دلار درحال مجازات بورس؟
عرفان کاظم‌زاده ، کارشناس بازار سرمایه
در روزهای گذشته و به خصوص دیروز، بازار سرمایه صحنه خروج نقدینگی و فشار فروش بوده است؛ روندی که به‌ویژه از آغاز تنش‌های اخیر و فضای جنگی در منطقه به‌طور مداوم تکرار می‌شود. این بار نیز شاهد ادامه همان الگوی تکراری بودیم: بازاری که با رنگ سبز آغاز شد اما در ادامه زیر بار بی‌اعتمادی و فشار عرضه‌ها فرو نشست.
در دقایق ابتدایی بازار فضای عمومی نسبتا مثبت بود و نمادهایی از جمله صندوق‌های اهرمی در محدوده‌های مثبت معامله می‌شدند. اگرچه خبری از صف‌های خرید قوی نبود اما جو معاملاتی نسبتا امیدوارکننده به نظر می‌رسید. با این حال هرچه به ساعات پایانی معاملات نزدیک‌تر می‌شدیم شدت فشار فروش افزایش پیدا کرد و سایه بی‌اعتمادی سنگین‌تر شد. در بازار اختیار معامله نیز وضعیت به مراتب تهاجمی‌تر بود و رشد محسوس تعداد فروشندگان به‌خوبی نشان می‌داد که نگاه فعالان بازار نه‌تنها صعودی نیست بلکه حتی خنثی هم نیست.
نمادهایی چون بانک ملت نیز که در روز گذشته بازگشایی شدند، با فشار فروش و افت قیمتی نسبتا سنگین مواجه شدند؛ رخدادی که از پیش نیز قابل انتظار بود. بازاری که با موجی از ریسک‌های سیستماتیک درگیر است، طبیعتا فضایی برای استقبال از بازگشایی سهام بزرگ باقی نمی‌گذارد به‌ویژه زمانی که این بازگشایی‌ها با چشم‌انداز روشنی از سودآوری همراه نیستند.
آنچه در حال حاضر بیش از هر چیز دیگری خود را در صورت‌های مالی شرکت‌ها نشان می‌دهد، فشار ناشی از رکود عمیق اقتصادی و ناترازی‌های متعدد در بخش‌های مختلف صنعت، انرژی، نقدینگی و نظام مالی کشور است. کمتر شرکتی را می‌توان یافت که در گزارش‌های ماهانه یا میان‌دوره‌ای خود عملکردی خیره‌کننده یا رشدی معنادار نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان داده باشد. حتی در مواردی که کاهش محسوس دیده نمی‌شود، نشانی از رشد واقعی و پایدار نیز دیده نمی‌شود. به همین دلیل بازار عملا به سمت خنثی شدن تحلیل‌ها و بی‌رمق شدن معاملات حرکت کرده و انتظارات برای بازگشت رونق، روزبه‌روز کمرنگ‌تر می‌شود.
در سوی دیگر بازار نرخ ارز در حال صعود تدریجی است و این روند آرام اما مستمر، جذابیت دارایی‌هایی نظیر طلا و صندوق‌های مبتنی بر آن را برای سرمایه‌گذاران بیش از پیش افزایش داده است. سرمایه‌گذاران حقیقی و حتی بخشی از حقوقی‌ها، به‌وضوح تمایل خود را برای افزایش وزن دارایی‌های امن در پرتفوی نشان می‌دهند. اقبال به صندوق‌های طلا و حتی خرید طلای فیزیکی، تبدیل به انتخاب اصلی بخشی از سرمایه‌گذاران محافظه‌کار شده و در مقابل، تمایل به حضور در بازار سهام به‌ویژه در بخش‌های ریسک‌پذیرتر، کاهش چشمگیری یافته است.
در کنار این موارد، صندوق‌های درآمد ثابت نیز همچنان نقش پناهگاه را برای بسیاری از سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند. بازدهی بدون ریسک این صندوق‌ها که اغلب از سود سپرده‌های بانکی بالاتر است، در شرایط فعلی بازار که افق روشنی از رشد سودآوری شرکت‌ها وجود ندارد، جذابیت دوچندان پیدا کرده است. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند ترکیب پرتفوی خود را با وزن بیشتر به صندوق‌های درآمد ثابت و دارایی‌های طلا اختصاص دهند و حضورشان در بازار سهام را صرفا محدود به رصد یا ورود مقطعی کنند.
با توجه به نبود چشم‌انداز روشنی در اقتصاد کلان، رکود در بخش‌های مختلف تولیدی و مالی و البته فضای بی‌اعتماد حاکم بر بازار سرمایه به نظر می‌رسد روند فعلی بورس دست‌کم در کوتاه‌مدت تغییر محسوسی نخواهد کرد. در چنین فضایی تصمیم سرمایه‌گذاران برای عقب‌نشینی از بازار سهام و تمرکز بر دارایی‌های امن، رفتاری منطقی و محتاطانه به نظر می‌رسد.
