16 - 11 - 2019
دور زدن ممنوع!
نسترن یوسفبکیان- از اوایل ماه آینده ایران به صورت رسمی وارد تجارت آزاد با کشورهای عضو اوراسیا خواهد شد. این خبر اگرچه برای فعالان اقتصادی خوشایند است اما از آنجایی که در جریان سفر رییسجمهوری به اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فعالان بخش خصوصی حضور نداشتند، این نگرانی وجود دارد که همانند دیگر همکاریهای ناموفق ایران همچون برقراری تعرفه ترجیحی ایران و ترکیه که بیشتر به نفع تجار ترکیه بود، این بار نیز مشکلاتی در این خصوص به وجود آید. این اولین بار نیست که مقامات بلندمرتبه سیاسی بدون مشورت با فعالان بخش خصوصی پشت درهای بسته برای موضوعات مربوط به حوزههای اقتصادی و تجاری تصمیمگیری میکنند. تصمیمگیریهایی که اگرچه کلیات آن به نفع اقتصاد کشور خواهد بود اما از آنجایی که در تعیین تعرفهها، نظر کارشناسی وجود ندارد، در نهایت با شکست روبهرو میشود.
توافق ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که بعد از دو سال مذاکره به نتیجه رسیده، از هفته اول آبان ۹۸ ماه اجرایی میشود به طوری که از سه سال دیگر تقریبا تمام کالاها مشمول کاهش تعرفه خواهند شد. براساس این موافقتنامه، ایران از اتحادیه اقتصادی اوراسیا امتیازات گمرکی خاصی دریافت کرده و کشورهای این اتحادیه هم این امکان را خواهند داشت تا حجم صادرات خود به ایران را تا ۷۵ درصد افزایش دهند. ایران نیز میتواند با امتیازاتی که دریافت میکند، صادرات کالاهای خود به مقصد پنج کشور اوراسیایی یعنی روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان را تا چندبرابر افزایش دهد. همچنین به گفته وزیر نیرو، پس از پیوستن ایران به این اتحادیه ۸۶۴ قلم کالا از سوی دو طرف مشمول تجارت ترجیحی خواهد شد.
تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، گام مهمی در عرصه تجارت خارجی ایران و گسترش مبادلات با همسایگان شمالی است و پیشبینی میشود بهزودی مبادلات ایران با کشورهای عضو این اتحادیه با رشد چشمگیری مواجه شود. همچنین از مزایای پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا میتوان به ایجاد پل ارتباطی برای اتصال به بازار با بیش از ۱۸۰ میلیون نفر و بازار بالقوهای برای افزایش صادرات کشور اشاره کرد. براساس برآوردها، کشورهای اتحادیه اوراسیا سالانه ۴۰۰ میلیارد دلار کالا وارد میکنند در حالی که هماکنون ایران کمتر از دو درصد این کیک ۴۰۰ میلیارد دلاری را در سیطره خود دارد. اما از آنجایی که ظرفیت بازار اوراسیا برای واردات کالاهای ایرانی بسیار بالاست، میتوان این بازار را جایگزین بازار کشورهای اروپایی کرد چرا که در حال حاضر با توجه به تشدید تحریمهای بینالمللی، تجارت ایران با اروپا روزبهروز در حال کاهش است و چندان نمیتوان به افزایش مبادلات تجاری با کشورهای اروپایی امیدوار بود.
نقش کمرنگ بخش خصوصی
بر همین اساس در جریان سفر رییسجمهوری به ارمنستان، ۱۴ سند همکاری به امضا رسید و قرار است ایران نیز از پنجم آبان ماه به صورت رسمی به این اتحادیه بپیوندد. در واقع از این پس فرصت طلایی پیش روی تجار وجود دارد تا با یکسانسازی قوانین تجاری و تعرفهای، حذف تعرفههای گمرکی مرزی و تسهیل تصمیمگیری از فرصت پیش روی خود در این بازارها استفاده کنند.
اما به گفته برخی کارشناسان، در این خصوص باید استفاده از ظرفیتهای بخش خصوصی را مدنظر قرار داد. در غیر این صورت این فرصت طلایی نیز همچون دیگر فرصتهای از دست رفته ایران در حوزه تجاری، به راحتی از دست خواهد رفت. این در حالی است که دولت روحانی سالهاست وعده حمایت از بخش خصوصی را سر میدهد اما در عمل دست از تصدیگری برنمیدارد و برای فعالان بخش خصوصی این فرصت را فراهم نمیکند که در تصمیم گیریهای اقتصادی نقش موثر داشته باشند. بنابراین به نظر میرسد دولت نه تنها قصد ندارد شرایط را برای پررنگتر شدن نقش بخش خصوصی مهیا کند بلکه خود را در نقش رقیب بخش خصوصی میبیند که در بسیاری از موارد مهم این بخش را حذف میکند.
در همین خصوص عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه اخذ بازارهای صادراتی برای توسعه و رونق تولید کشور ضروری است، گفت: از این بابت بازارهای منطقه و همسایههای ایران در اولویت هستند و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا از موارد هدفی بودند که دولت طی سالهای اخیر پیگیر آن بوده است.
