19 - 10 - 2020
درجستوجوی صلح
آرزو فرشید – عبداللهعبدالله رییس شورایعالی مصالحه ملی افغانستان پیش از ظهر دیروز به تهران رسید تا در سفری سهروزه با مقامات ایرانی گفتوگو کند. راههای گسترش روابط دوجانبه و صلح و ثبات افغانستان محور اصلی رایزنیهای وی در ایران است و آنطور که «مجیب الرحمن رحیمی» مشاور ارشد شورایعالی مصالحه ملی افغانستان پیش از سفر عبدالله به تهران گفته بود، وی در این سفر، مقامهای ایرانی را در جریان آخرین تحولات و پیشرفتهای گفتوگوی صلح این کشور قرار خواهد داد. رییس شورایعالی مصالحه ملی افغانستان همچنین در این سفر از مقامهای ایرانی خواهد خواست با دولت و مردم افغانستان همکاری و از روند صلح حمایت کنند تا صلح و ثبات پایدار در افغانستان و منطقه مستقر شود.
لازم به ذکر است که عبدالله قبل از تهران به پاکستان و دهلی نو رفته بود تا حمایت و کمک آنان را نیز برای تحقق صلح و ثبات در کشورش جلب کند. او در تلاش است برای حمایت از روند صلح افغانستان و به ثمر رسیدن مذاکرات دوحه یک اجماع منطقهای بسازد.
عبداللهعبدالله را در این سفر شماری از مقامهای دولتی، وزارت خارجه و شماری از اعضای مجلس نمایندگان همراهی میکنند.
دیدار با ظریف و سایرین
رییس شورایعالی مصالحه ملی افغانستان روز گذشته با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان ملاقات و گفتوگو کرد. سعید خطیبزاده سخنگوی وزارت امور خارجه در صفحه توئیتر خود از برگزاری این نشست خبر داد و با بیان اینکه افغانستان آباد، مستقل، توسعهیافته و با صلح و ثبات خواست همیشگی ایران بوده است، خاطرنشان کرد: تمامی مساعی خود را برای کمک به گفتوگوهای اصیل بینالافغانی به کار خواهیم گرفت.
ظریف نیز در این دیدار بر حمایت جمهوری اسلامی ایران از روند صلح به رهبری و مدیریت افغانها و توافقات شرکتکنندگان در گفتوگوهای بینالافغانی تاکید کرد. وی همچنین از مشارکت عبدالله در روند سیاسی و پذیرش مسوولیت شورایعالی مصالحه ملی افغانستان قدردانی و مشارکت طالبان در ساختار سیاسی افغانستان را مورد حمایت کشورمان ذکر کرد.عبداللهعبدالله رییس هیات شورایعالی مصالحه ملی جمهوری اسلامی افغانستان نیز در این دیدار آخرین تحولات جاری در صحنه داخلی افغانستان و آخرین وضعیت مربوط به گفتوگوهای بینالافغانی را تشریح کرد.
گفتنی است رییس شورایعالی مصالحه ملی افغانستان قرار است بعدازظهر فردا با دریابان علی شمخانی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورایعالی امنیت ملی دیدار و گفتوگو کند. روند مذاکرات میان دولت افغانستان و گروه طالبان، مناسبات دوجانبه و آخرین تحولات منطقهای، اصلیترین محورهای گفتوگو میان عبدالله با دبیر شورایعالی امنیت ملی کشور خواهد بود.
استفاده از نفوذ ایران
هدف عبدالله از سفر به تهران مشخص است اما نتیجه رایزنیهای وی خیر. به خصوص با در نظر داشتن اینکه مواضع اعلامی جمهوری اسلامی ایران همواره بر حمایت از صلح و ثبات در این کشور تاکید داشته است، باید منتظر ماند و دید که آیا رایزنیها بر این حمایتها میافزاید یا خیر؟ همچنین باید دید که در اقدامات عملی ایران چه تاثیری دارد و آیا واقعا کمکی به مذاکرات صلح افغانستان خواهد شد؟
سیدجلال ساداتیان کارشناس مسائل منطقه در گفتوگو با «جهانصنعت» به شرح آثار سفر عبداللهعبدالله به تهران در روند دستیابی به صلح در این کشور پرداخت و گفت: «افغانستان سالهاست درگیر مسائل و مشکلات خاص خود است. یعنی در داخل دچار مسائل قومیتی و کشمکشهای خاصی است که بارزترین آن بین خود آقای عبدالله و رییسجمهور کرزی است. بخشی از قضیه اما به مسائل نظامی و طالبان که مشکلات خاصی را برای افغانستان ایجاد کرده، کشیده شده است. سرکوبهایی که آمریکاییها میخواستند انجام دهند و حتی طوایف شمال پاکستان که میگفتند پناه طالبان است را در نظر داشت نیز جواب نداد.»
وی با اشاره به مذاکرات دوحه گفت: «مذاکرات اخیر در قطر یکسری تفاهمات ایجاد کرد اما مساله نهایی نشد. بحث آزاد کردن زندانیان طالبان نزد دولت با چالشهایی مواجه شد. بخشی آزاد شدند و کرزی درباره بخشی زیر بار نرفت و در حالی که آمریکاییها برای او تصمیم گرفته بودند، اصرار داشت که خودش باید تصمیم بگیرد. در نهایت او هم تسلیم شد و بخش عمدهای از زندانیان آزاد شدند اما این هم مسائل را حل نکرد زیرا طالبان مشارکت در حاکمیت را میخواهدو. این در حالی است که تفکرات آنان نمیتواند جامعه امروز افغانستان را اداره کند. به هرحال بخشی از جامعه افغانستان دیگر مدرن شده و به دنبال حکومت خاص خود است.»
این کارشناس مسائل بینالملل افزود: «مغایرت بین نگاه جامعه و طالبان ریشهای است و به این راحتی حل نمیشود مگر اینکه یکی از طرفین بخواهد کوتاه آید. قاعدتا جامعه امروز افغانستان در موضعی نیست که کوتاه آید و نگاه شریعتی طالبان را بپذیرد.»
وی درباره نقش ایران در حلوفصل این مسائل نیز گفت: «ایران با نفوذی که در افغانستان دارد و گفتوگوهایی که تقریبا با همه گروههای موجود در این کشور انجام داده است، میتواند اثرگذار باشد. بخشی از این گفتوگوها نیز با خود طالبان بوده است و حتی ابتدا گلایههایی ایجاد کرد و جوی علیه ایران به راه انداخت. برخی میگفتند ایران پناهدهنده به طالبان است در حالی که ایران بیشتر خواهان مذاکره با آنان بود تا بداند که چه میگویند. تاحدودی توانسته بود اعتمادشان را جلب کند بدون اینکه با عقاید و عملکرد طالبان موافقت و همراهی داشته باشد. در این شرایط نفوذی که ایران بر طالبان هم دارد سبب شده یکی از طرفهای مورد مذاکره باشد بلکه بتواند در حل مسائل کمک کند.»ساداتیان همچنین به موضوعات دیگری که میتواند در این سفر مورد گفتوگو قرار گیرد اشاره کرد و گفت: «ما با افغانستان که آقای عبداللهعبدالله مسوول اجرایی آن است مسائل بسیاری داریم از جمله هیرمند، پناهندگان و مهاجرانی که به ایران میآیند. همچنین تبادلات تجاری از جمله صادرات سوخت به افغانستان و…. این موارد همه از جمله موضوعاتی است که طرفین علاقهمند به گفتوگو درباره آن هستند.»
روابط تهران و کابل
سایر کارشناسان و تحلیلگران نیز تقریبا همین نظر را دارند، مثلا پیرمحمد ملازهی در یادداشتی برای «جهانصنعت» به تلاش عبدالله برای کمک به روند صلح و امیدواریهای وی اشاره کرده اما امیدی به ثمربخشی عملی این سفر ندارد.
برخی دیگر از کارشناسان اما معتقدند که توضیحات آقای عبدالله در این سفر از آنچه اخیرا در دوحه اتفاق افتاده است میتواند تاثیری در روابط تهران و کابل داشته باشد. ابوالفضل ظهرهوند سفیر اسبق ایران در افغانستان نیز معتقد است که رییس شورای مصالحه افغانستان برای دریافت نظرات مشورتی کشورهای همسایه به تهران سفر کرده و هدف او دریافت نظرات مشورتی کشورهای همسایه و کمکهای احتمالی، برونرفت پروسه مذاکرات صلح از بنبست کنونی است.وی در گفتوگویی گفته است: «وضعیتی که اکنون در دوحه پیش آمده و بنبستی که طرفهای مذاکرهکننده دولت افغانستان در مقابل طالبان با آن مواجه شده، وضعیت پیچیدهای را به وجود آورده است که میتواند بر سرنوشت و موقعیت افغانستان موثر باشد.»ظهرهوند با اشاره به اینکه نیروهای آمریکایی در حال خروج از افغانستان هستند، گفت: «قطعا توضیحات آقای عبدالله از اتفاقات در خلال دو ماه اخیر و اتفاقات دوحه، میتواند در آینده روابط تهران و کابل موثر باشد.»
نقش بازیگران منطقهای
درست است که ایران همواره از برقراری صلح و ثبات در افغانستان حمایت کرده و همچون اکنون از به کارگیری تمام تلاش و مساعی خود خبر داده است اما وضعیت موجود در این کشور و بنبستی که مذاکرات دوحه بعد از آن همه هیاهوی رسانهای با آن مواجه شد نشان میدهد که این تلاشها و همراهیهای رسمی و تشریفاتی به قدر کفایت نبوده است. حال که طرف آمریکایی نتوانست افتخار برقراری صلح را از آن خود کند و ایران نیز تا اندازهای با خواستهها و انتظارات طالبان آشنا شده است، شاید بتوان چشمانتظار تغییری در اوضاع و احوال این کشور بود. با این فرض مذاکرات عبداللهعبدالله در تهران و البته مذاکرات وی با سایر کشورهای منطقه که در این کشور منافع و نفوذی دارند، اثرگذار و قابل تامل خواهد بود.حال باید منتظر ماند و دید که رییس شورای مصالحه میتواند از نفوذ ایران بهره گیرد و طالبان را رام کند؟ ناگفته نماند که این گمانه با در نظر داشتن شایعاتی که اخیرا حول محور اثرگذاری منازعات ایران و آمریکا در روند صلح افغانستان وجود داشت، تقویت میشود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد