22 - 07 - 2023
دردسرهای مسکو برای تهران
رییس سازمان سیا نسبت به «تاثیر همکاریهای دفاعی ایران و روسیه در منطقه» ابراز نگرانی کرد
گروه سیاسی- روابط ایران و روسیه که بهزعم بسیاری از ناظران داخلی، عمدتا در راستای منافع و مقاصد مسکو بوده و نتایج و پیامدهایش برای تهران، اغلب تحریم اقتصادی است و فشار و محدودیتهای سیاسی، حالا چندهفتهای است که از جهاتی دیگر موجبات نگرانی و نارضایتی ایرانیان را فراهم آورده است؛ نگرانی و نارضایتی گستردهای که مشخصا وقتی به اوج رسید که وزیر امور خارجه روسیه کنار وزیران خارجه شورای همکاری خلیجفارس ایستاد و امضایش را پای بیانیهای زد که آشکارا در تضاد با تمامیت ارضی ایران بود و مالکیت جزایر سهگانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را به چالش میکشید.
آنچه اما حالا بار دیگر واکنش کشورهای غربی و مشخصا اتحادیه اروپا را برانگیخته و خروجیاش برای تهران، در تحریمهای بیشتر و محدودیتهای افزونتر بروز کرده، سطح دیگری از روابط تهران- مسکو است؛ روابطی که البته جمهوری اسلامی حاضر به پذیرش آن، دستکم با آن روایتی که کشورهای غربی مدعی میشوند، نیست و با این حال، اتحادیه اروپا حالا در آخرین واکنشش به آنچه درخصوص این روابط نظامی-امنیتی ادعا میکند، «تدابیر محدودکننده» تازهای است که این اتحادیه علیه ایران اندیشیده است. تدابیری که اتحادیه اروپا روز پنجشنبه هفتهای که گذشت، با ادعای «حمایت نظامی ایران از سوریه و جنگ روسیه در اوکراین» اعمال کرد و در بیانیهای که بهمنظور تشریح جزئیات آن منتشر شد، اعلام کرد: «مطابق با تدابیر محدودکننده جدید، اتحادیه اروپا از صادرات قطعاتی که در ساخت و تولید پهپاد به کار میروند، به ایران منع شده است.» بنابر بیانیه اخیر اتحادیه اروپا، این تدابیر که میتواند علیه اشخاصی اعمال شود که حامی برنامه پهپادی ایران بوده یا در آن دخیل هستند، شامل گسترهای از اقدامات میشود که از محدودیتهای مسافرتی برای این افراد تا توقیف اموال آنان را دربر میگیرد؛ تدابیری که بنابر این بیانیه، «مکمل سه بسته تحریمی پیشین اتحادیه اروپا علیه اشخاص و نهادهایی» است که «در برنامه پهپادی ایران دخیل هستند.» شورای اروپا همچنین اسامی شش فرد ایرانی را بهدلیل آنچه «حمایت از تهاجم روسیه علیه اوکراین (با استفاده پهپاد) و همچنین حمایت از سوریه (با استفاده از سیستم ضدهوایی)» خواند به دو فهرست تحریمی خود اضافه کرد. این در حالی است که بنابر اعلام اتحادیه اروپا، اموال افراد تحریمشده، بلوکه شده و شهروندان و شرکتهای اتحادیه اروپا از تبادلات مالی با آنها منع خواهند شد. همچنین تدابیر مسافرتی علیه این اشخاص اعمال خواهد شد که باعث میشود این افراد نتوانند وارد خاک اتحادیه اروپا شوند یا از اراضی کشورهای عضو این اتحادیه برای سفر به مقاصد دیگر استفاده کنند. اتحادیه اروپا که اعلام کرده اقدامات تحریمی تازهاش نشاندهنده «عزم اتحادیه اروپا در پاسخدهی سریع و قاطع به اقدامات ایران» است، همچنین «هرگونه ارسال پهپادهای ایران به روسیه و استفاده مرگبار آنها در تهاجم علیه اوکراین را محکوم کرده است.»
بیانیه اخیر اتحادیه اروپا و مشخصا تحریمهای تازهای که این نهاد علیه ایران وضع کرده خیلی زود، با واکنش سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی مواجه شد. ناصر کنعانی که روز گذشته بار دیگر موضع رسمی جمهوری اسلامی در قبال اتهام ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه را تکرار کرد، این ادعا را «اتهامی بیاساس» خواند و گفت: «هرگونه تلاش برای مرتبط کردن جنگ اوکراین به همکاریهای دوجانبه جمهوری اسلامی ایران با روسیه، اقدامی صرفا با اهداف سیاسی است.» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی که تاکید کرد ایران بارها مخالفت صریح و مکرر خود را با جنگ اوکراین اعلام کرده، خواستار تسریع در خاتمه دادن به این نزاع نظامی از «مسیر دیپلماتیک» شد و گفت: «متاسفانه غرب با انگیزههای سیاسی و با توسل به طرح ادعاهای واهی و اثباتنشده، سعی در تداوم بهکارگیری سیاست ناکارآمد و شکستخورده اعمال تحریم علیه ملت ایران دارد.»
در حالی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی بار دیگر، آنچه را که ازسوی اتحادیه اروپا و البته ایالاتمتحده درخصوص همکاری نظامی و امنیتی ایران و روسیه مطرح میشود، «بیاساس» و ناشی از «انگیزههای سیاسی» دانست که همزمان، رییس سازمان سیا بار دیگر نسبت به آنچه «تاثیر همکاریهای دفاعی ایران و روسیه در منطقه» خواند، ابراز نگرانی کرده است. آنطور که پایگاه خبری جوییش اینسایدر گزارش داد، ویلیام برنز در سخنرانی در نشست امنیتی اسپن مدعی شد که توسعه بیشتر شراکت دفاعی ایران و روسیه میتواند دربردارنده خطراتی برای شرکای آمریکا در خاورمیانه باشد. رییس سازمان سیا همچنین در این نشست ادعای اوکراین و متحدان غربی این کشور را مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه و عرضه پهپادهای جنگی برای استفاده در جنگ اوکراین از سوی ایران به روسیه تکرار کرد و در ادامه مدعی شد که روسیه قرار است در ازای دریافت پهپادهای جنگی از ایران، به این کشور «جنگندههای پیشرفته» عرضه کند؛ جنگندههایی که به باور این چهره امنیتی ایالاتمتحده، دوستان آمریکا در منطقه را تهدید میکند. او گفته «ما شاهد نشانههایی بعضا علنی درباره این بودهایم که ایران درباره عرضه موشکهای بالستیک به روسیه که یکی از موارد مورد مطالبه آنها بوده، تردید کرده که یک دلیلش این است که ایرانیها نهتنها نگران واکنش ما، بلکه نگران اروپاییها هم هستند.»
اما چنانکه پیشتر اشاره شد، جمهوری اسلامی طرح چنین ادعاهایی را نیز «بیاساس» میداند. چنانکه همین دیروز ناصر کنعانی در بخشی از سخنانش در واکنش به بیانیه اخیر اتحادیه اروپا، بار دیگر بر این موضع جمهوری اسلامی تاکید کرد. با این همه در حالی که سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران روز گذشته تاکید کرده که «جمهوری اسلامی حق خود را برای اقدام متقابل و متناسب علیه اقدامات تحریمی اتحادیه اروپا و اعضای آن محفوظ میداند»، به باور بسیاری از ناظران، واکنش تهران به اقدام اخیر مسکو در راستای همراهی با کشورهای عضو همکاری خلیجفارس، واکنشی متناسب با اقدام و رفتار روسها نبوده است.
این در حالی بود که دبیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی همین دیروز بار دیگر در واکنش به بیانیه اخیر روسیه و شورای همکاری خلیجفارس درباره مالکیت جزایر سهگانه ایرانی واقع در خلیجفارس موضعگیری کرد و به ایسنا گفت: «هیچکس این موضع روسها را قبول ندارد و به واقع این موضع جای تعجب دارد.» سیدعباس عراقچی در ادامه همچنین گفت: «در حالی که در مسائل دیگر همکاریهای نزدیکی میان ایران و روسیه وجود دارد، روشن نیست که چرا اینجا چنین حرکتی انجام میشود!»
روسها البته هنوز پاسخ روشنی به این پرسش اساسی که حالا ظاهرا حتی دبیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی نیز پاسخ روشنی برای آن ندارد، ندادهاند. با این همه اما آنها، کماکان سعی دارند بر نقشی که بهادعای خودشان در پیشبرد مسیر مذاکرات هستهای ایفا کردهاند، تاکید کنند. نقشی که البته وزیر خارجه پیشین ایران چند نوبت در موثر بودنش ابراز تردید کرده، اما نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین کماکان اصرار دارد که آنچه مانع از دستیابی طرفین به یک توافق پایدار و مشخصا احیای برجام شده، «رویکرد شرکای اروپایی توافق هستهای و آمریکا در روند مذاکرات احیای توافق در وین» بوده است. آنطور که روزنامه روسی ایزوستیا در گزارشی آورده، میخائیل اولیانوف در گفتوگو با این روزنامه، چشمانداز احیای توافق هستهای را «بسیار مبهم» خوانده و گفته است: «اجازه دهید یادآور شوم که مذاکرات احیای توافق هستهای از آوریل ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲ در وین برگزار شد. تصمیمی با جزئیات مفصل اتخاذ شد که لغو مرحلهای تمام تحریمهای آمریکا علیه ایران و همزمان با آن، بازگشت تهران به معیارهای برجامی برنامه هستهایاش در آن مقرر شده بود، اما فرصت مناسب از بین رفت و در مدت یک سالونیم گذشته، هیچ اتفاقی نیفتاده است.» این دیپلمات روس با انتقاد از رویکرد فرانسه، انگلیس و آلمان، شرکای اروپایی توافق هستهای و آمریکا در روند احیای توافق گفت که مشکل اصلی موضعی بوده که این کشورها اتخاذ کردند! به گفته اولیانوف، شرکای غربی برجام، تمایلشان را به برجام از دست دادهاند. موضعی که این دیپلمات روس آن را «اشتباهی راهبردی» میداند، چراکه معتقد است تکلیف پرونده هستهای ایران «نامعلوم» است و «هر لحظه امکان دارد که تنشها با پیامدهایی به شدت ناخوشایند گسترش یابد!»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد