگذاران داخلی گذاشتند. علیرضا عبادی مدیر عملیات شرکت نفت و گاز پارس با بیان اینکه در حال حاضر ۷۰ درصد از گاز مصرفی کشور از میدان گازی پارسجنوبی تامین میشود با اشاره به محصولات تولیدشده در یک پالایشگاه استاندارد دو فازی در پارسجنوبی گفت: «به صورت روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز شبکه، ۲۷۵۰ تن اتان، پروپان و بوتان و ۷۷ هزار بشکه میعانات گازی و ۴۰۰ تن گوگرد تولید میشود که این میزان تولید، یک درصد تولید ناخالص داخلی را افزایش میدهد و روزانه ده میلیون دلار و سالانه ۳ و نیم میلیارد دلار درآمد برای کشور دارد.»
به گفته عبادی میزان سرمایهگذاری انجامشده در پارسجنوبی ۸۱ میلیارد دلار است که برای تکمیل شدن به هفت و هشت دهم میلیارد دلار دیگر نیاز دارد.
یک معاون دیگر شرکت ملی نفت هم به فعالان بازار سرمایه گفته است: «مجوز سرمایهگذاری ۶/۳ میلیارد دلاری از شورای اقتصادی برای میدانهای نفت و گاز مناطق مرکزی ایران دریافت شده و سرمایهگذاران میتوانند با رقمهای متفاوت سرمایهگذاری در این پروژهها مشارکت داشته باشند.
بنا به گفته رضا دهقان معاون امور توسعه و مهندسی، برای توسعه میدان آزادگانجنوبی به ۵/۱ میلیارد دلار سرمایه دیگر نیاز است که به نظر میرسد این طرح میتواند همه پیمانکاران و سرمایهگذاران داخلی را در این حوزه فعال کند.»
او در عین حال گفته است: «فرصتهای سرمایهگذاری در میدانهای گازی در قالب بستههای سرمایهگذاری به شرکتهای مختلف پتروشیمی عرضه شده است تا این شرکتها با سرمایهگذاری بلندمدت بتوانند تضمین تامین خوراک خود را بهمدت ۲۰ سال داشته باشند.»
سهم خارجیها فقط ۵ میلیارد دلار
فریدون کردزنگنه مدیر کسبوکار شرکت ملی نفت ایران هم به فعالان بازار سرمایه اطمینان داد که «سهم شرکت ملی نفت ایران از سرمایهگذاریهای خارجی برای سال آینده، فقط پنج میلیارد دلار در نظر گرفته شده است.»
آنطور که این مقام شرکت ملی نفت اعلام کرده، در سال ۱۴۰۱ از محل صندوق توسعه ملی ۲/۳۵ میلیارد دلار در میدانهای نفت و گاز سرمایهگذاری میشود و مجموع سهم شرکت ملی نفت ایران از سرمایهگذاریهای مستقیم خارجی و صندوق توسعه ملی در سال ۱۴۰۱ نیز پنج میلیارد دلار در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به محدودیتهای استفاده از منابع مالی در شرکت ملی نفت ایران هم گفت: «محدودیتهای اصلی در زمینه استفاده از ابزارهای بازار پول و سرمایه داخلی، پذیرش نشدن قراردادهای شرکت ملی نفت ایران از سوی سرمایهگذاران و پیمانکاران بهعنوان وثیقه؛ همچنین سقف اعطای تسهیلات ریالی هستند.
خوشبختانه در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مجوزهای سرمایهگذاری بانکها بهصورت مستقیم در صنایع نفت و گاز دیده شده است. سرمایهگذاری نهادهای مالی و بانکی هم میتوانند بهصورت مستقیم و مشارکت در طرحها بهصورت بیع متقابل شرکت ملی نفت ایران را در بخش سرمایهای کمک کند.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد