16 - 02 - 2021
دشواریهای راه برجام
گروه اقتصادی- حدود یک ماه از تکیه بایدن بر مسند ریاستجمهوری آمریکا میگذرد. مقامات داخلی طی این مدت رایزنیهای خود برای ازسرگیری توافقات دوجانبه و احیای برجام را جستهگریخته آغاز کردهاند و به گشایشهای جدید سیاسی و اقتصادی در سایه آن امیدوارند. موضعگیری آمریکا در قبال ایران و سختگیری در مسیر توافق اما، آینده سیاسی کشور را در ابهام فرو برده است. در کنار نگرانیهای شکل گرفته در خصوص زمانبر و دشوار بودن مسیر احیای برجام، رفع تحریم بانک مرکزی اصلیترین مساله در مذاکرات بین ایران و آمریکا عنوان شده است. بر اساس گزارش اندیشکده آتلانتیک، قرار گرفتن نام بانک مرکزی ذیل نهادهای حامی تروریسم، خروج این نهاد از زیر فشار تحریمها را به یکی از دشواریهای اصلی در مسیر یاد شده تبدیل کرده است.
به باور مقامات داخلی ایران، دولت جدید آمریکا تمایل جدی برای ازسرگیری توافقات دوجانبه دارد و از این رو ایران راه دشواری پیشروی خود ندارد. اما به نظر میرسد که مقامات آمریکایی نهتنها عجلهای برای دستیابی به توافق با ایران ندارند، بلکه بنا دارند این مساله تا زمان روی کار آمدن دولت بعدی ایران مهر و موم شده باقی بماند. بنابراین پیشبینی میشود که ایران در این مسیر دچار فرسایش زمانی شود و بازگشت به برجام به سرعت و در دوره زمانی کوتاهی اتفاق نیفتد، هرچند بایدها و نبایدهای توافق ایران و آمریکا تمامی ندارد. اندیشکده آتلانتیک پیشبینی کرده که رفع تحریم بانک مرکزی مسیر پیشروی ایران برای احیای برجام را دشوار خواهد کرد.
آنطور که این اندیشکده مینویسد، در راستای فشار حداکثری، دولت ترامپ بانک مرکزی ایران را با تگ تحریمی تروریسم تحریم کرد که این مساله شرایط را برای دولت بایدن در رفع تحریمها پیچیده میکند. رهبران ایران خواهان آن هستند که دولت بایدن تحریمهایی که بنگاههای تجاری ایران را از تجارت آزادانه با جهان منع میکنند، بردارد. در دوره ترامپ همه بخشهای اقتصادی ایران با عناوین مختلف تحریم شدند تا اقتصاد ایران منزوی شود. کشتیرانی ایران، شرکت ملی نفت، بانک مرکزی، شرکتهای معدنی، بانکها و شرکتهای فولادی از جمله مهمترین شرکتهای تحریمشده بودند.
حتی در صورت بازگشت آمریکا به برجام این سوال مطرح است که سرنوشت نهادهای تحریمشده تحت عنوان ارتباط با تروریسم چه خواهد بود. مهمترین تحریم ضد ایران تحریم بانک مرکزی ایران به عنوان قطب اصلی بانکی و تبادلات ارزی این کشور خواهد بود و احتمالا ایران تا زمانی که تحریم بانک مرکزی رفع نشود، به اجرای کامل تعهدات برجامیاش
باز نخواهد گشت.
این اندیشکده در ادامه مینویسد: «با توجه به اختلافنظر آمریکا و ایران بر سر مسائل منطقهای، دولت بایدن به دنبال استفاده از اهرم برجام به عنوان سکویی برای مذاکرات بعدی خواهد بود و همین مساله احیای کامل برجام را دشوارتر و طولانیتر خواهد کرد. دولت بایدن در حال بررسی گزینههای متعددی برای احیای برجام است که یکی از محتملترین آنها ارائه یک برنامه زمانبندی شده گام به گام است که در آن ایران و آمریکا متعهد میشوند گامهای کوچک را برای بازگرداندن شرایط به تعهدات کامل برجامی به طور همزمان بردارند البته پیش از آن شماری از سیاستمداران جمهوریخواه آمریکا خواهان تداوم فشار حداکثری تا زمان رسیدن به یک توافق جامعتر شده بودند.»اما راهحل چیست؟ به نظر میرسد یکی از دلایلی که به قرار گرفتن ایران ذیل نهادهای حامی تروریسم منجر شده نه فقط تحریمهای آمریکا بلکه قرارگیری ایران ذیل فهرست سیاه FATF است. کشورهایی که با تصمیم گروه ویژه اقدام مالی در لیست سیاه این سازمان قرار میگیرند به عنوان کشورهایی معرفی میشوند که نقلوانتقالات مالی با آنها ریسک بالایی دارد. با توجه به اینکه ایران نیز سال گذشته به دلیل عدم جدینگری مقامات داخلی در این خصوص به فهرست سیاه این گروه مالی افزوده شد، دیگر کشورها از انجام تبادلات معمول پولی و مالی با ایران خودداری میکنند. این مساله با محدود کردن روابط کشورها با ایران، هزینههای مالی برای فعالان اقتصادی را دوچندان کرده است. طی هفتههای گذشته مقامات ایرانی بررسی لوایح مربوط به FATF را از سر گرفتهاند و کارشناسان نیز بر تصویب لوایح باقیمانده اصرار میورزند.
هرچند هنوز نتایج نهایی این بررسیها منتشر نشده اما حسن روحانی رییسجمهور به تازگی پیشنهادی را به اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در این خصوص مطرح کرده است. وی خواستار تصویب لوایح باقیمانده شده با این حال اعلام کرده که این مساله باید منوط به عدم افشای اطلاعات دور زدن تحریمها شود. محسن رضایی دبیر این مجمع نیز با اعلام اینکه بررسی FATF تا پایان سال نهایی میشود از پیشنهاد رییسجمهور برای تصویب این لوایح پرده برداشته است. بدیهی است این پیشنهاد تنها زمانی قابلیت اجرایی خواهد داشت که گروه ویژه اقدام مالی موافقت خود با این مساله را اعلام عمومی کند. در هر صورت به نظر میرسد خروج از لیست سیاه FATF یکی از بایدهای امروز اقتصاد ایران است و میتواند اثرات و پیامدهای مهمتری از لغو تحریمها نیز به دنبال داشته باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد