دورنمای سوریه جدید
جهان‌صنعت – طبق اعلام رسانه‌ها احمد الشرع، رییس‌جمهور موقت سوریه قرار است امروز با دونالد ترامپ در کاخ سفید دیدار کند. این دیدار از آنجا حائز اهمیت است که تعداد اندکی از رهبرانی که زمانی از سوی ایالات‌متحده به‌عنوان تروریست شناخته می‌شدند تاکنون پای‌شان به کاخ سفید باز شده است اکنون اما احمد الشرع به واشنگتن رفته و قرار است علاوه‌بر دیدار با رییس‌جمهور آمریکا، به ائتلافی به رهبری ایالات‌متحده علیه گروه داعش نیز بپیوندد.
طبق گزارش میدل‌ایست‌آی، تلاش الشرع برای تثبیت هم‌سویی خود با واشنگتن در شرایطی صورت می‌گیرد که دولت او با اشغال رژیم‌صهیونیستی در بخشی از جنوب سوریه، مشکلات مزمن با نیروهای کرد در شمال و اقتصادی ضعیف و تحریم‌شده مواجه است که توان جذب سرمایه‌گذاری خارجی را ندارد. اگرچه انتظار نمی‌رود هیچ‌یک از این مسائل در جریان سفر الشرع حل‌وفصل شود اما تصویر او به‌عنوان فردی که ترامپ از وی به‌عنوان مردی جذاب، قوی و سرسخت توصیف کرده بازتابی گسترده در جهان خواهد داشت.
در واقع به‌گفته برخی تحلیلگران گاهی خود دیدار، پیام اصلی است و این یکی از همان مواقع است. رابرت فورد، سفیر پیشین آمریکا در سوریه در گفت‌وگو با میدل‌ایست‌آی می‌گوید: «فکر کنید چه رهبران دیگری که آمریکا آنها را تروریست نامیده بود تاکنون وارد دفتر بیضی شده‌اند؟ این یک رویداد بی‌سابقه است.
با این حال نمونه‌هایی نادر در تاریخ معاصر وجود دارد؛ از جمله نلسون ماندلا از آفریقای جنوبی، یاسر عرفات از سازمان آزادی‌بخش فلسطین و برخی رهبران ارتش جمهوری‌خواه ایرلند. در این میان کارشناسان می‌گویند بزرگ‌ترین موفقیت الشرع توانایی او در آرام کردن نگرانی قدرت‌های بزرگ درباره گذشته‌اش بوده است؛ هرچند مردم سوریه همچنان با فساد، مشکلات اقتصادی و پیامدهای خشونت‌های فرقه‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
پاتریک هنی، کارشناس گروه هیات تحریرالشام به میدل‌ایست‌آی می‌گوید: سیاست الشرع کاملا روشن است یعنی بر خلاف احمد داوود اوغلو وزیر خارجه وقت ترکیه که سیاست تنش صفر با همسایگان را طراحی کرد به‌نظر می‌رسد که احمد الشرع قصد دارد سیاست تنش صفر را علاوه‌بر همسایگان به سایر کشورهای فرامنطقه‌ای از جمله اروپا و آمریکا نیز گسترش دهد. شاید به همین دلیل است که روز جمعه و پیش از دیدار رسمی الشرع با ترامپ، دولت ایالات‌متحده به سرعت تحریم‌های الشرغ را لغو و نام وی و انس خطّاب وزیر کشور سوریه را از فهرست تروریست‌های جهانی حذف کرد.
سیاست تنش صفر
در همین رابطه درخصوص روند عملکرد الشرع از زمان به قدرت رسیدنش در طول یک‌سال گذشته، شاهد هستیم نیروهای نظامی وی به ترکیه به عنوان عضو ناتو نزدیک‌تر شده‌اند و اکنون نظامیان ترک آموزش نیروهای سوری را برعهده دارند. در همین حال دولت او با کمبود نقدینگی روبرو است و برای پرداخت حقوق کارمندانش به قطر و عربستان سعودی به عنوان دو شریک مهم آمریکا وابسته است. علاوه بر این هرچند گروه هیات تحریرالشام در آذرماه سال گذشته بشار اسد را از قدرت کنار زد اما این امر مانع از دیدار او با ولادیمیر پوتین به عنوان یکی از حامیان اصلی اسد در ماه اکتبر نشد.
تصمیم الشرع برای پیوستن رسمی به ائتلاف ضدداعش، همکاری امنیتی دولتش با آمریکا و کشورهای خلیج فارس را رسمیت می‌بخشد.
این چرخش سیاسی برای الشرع حیرت‌انگیز است؛ کسی که حدود پنج‌سال در زندان‌های آمریکا به سر برد، پس از آن در سال۲۰۰۳ برای مقابله با حمله آمریکا به عراق سفر کرد. او بعدها جبهه النصره شاخه سوری القاعده را بنیان گذاشت. هنی می‌گوید: مهم‌ترین دستاورد الشرع این بوده که نشان داده سوریه دیگر بستر رشد هیچ جنبش مسلحانه‌ای نخواهد بود که بخواهد علیه دولت‌های دیگر اقدام کند.
نباید از یاد برد که الشرع مخالفان خود را دارد. مصر نسبت به عادی‌سازی روابط ترامپ با او نگران است همچنین در حالی که امارات وعده سرمایه‌گذاری میلیون‌دلاری در سوریه داده، اکنون در عمل میدان را به عربستان و قطر واگذار کرده است. اما بزرگ‌ترین تهدید برای الشرع به گفته کارشناسان، اسرائیل است.
توافق کاهش تنش میان سوریه و اسرائیل
رژیم صهیونیستی از سقوط اسد استفاده کرد تا منطقه حائل سازمان ملل در جنوب سوریه را اشغال کند و در تابستان حملات هوایی گسترده‌ای را تا پایتخت آن دمشق پیش برد. رژیم‌صهیونیستی اکنون در ارتفاعات کوه حرمون، بلندترین نقطه منطقه مستقر شده و با حمایت از شیخ حکمت سلمان الحجری رهبر دروزی‌ها تلاش دارد خود را مدافع اقلیت دروزی سوریه نشان دهد.
در تابستان هنگامی‌که درگیری میان دروزی‌ها و بادیه‌نشین‌ها بالا گرفت، رژیم‌صهیونیستی مانع شد تا الشرع نیروهای امنیتی خود را به جنوب اعزام کند. این اقدام باعث نارضایتی عربستان، ترکیه و دولت ترامپ شد.
پس از حمله رژیم‌صهیونیستی به ایران، برخی در تل‌آویو از احتمال پیوستن سوریه به توافق ابراهیم سخن گفتند اما تام باراک فرستاده ویژه ترامپ و سفیر ایالات‌متحده در ترکیه، با اشاره به حمایت الشرع از گروه‌های تندروی جهادی این ایده را غیرعملی دانست. باراک اکنون در تلاش است تا توافق امنیتی محدودتری میان سوریه و رژیم‌صهیونیستی برقرار کند که جایگزین توافق جداسازی نیروهای سال۱۹۷۴ شود؛ توافقی که رژیم‌صهیونیستی با حمله به جنوب سوریه آن را نقض کرد.
به گزارش شبکه خبری سعودی الحدث، آمریکا در حال بررسی طرحی است که براساس آن نیروهای آمریکایی، سوری و اسرائیلی به‌صورت مشترک از کوه حرمون گشت‌زنی کنند.
در همین رابطه دارین خلیفه، کارشناس گروه بین‌المللی بحران به میدل‌ایست‌آی می‌گوید: توافق امنیتی قطعی است؛ فقط مساله زمان مطرح است. اسرائیل باید امتیازاتی بدهد اما در زمینه عقب‌نشینی، انعطاف‌پذیری‌هایی وجود دارد.
فورد، سفیر پیشین آمریکا نیز می‌گوید: هر توافقی از یک صلح جامع کمتر خواهد بود زیرا بعید است اسرائیل قلمروهای اشغالی را به دولت الشرع واگذار کند. او می‌افزاید: هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که اسرائیل قصد عقب‌نشینی از سرزمین‌هایی را که پس از دسامبر۲۰۲۴ تصرف کرده داشته باشد، چه رسد به بلندی‌های جولان. بنابراین الشرقا در ازای این توافق چه به دست می‌آورد؟
چگونه الشرع کردهای سوریه را به حاشیه می‌راند؟
ترامپ با شعار کاهش مداخله آمریکا در خاورمیانه به قدرت رسید. سوریه که حدود هزار سرباز آمریکایی در شمال‌شرق آن مستقرند، یکی از کانون‌های اصلی پایان دادن به جنگ‌های بی‌پایان آمریکا بوده است. این موضوع چنان حساس است که هفته گذشته نامزد پیشنهادی ترامپ برای سمت ارشد در وزارت خارجه در امور خاورمیانه به دلیل مخالفتش با خروج نیروها در دوره نخست ترامپ از سوی سنا رد شد.
اکنون احتمال دارد حضور آمریکا در سوریه عمیق‌تر شود. خبرگزاری رویترز گزارش داده که واشنگتن قصد دارد یک پایگاه هوایی در جنوب دمشق را در اختیار بگیرد تا بر اجرای توافق امنیتی با رژیم‌صهیونیستی نظارت کند. البته وزارت خارجه سوریه این خبر را تکذیب کرد اما تحلیلگران می‌گویند چنین اقدامی به معنای پیروزی سیاسی برای دمشق است.
در چنین شرایطی از سال۲۰۱۴، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)که اکثرا از کردها تشکیل شده‌اند، متحد اصلی آمریکا در نبرد با داعش بوده‌اند. حمایت واشنگتن از SDF همواره خشم ترکیه را برانگیخته است زیرا آنکارا این نیروها را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان(پ.ک.ک) می‌داند بنابراین باراک در حال تلاش برای توافقی است که براساس آن نیروهای SDF در ارتش سوریه ادغام شوند اما این نیروها تمایلی به از دست دادن خودمختاری به‌دست آمده در دوران اسد ندارند بنابراین کارشناسان می‌گویند هرچه روابط الشرع با واشنگتن نزدیک‌تر شود، وابستگی آمریکا به SDF کمتر می‌شود.
در همین راستا دارین خلیفه از گروه بحران بین‌المللی می‌گوید: زمان به نفع الشرع است؛ آمریکایی‌ها به‌تدریج به سمت دمشق حرکت می‌کنند و منابع نظامی قابل‌توجهی به آنجا سرازیر خواهد شد. همچنین هنی کارشناس گروه هیات تحریرالشام معتقد است: گام منطقی بعدی انتقال زندانیان داعش و خانواده‌های آنان به تحت کنترل دولت دمشق است. این زندان‌ها در حال حاضر در مناطق تحت کنترل SDF قرار دارند و از ابزارهای فشار آن نیرو بر واشنگتن محسوب می‌شوند. به همین دلیل است که یک مقام آمریکایی تصریح می‌کند: نگرانی‌ها درباره حرفه‌ای‌گری نیروهای الشرع به‌تدریج از طریق همکاری نزدیک‌تر نظامی با ترکیه برطرف خواهد شد. به عنوان مثال ماه گذشته دانشجویان نظامی سوری وارد آکادمی‌های ارتش ترکیه شدند.
الشرع زمانی به واشنگتن می‌رود که روابط میان ترکیه و رژیم‌صهیونیستی در سوریه اندکی آرام‌تر شده است. ایالات‌متحده در بهار میان این دو شریک خود برای آغاز گفت‌وگوهای کاهش تنش میانجی‌گری کرد. با این حال فورد هشدار می‌دهد که دولت الشرع هنوز ممکن است درگیر درگیری‌های جدید شود. او می‌گوید: اسرائیلی‌ها احساس می‌کنند از برتری کامل نظامی در منطقه برخوردارند. اردوغان نیز تمایلی به درگیری ندارد اما ترک‌ها به دنبال راه‌هایی برای به چالش کشیدن اسرائیل خواهند بود.
کارزار رژیم‌صهیونیستی برای حفظ تحریم‌های سزار علیه سوریه
علاوه‌بر این سفر الشرع از سوی بسیاری از سوری‌هایی که خواهان بازگشت کشورشان به جامعه بین‌المللی هستند با دقت دنبال می‌شود. یکی از تحلیلگرانی که با الشرع و مشاورانش دیدار کرده می‌گوید: در میان پایگاه اجتماعی هیات تحریرالشام، شوخی رایجی وجود دارد که ائتلاف جهانی علیه داعش در واقع ائتلاف جهانی علیه اهل سنت است. هنی می‌گوید: پیوستن به این ائتلاف بدون هزینه نیست اما بخش قابل‌توجهی از پایگاه اجتماعی الشرع این را راهی برای خروج از انزوای بین‌المللی می‌دانند. در چنین شرایطی ترامپ در ماه مه اعلام کرد که تمام تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را لغو می‌کند. این کشور از دهه۱۹۷۰ تحت انواعی از تحریم‌ها قرار داشت اما بیشتر آنها در دوران جنگ داخلی و در جریان نبرد میان شورشیان و رژیم اسد اعمال شد.
هرچند ترامپ از طریق فرمان اجرایی این تحریم‌ها را برداشت اما کارشناسان می‌گویند تا زمانی که تحریم‌های سزار به عنوان سخت‌گیرانه‌ترین مجموعه تحریم‌ها علیه سوریه به طور کامل توسط کنگره لغو نشود، کشورهای خلیج‌فارس و شرکت‌های غربی در سرمایه‌گذاری بلندمدت در سوریه تردید خواهند داشت. در واشنگتن نیز فعالان امیدوارند تصویر الشرع در دفتر بیضی، دو سیاستمدار جمهوری‌خواه سرسخت یعنی سناتور لیندسی گراهام و برایان مست را تحت‌تاثیر قرار دهند.
در همین رابطه معز مصطفی، رییس کارگروه اضطراری سوریه به میدل ایست آی می‌گوید: این دو نفر تمام تلاش خود را می‌کنند تا تحریم‌های سزار لغو نشود. سناتور مست که گاه در کنگره با یونیفورم ارتش اسرائیل ظاهر می‌شود، روز پنجشنبه در گفت‌وگو با نشریه هیل گفت: مخالفت من با لغو تحریم‌های سزار برای هر کس که اوضاع سوریه را دنبال می‌کند، کاملا روشن است.
دو مقام آمریکایی آگاه به این موضوع گفتند: گراهام و مست تحت‌تاثیر لابی‌گری رون درمر مشاور بنیامین نتانیاهو برای حفظ تحریم‌ها علیه سوریه قرار دارند. مصطفی می‌افزاید: دولت ترامپ در بالاترین سطوح به طور فعال از کنگره می‌خواهد تحریم‌های سزار را لغو کند اما قانونگذاران سرسخت طرفدار اسرائیل با آن مخالفند.
با آنکه کنگره در حال حاضر در تعطیلات است، مجلس نمایندگان و سنا روی اصلاحیه‌ای برای قانون دفاعی۲۰۲۶ کار می‌کنند که امید می‌رود تا زمان سفر الشرع آماده شود.
مصطفی که گروهش از نویسندگان اولیه قانون سزار بوده و اکنون رهبری تلاش برای لغو آن را بر عهده دارد، می‌گوید: برای جلب اعتماد کشورهای خلیج‌فارس و شرکت‌های غربی باید لغو تحریم‌ها به‌صورت قاطع و کامل صورت گیرد زیرا اگر کوچک‌ترین احتمال بازگشت تحریم‌ها وجود داشته باشد، هیچ شرکتی وارد سوریه نخواهد شد و این همان چیزی است که نتانیاهو می‌خواهد و ترامپ مخالف آن است.