حمیدرضا صالحی اظهار کرد: در نهایت این موضوع عملیاتی شد و ما به حوزه اقتصادی اوراسیا پیوستیم. به طوری که انتظار میرود بتوانیم با حذف تعرفههای ورود به این بازار، محصولات بیشتری را از تولیدات داخلی به خارج از کشور از جمله این حوزهها صادر کنیم و سهم بالایی از این بازار ۴۰۰ میلیون نفری را در اختیار خود قرار دهیم.
وی با بیان اینکه این فرصت طلایی و ارزشمند است، گفت: باید از این فرصت به خوبی استفاده کرد اما نکته اساسی در این خصوص این است که نقش بخش خصوصی در این حوزهها کمرنگ بوده و از این پس باید بیشتر جدی گرفته شود. در واقع نقش کمرنگ بخش خصوصی در این حوزهها باعث شد ما آنطور که باید و شاید در استفاده از این ظرفیتها موفق نباشیم.
ضرر ایران در تعرفه ترجیحی ترکیه
صالحی به تعرفه ترجیحی ایران و ترکیه اشاره کرد و افزود: برقراری تعرفه ترجیحی ایران و ترکیه در نهایت به ضرر ایران تمام شد چرا که در این توافق، نقش بخش خصوصی ترکیه پررنگ بود اما در ایران به دلیل دخالت دولت، بخش خصوصی نتوانست نقش قابل توجهی را از خود ارائه دهد.
وی با بیان اینکه در این حوزه امتیازات زیادی از ما گرفته شد اما امتیازات حداقلی هم از ترکیه اخذ نشد، اظهار کرد: این موضوع به دلیل بیتوجهی به نظرات کارشناسی بخش خصوصی اتفاق افتاد.
وی بیان کرد: در رابطه با پیمان اوراسیا هم همین اتفاق تا به امروز افتاده است. به این معنا که در مذاکرات اوراسیا آنطور که باید و شاید نمایندگان بخش خصوصی، اتاق بازرگانی و حتی اتاقهای مشترک این کشورها هم در تعیین تعرفههای ترجیحی نقشی نداشتند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اظهار کرد: امیدواریم که خروجی این توافقات طوری باشد که بسیاری از موانع صادراتی رفع شود. به طور مثال ما در حوزه صادرات خدمات فنی مهندسی و مصالح به کشورهای اوراسیا با مشکل روبهرو بودیم تا جایی که ارمنستان به عنوان کشور هممرز ایران، برای تجار ایرانی مشکلات زیادی ایجاد کرد.
وی ادامه داد: در حالی که بخش خصوصی برای انجام پروژههای خود در ارمنستان نیاز به سیمان داشت، باید تعرفههای بالایی را برای صادرات یک تن سیمان به خاک این کشور پرداخت میکرد.
صالحی افزود: تعرفه واردات به خاک ارمنستان برای هر تن سیمان ۵۲ دلار بود اما با قدمهایی که برداشته شده، امیدواریم این تعرفه به صفر رسیده باشد و ما بتوانیم سیمان تولیدی خودمان را به راحتی به کشورهای اوراسیا از جمله ارمنستان صادر کنیم.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اظهار کرد: اگر بخش خصوصی این امکان را داشت که در کنار دولتمردان در مذاکرات اقتصادی تجاری مهم حضور داشته باشد، قطعه نتایج بهتری ایجاد میشد.
این فعال بخش خصوصی گفت: امیدواریم از این پس برای تعیین مصادیق از لحاظ کمی و میزان تعرفهها از کارشناسان بخش خصوصی کمک گرفته شود تا بتوان از طریق دیپلماسی اقتصادی که دولتمردان فراهم میکنند، بیشترین امتیاز را از بازارهای صادراتی اخذ کرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر میتوان با توجه به افزایش نرخ ارز صادرات را توسعه داد، گفت: این موضوع منوط به این است که دیگر ابزارهای صادراتی همچون تعرفههای ترجیحی با کشورهای هدف به خوبی تنظیم شود.
چابک نبودن دولت
در این خصوص همچنین یکی دیگر از اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا دولت در مقاطع مهم و بهنگام تصمیمسازیها به بخش خصوصی بیتوجهی میکند، گفت: علت این موضوع بزرگی و چابک نبودن دولت است که باعث میشود در مقاطع مهم تصمیمهای بجا و به موقعی انجام نشود.
علی شریعتی اظهار کرد: کرخت بودن و بزرگی بدنه دولت مبحث مفصلی است که در کلام نمیگنجد اما معضلی است که باعث شده فرصتهای طلایی تجاری از دست برود. در این خصوص میتوان به فرصت بازسازی سوریه و یا تحریمهای روسیه و قطر اشاره کرد که در نهایت به دلیل فراهم نبودن زیرساختها از دست رفت.
وی با بیان اینکه توافقنامه اوراسیا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، گفت: معافیتها افقی را برای تجار باز میکند که به دنبال آن میتوان به بازر بزرگ صادراتی دست پیدا کرد. البته شاید این توافقنامه در شرایط خوبی به نتیجه نرسیده است چرا که تحریمها و فراهم نبودن زیرساختهای داخلی به هر حال فعالیتهای اقتصادی را سخت کرده است.
وی افزود: اگر فضا برای ایفای نقش بخش خصوصی در این خصوص مهیا نشود، یکسری تاجر خاکستری وارد عمل میشوند که در نهایت فرصت طلایی تجاری ایران را بار دیگر با مشکل مواجه خواهند کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد