12 - 04 - 2020
در آستانه رکود بعدی
فاطمه رحیمی- در هفته گذشته صندوق بینالمللی پول پیشبینی خود از روند رشد اقتصاد جهان را بسیار بد توصیف کرد و در سایه جنگ تجاری آمریکا و چین، جهانی فقیرتر و خطرناکتر را محتمل دانست، این در حالی است که شرایط بد اقتصادی ایران هم خاورمیانه را با بزرگترین چالش مالی خود روبهرو خواهد کرد.
جهان ثروتمند، پس از پشت سرگذاشتن بحران مالی ۲۰۰۸ این روزها دیگر توان مقابله با رکود را ندارد و ضربهای هر چند اندک به پیکره آن، میتواند شیرازه اقتصاد جهان را در هم بریزد که جبرانناپذیر خواهد بود. نشریه اکونومیست در آخرین شماره خود به خطرات احتمالی رکود بعدی در جهان پرداخته که در ادامه میخوانید.
سیاستهای سمی و بانکهای مرکزی محدود شده میتوانند فرار از رکود بعدی را دشوار کنند. همین یک سال پیش جهان در حال لذت بردن از شتاب همگام اقتصادی بود. در سال ۲۰۱۷ رشد اقتصادی در تمام اقتصادهای توسعهیافته به جز بریتانیا و اکثر اقتصادهای نوظهور افزایش یافت. تجارت جهانی گسترش یافت و آمریکا شکوفا شد؛ شتاب چین به سمت کاهش قیمتها تقلیل یافت؛ حتی ناحیه یورو رو به شکوفایی بود. در سال ۲۰۱۸ اما داستان بسیار سخت شد. بازارهای سهام هفته گذشته در سراسر جهان با کاهش روبهرو شدند و سرمایهگذاران برای دومین بار طی سالجاری میلادی درباره کند رشدن روند رشد و تاثیر سیاستهای پولی سختگیرانهتر آمریکا نگران شدند، این نگرانیها کاملا بجاست. مشکل اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۸ حرکت ناهموار آن بوده است. کاهش مالیات در آمریکا توسط دونالد ترامپ به بالا بردن رشد سه ماهه سالانه به بالاتر از چهار درصد کمک کرده است. بیکاری به پایینترین سطح خود از سال ۱۹۶۹ رسیده است. با این حال صندوق بینالمللی پول بر این باور است که رشد طی سال جاری در تمام اقتصادهای توسعهیافته بزرگ کند خواهد شد و بازارهای نوظهور به مشکل برخوردهاند.
این واگرایی میان آمریکا و سایر اقتصادها یعنی واگرایی در سیاستهای پولی. بانک مرکزی آمریکا نرخ بهره را از دسامبر ۲۰۱۵ تاکنون ۸ بار بالا برده است. بانک مرکزی اروپا هنوز راه درازی تا اولین افزایش خود دارد. نرخها در ژاپن منفی است. چین، هدف اصلی جنگ تجاری ترامپ طی هفته جاری در واکنش به اقتصاد رو به تضعیف خود، سیاستهای پولی را تعدیل کرد. زمانی که نرخهای بهره در آمریکا افزایش مییابد، اما در نقاط دیگر خیر، دلار تقویت میشود و این مساله کار بازارهای نوظهور در بازپرداخت بدهیهای دلاریشان را سختتر میکند. افزایش نرخ این اسکناس سبز همین حالا آرژانتین و ترکیه را به سمت مشکل سوق داده؛ هفته گذشته بود که پاکستان درخواست کمک از صندوق بینالمللی پول را مطرح کرد.
بازارهای نوظهور ۵۹ درصد تولید جهان را تامین میکنند و این رقم نسبت به دو دهه پیش که با بحران مالی آسیا ۴۳ درصد بود، رشد داشته است. مشکلات آنها میتواند خیلی زود به ساحل آمریکا برسد، درست زمانی که شکوفایی داخلی عمو سم از پا بیفتد. آن زمان، باقی جهان نیز ممکن است در شرایط بدتری قرار بگیرند، اگر مشکلات بودجه ایتالیا کاهش نیابد، یا چین با یک رکود شدید روبهرو شود.
خبر خوب اینکه سیستمهای بانکداری نسبت به یک دهه پیش که رکود آغاز شد، انعطاف بیشتری دارند. احتمال اینکه رکود این بار به شدت دفعه قبل باشد، اندک است. بازارهای نوظهور ضربه کمبودهای خود را به سرمایهگذاران وارد میکنند، اما در اصل اقتصادهای واقعی آنها پایدار به نظر میرسد. جنگ تجاری هنوز به مرحلهای نرسیده که ضربه جدی وارد کند، حتی در چین. اگر شکوفایی آمریکا فضای یک رکود کم عمق را در شرایطی که محرکهای مالی رو به پایان هستند و نرخها افزایش مییابند، فراهم کند، این مساله پس از یک دهه رشد، غیرعادی نخواهد بود. اما خبر بد دقیقا همین جا پیش میآید. جهان ثروتمند به خصوص آمادگی لازم برای مقابله با حتی یک رکود ملایم را هم ندارد. چراکه انبار سیاست هنوز از جنگ قبلی با رکود، خالی است. در نیم قرن گذشته، بانک مرکزی آمریکا به طور معمول نرخ بهره را پنج درصد و درصدی رو به پایین نگه داشته است. امروز کمتر از نصف این فضا را پیش از رساندن آن به صفر دارد؛ ناحیه یورو و ژاپن هیچ فضایی ندارد.
اقدام در زمان مناسب میتواند باعث اجتناب از برخی از این خطرات شود. بانکهای مرکزی میتوانند اهداف جدیدی را برای خود تعریف کنند که اقدام مخالف در طول و پس از بحران را سختتر کند. اقدامات پیشگیرانه نیازمند طرحهایی از سوی سیاستمدارانی است که ظاهرا غایب هستند. نوسانات بازار طی هفته گذشته نشان میدهد که ممکن است زمان زیادی نداشته باشیم. جهان باید آمادهسازی خود برای رکود بعدی را آغاز کند؛ وقتی هنوز تواناییاش را دارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد