دروازه ورود به بازار بالکان
جهان‌صنعت– طبق پیش‌بینی کارشناسان، مبادلات تجاری ایران و صربستان تا پایان سال۱۴۰۵ به رقمی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار خواهد رسید. صربستان یکی از کشور‌هایی است که با وجود ظرفیت‌های فراوان و پتانسیل‌های تجاری بالا کمتر به آن و مزایای تجاری آن برای ایران پرداخته شده است. صربستان به عنوان یکی از کشورهای حوزه بالکان، دارای موقعیت جغرافیایی استراتژیک و دسترسی به بازارهای اروپایی و بالکان است. این ویژگی می‌تواند به ایران این امکان را بدهد که از طریق صربستان به بازارهای جدیدی در اروپا و منطقه بالکان دسترسی پیدا کند و صادرات خود را افزایش دهد.
پتانسیل و ظرفیت‌های تجاری عمده
صربستان از معدود کشور‌هایی است که قبل، حین و بعد از همه‌گیری کرونا برخلاف بسیاری از کشورها رشد اقتصادی مناسبی را تجربه کرد و در این رشد تا به آنجا پیش رفت که بسیاری از کارشناسان اعلام کردند که صربستان در صورت عضویت در اتحادیه اروپا می‌تواند به دومین کشور از لحاظ رشد اقتصادی در میان اعضای این اتحادیه تبدیل شود.
کالاهایی نظیر فرش، محصولات پتروشیمی، مصالح ساختمانی و صنایع‌دستی می‌توانند به راحتی به بازار صربستان صادر شوند. این امر نه‌تنها به تنوع سبد صادراتی ایران کمک می‌کند بلکه فرصتی برای افزایش شناخت بین‌المللی برندهای ایرانی فراهم می‌آورد. استفاده از ظرفیت‌های تجاری به ویژه در زمینه‌های کشاورزی، دارویی و انرژی می‌تواند منجر به ایجاد همکاری‌های پایدار بین ایران و صربستان شود.
تاریخچه روابط ۲ کشور
روابط تجاری ایران و صربستان سابقه‌ای طولانی دارد و به دوران قبل از جنگ‌های بالکان برمی‌گردد. در آن زمان، هر دو کشور به دنبال گسترش روابط اقتصادی و تجاری بودند و این همکاری‌ها به تدریج در زمینه‌های مختلفی مانند کشاورزی، صنایع غذایی و انرژی شکل گرفت. با این حال جنگ‌های بالکان در دهه۱۹۹۰ و تحولات سیاسی و اقتصادی ناشی از آن، روابط تجاری دو کشور را تحت تاثیر قرار داد و موانع زیادی بر سر راه همکاری‌ها ایجاد کرد. پس از پایان جنگ‌ها و با بهبود اوضاع سیاسی در صربستان، روابط ایران و صربستان دوباره آغاز شد.
در اوایل دهه۲۰۰۰، دو کشور به دنبال تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری بودند و توافقات اولیه‌ای در این زمینه به امضا رسید. این توافقات شامل همکاری در زمینه‌های مختلف مانند انرژی، کشاورزی و صنایع و نشان‌دهنده تمایل دو کشور به گسترش روابط اقتصادی بود. در سال‌های اخیر باتوجه به تغییرات جهانی و نیاز به تنوع در بازارهای صادراتی، ایران و صربستان تلاش کردند روابط تجاری خود را تقویت کنند. برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و سفرهای تجاری از جمله اقداماتی بود که به منظور افزایش تعاملات اقتصادی انجام شد. این اقدامات به افزایش شناخت و همکاری‌های تجاری بین دو کشور کمک کرده و زمینه را برای گسترش صادرات و واردات فراهم کرد.
چالش تکراری تحریم‌ها
تا به اینجا از مزیت‌ها و پتانسیل‌های تجارت برای دو کشور گفتیم اما نباید چالش‌های موجود را فراموش کرد؛ تحریم‌ها چالشی است که بر تمام فرصت‌های تجاری کشور سایه افکنده و بدون شک تجارت با صربستان نیز از این موضوع مصون نیست. علاوه‌براین زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و لجستیک نیز از دیگر چالش‌های موجود است؛ مسیرهای حمل‌و‌نقل بین ایران و صربستان به اندازه کافی توسعه‌یافته نیستند و این امر می‌تواند بر هزینه‌های حمل‌و‌نقل و زمان تحویل کالاها تاثیر بگذارد و نهایت رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی در بازار صربستان را کاهش دهد. مسائل مربوط به قوانین و مقررات تجاری نیز یکی دیگر از چالش‌های موجود است. تفاوت‌های قانونی و نظام‌های تجاری در دو کشور به نسبت باقی جهان دارای پیچیدگی‌هایی در فرآیندهای صادرات و واردات هستند و مواردی مانند تعرفه‌ها، مجوزها و الزامات استانداردهای کیفیت نیز در این میان می‌تواند بر روند تجارت تاثیر منفی بگذارد.
اهمیت ژئوپلیتیک در اروپا
فراز چمنی، رایزن بازرگانی ایران در صربستان ضمن برشمردن مزیت‌های تجاری ایران و صربستان، پیش‌بینی کرد که تجارت دو کشور تا پایان سال۱۴۰۵، به ۳۰۰ تا ۴۰۰میلیون دلار ارتقا پیدا کند. وی با اشاره به اهمیت بازار صربستان برای ایران گفت: صربستان با جمعیت کمتر از ۷میلیون نفر شاید به تنهایی بازار بزرگی تلقی نشود اما اهمیت این بازار از حیث ژئوپلیتیک آن در قاره اروپا برای ما دارای اهمیت است و وجود زیرساخت‌های تجاری این کشور می‌تواند به‌عنوان هاب تجاری تلقی شود.
به گزارش بازار، وی با بیان اینکه صربستان ۱۵منطقه آزاد تجاری دارد، تصریح کرد: شرکت‌هایی که در مناطق آزاد مستقر هستند، کالاهای تولیدی خود را می‌توانند با تعرفه صفر به کل اتحادیه اروپا صادر کنند، همچنین صربستان در موافقتنامه تجارت آزاد با حوزه‌های مهمی همچون اتحادیه اروپا، اتحادیه اوراسیا، چین، ترکیه، مصر، امارات‌متحده عربی و کشورهای منطقه بالکان در ارتباط است. این درحالی است که هنوز این کشور به عضویت اتحادیه اروپا درنیامده است.
تلاش طرف ایرانی برای توسعه تجارت با صربستان
چمنی با تاکید بر مستقر شدن زیرساخت‌های تولیدی و صادراتی ایران در صربستان، اضافه کرد: اواخر۱۴۰۲، رایزن بازرگانی ج.ا ایران به صربستان اعزام شد و این اقدام نوعی تلاش طرف ایرانی برای توسعه تجارت با صربستان بود تا پیش از اعزام رایزن بازرگانی حجم تجارت رسمی دو کشور، چیزی در حدود ۲۹میلیون دلار بوده است اما تلاش کردیم با تشویق شرکت‌های ایرانی برای استقرار و احداث خط تولید یا کارگاه‌های بسته‌بندی و مراکز صادراتی در کشور صربستان، زمینه‌های تجارت را در این کشور توسعه دهیم، همچنین شرایط ثبت شرکت، معرفی وکیل، مشاور حقوقی، مشاور املاک و مشاوران خبره بازار را دنبال کردیم.
به گفته وی، در پایان سال۱۴۰۳ حجم تجارت دو کشور به حدود ۶۵میلیون دلار نزدیک شد که به نظر می‌رسد ۴/۵۵درصد افزایش داشته است. لازم به ذکر است که تراز تجاری همچنان برای ایران مثبت است.
مهم‌ترین کالاهای تجاری دو طرف
چمنی ضمن برشمردن مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به صربستان در یک‌سال گذشته گفت: پلی استایرن، پلی اتیلن، خرما، پسته، انجیرخشک، انبه و آناناس تازه، تنباکو، قیر و محصولات نفتی مهم‌ترین کالاهای صادراتی و کود فسفات، ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات رآکتورها، غلات، نهاده‌های دامی، بذر و نهال، مواد شیمیایی غیرارگانیک، چوب و برخی تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی مهم‌ترین کالاهای وارداتی از صربستان بودند.
وی گفت: انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد ایران و صربستان، استقرار مرکز توزیع و صادرات مجدد خرمای ایران در صربستان، استقرار مرکز توزیع و صادرات مجدد محصولات نفتی و پتروشیمی ایران در صربستان، حضور بازرگانان دو کشور در رخدادهای نمایشگاهی و مبادله هیات‌های تجاری، فعال کردن گمرکات خصوصی صربستان برای تسهیل و تسریع ورود کالاهای ایرانی به بازار، ایجاد زمینه همکاری‌های شرکت‌های پیمانکاری ایرانی و صرب در پروژه‌های مشترک، فعال کردن خطوط اتوبوسرانی و هوایی با هدف مبادله گردشگر، تاسیس نخستین فروشگاه‌ها و رستوران‌های زنجیره‌ای ایرانی در کشور صربستان می‌تواند جزو مهم‌ترین اقدامات برای توسعه تجارت دو کشور باشد.
