13 - 12 - 2019
خوانهای ناتمام
«جهان صنعت»- طبق وعدههای دولت اگرچه رونق تولید در تمام سالها جزو برنامههای وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده است اما در سال ۹۸ با توجه به نامگذاری این سال این وزارتخانه برنامههای ویژهای برای دستیابی به این امر مهم طراحی کرده است. باز هم از سوی یکی از معاونان وزارت صمت، برنامههای توسعه ساخت داخل با پنج محور تشریح شد. این در حالی است که در همان ابتدای سال، هفت محور در زمینههای توسعه تولید و تعمیق ساخت داخل در اولویت اقدامات این وزارتخانه قرار گرفت. حالا پس از گذشت چهار ماه، امروز باز هم پای توسعه ساخت داخل به میان آمد و معاون امور صنایع وزارت صمت برنامههای توسعه ساخت داخل در وزارت صنعت، معدن و تجارت محورهای تکراری داشت. همه بر این باورند که تولید چنانچه به راه بیفتد، هم میتواند مشکلات معیشتی را حل کند و تمام نیاز کالاها و محصول را تامین کند، هم میتواند مشکل اشتغال را برطرف کند، هم میتواند مشکل کاهش ارزش پول ملی را تا حدود زیادی برطرف کند. اما آنچه در این میان دغدغه بسیاری از کارآفرینان و کارفرمایان در بخشهای تولیدی کشور است، موانع متعدد بر سر راه رونق تولید و کسبوکارهاست که خوشبختانه مسوولان با در نظر گرفتن محورها و طرحهای نوشته شده تنها روی کاغذ قصد برطرف کردن موانع را دارند!
در واقع در چند سال اخیر تولید و رونق اقتصادی محور نامگذاریهای سال بوده تا با تاکید بر این مولفه زمینه توسعه کشور فراهم شود، هر چند در یک بازه زمانی چندساله از سال ۱۳۹۳ تمرکز دولت بر کاهش تورم بود، اما بعد از آن نیز سیاستهایی که منجر به رشد اقتصادی متکی بر بخش مولد باشد چندان محسوس نبود و در سال ۹۶ با اجرای طرح رونق نزدیک به ۲۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به واحدهای تولیدی کوچک و متوسط توزیع شد و بعد از آن نیز در اواخر سال ۹۶ و ابتدای سال ۹۷ مدعی اجرای طرح نوسازی صنایع شد که در عمل خروجی نداشت.
رها شدن اولویتها
مهمترین موانع تولید از نظر فعالان اقتصادی، مواردی همچون غیرقابل پیشبینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات، بیثباتی سیاستها، قوانین و مقررات و رویههای اجرایی ناظر بر کسبوکار، دشواری تامین مالی از بانکها و فساد و سوءاستفاده افراد از مقام و موقعیت اداری در دستگاههای اجرایی عنوان شده است. بسیاری بر این باورند که در شرایط تحریم، تهیه مواد اولیه و دستگاههای تولیدی به روز دنیا، سدی بر سر راه تولید است. برخی دیگر معتقدند که صادرات به عنوان پیشران تولید در کشور، با بحران بازگشت ارز مواجه است و صادرکننده محصولات ایرانی برای رقابت با تولیدکنندگان دیگر کشورها با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم میکند و حتی قوانین متعدد نظام بانکی و گمرکی در مسیر صادرات، انگیزه را از تولیدکننده گرفته است. عدهای دیگر مشکلات اداری در مسیر اخذ مجوز کسبوکار و مالیاتهای سنگین از تولیدکننده آن هم در این شرایط اقتصادی را به عنوان مانعی بزرگ در راه تولید میدانند. در این میان برخی کارشناسان اقتصادی، تخصیص ارز دولتی برای واردات کالاهای اساسی را به عنوان عاملی در جهت تضعیف تولیدکننده داخلی معرفی میکنند و معتقدند که تولیدکننده در شرایطی که با چنین رشد تورمی شاخص بهای تولیدکننده به فعالیت خود ادامه میدهد، دیگر توان رقابت با کالاهایی که با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شدهاند را ندارد و در نتیجه با این سیاست ارزی، تولید داخلی زمین میخورد. برخی اقتصاددانان نیز بر این باورند که دولت در هر شرایطی باید تمرکز خود را بر مهار تورم قرار دهد و پس از فروکش کردن دامنههای تورم به فکر بخش تولید باشد، اما ممکن است مهار تورم هزینه جبرانناپذیری بر بخش اشتغال و تولید داشته باشد. با وجود این ضعفهایی که در اجرای برنامههای حمایت از تولیدمطرح است، فرشاد مقیمی با اشاره به برنامه توسعه ساخت داخل در سال ۹۸ میگوید: برنامهریزی و اجرای زیرساختهای مورد نیاز اجرای قانون جدید حداکثر استفاده توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، محور نخست توسعه ساخت داخل است. به گفته معاون امور صنایع وزارت صمت برنامههای توسعه ساخت داخل در وزارت صنعت، معدن و تجارت، داخلیسازی کالاهای خارجی پرمصرف و با ارزش افزوده بالا، مدیریت واردات کالاهای خارجی، پیگیری بهبود کیفیت کالاهای داخلی، ترویج مصرف کالاها و خدمات داخلی، پنج محور از محورهای توسعه و تعمیق ساخت داخل است.
تکرار برنامهها
رضا امیدوارتجریشی با تاکید بر اینکه امروز زمان بررسی و آزمون و خطا نیست باید هر چه سریعتر برنامههایی که برای برونرفت از مشکلات و چالشهای بخش تولید طراحی شده است عملیاتی شود به «جهان صنعت» میگوید: سالهاست صنعت کشور به دنبال راه گریزی برای خروج از مشکلات است. این عزم ملی به ویژه حمایتهای دولت و وزارت صمت را میطلبد. چالشهایی که هر روز فعالان صنعتی و کارشناسان روی آن بارها تاکید و عنوان شده است میتواند یک صنعت را از بین ببرد. این مسوول با اشاره به اینکه برای رسیدن به اهداف توسعهای لازم است یک برنامه مدون و صحیح داشته باشیم اما این موضوع که باید هر روز نسخه جدیدی در راستای حمایت از تولید نوشته شود نامناسب و غیرکارشناسی است چراکه تولیدکننده و صنعتگر با توجه به شرایط حاضر و برنامهای که در ابتدا از سوی مسوولان طراحی میشود قصد عبور از مشکلات را دارد. وی تصریح کرد: اما متاسفانه با تغییر در طراحیهای به عمل آمده هرچند به موازات یکدیگر، راه به کلی برای بخش تولید کشور مسدود میشود. تجریشی تاکید داشت: بهتر است به جای اینکه با جلسات متعدد وقت و زمان صرف پیادهسازی طرحهای تکراری شود به دنبال اجرای آن باشند چراکه دیگر وقتی باقی نمانده است. رییس خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران با یادآوری این موضوع که هر سال با افزوده شدن بندهای حمایت از تولید، به دنبال تقویت بنیه ساخت داخل هستند اما با افول بخشهای مختلف صنعت و تولید بحران این بخش را بیشتر فرا میگیرد. تجریشی با تاکید بر اینکه یکی از مهمترین دلایلی که باعث شده صنعت کشور نتواند رشد کند و به چشماندازی که برای آن ترسیم شده برسد، ناتوانی در برنامهریزی است. در هیچ جای دنیا تولیدکننده با این شرایط به تولید ادامه نمیدهد چراکه مهیا نبودن امکانات و ابزارهای تولید آسیبهای جبرانناپذیری را به این بخش وارد میسازد. به اعتقاد رییس خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران در تمام کشورها تولیدکنندگان باشرایط با ثباتی روبهرو هستند و میتوانند سالانه برنامهریزی کنند ولی تولیدکنندگان ایرانی مجبور هستند روزانه برای صنعت خود برنامهریزی کنند. تجریشی از مهمترین مشکلات صنعتگران که سال به سال بر آن افزوده میشود را نوسانات ارزی دانست و ادامه داد: تحریمهای بینالمللی و خودتحریمی دو مقولهای جدا از هم اما در یک مسیر هستند که همین مصائب شرایط را برای ادامه فعالیتهای تولید سختتر از گذشته کرده است.
سایه رکود بر سر بیش از ۲۰ درصد واحدهای تولیدی
حتی معاون وزیر صمت و رییس هیاتمدیره و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران نیز بر رکود فعالیتهای بین ۲۰ تا ۲۲ درصد واحدهای تولیدی کشور تاکید دارد. محسن صالحینیا چنین بیان میکند که در حدود ۸۵۰ شهرک و ناحیه صنعتی در حال بهرهبرداری در کل کشور سیاستگذاری لازم را انجام میدهند که حدود ۴۴ هزار واحد در این شهرکها مستقر هستند. طبق وجود سامانه آنلاینی که وجود دارد و وضعیت واحدها را نشان میدهد، مشخص شده فعالیتهای بین ۲۰ تا ۲۲ درصد واحدهای تولیدی با رکود مواجه است.به گفته رییس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران، برنامههای مختلفی اعم از تامین تسهیلات، پایش وضعیت تولید، رفع مشکلات واحدها در صورت وجود مشکل با دستگاههای اجرایی در کارگروه رفع موانع تولید و… در دستور کار این سازمان قرار گرفته است. صالحینیا به ایلنا میگوید: تامین نقدینگی، رشد نهادههای تولیدی، رشد ۲ تا ۵/۲ برابری تامین مواد اولیه، نرخ ارز و هزینه مترتب بر تولید بیشترین مشکلات و تقاضای بیان شده از سوی واحدهای تولیدی است که به منظور استمرار تولید، نقدینگی لازم باید برای واحدها فراهم شود.
اهمالکاری در اجرای سیاستها
محسن بهرامیارض اقدس فعال بخش خصوصی که سالها در بدنه دولت حضور داشته، با انتقاد از روند تغییر و تحولات در برنامهریزی و سیاستهای اجرایی دولت به «جهان صنعت» میگوید: متاسفانه با هر وزیر جدید باید مصوبات و قوانین نیز تغییر کند و این به معنی اتلاف وقت در رسیدگی به مشکلات و حل چالشهای پیش روی صنعت و تولید است. به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، تاکنون کدام یک از قوانین مطرحشده در راستای حمایت از تولید به اجرا رسیده است. قانون بهبود فضای کسبوکار، قانون رفع موانع تولید و دهها موارد دیگر که تاکنون به دلیل سهلانگاریها تنها در حد قانون باقی مانده و هنوز هیچ ابلاغیهای برای رفع چنین موانعی از سوی دولتمردان مطرح نشده است. دلیل اینکه فضای کسبوکار بهبود پیدا نکرده این است که خیلی به مسیر بهبود آن نمیپردازیم. تلاش برای بهبود کسبوکار انجام شده اما کافی نیست. به گفته بهرامیارضاقدس، فضای کسبوکار به عوامل محیطی گفته میشود که بنگاه در آنها نقشی ندارد. او تاکید کرد: برای بهبود شرایط نمیتوان به دنبال طرح و محور باشید چراکه لازمه توسعه اجرای صحیح برنامه است. به گفته وی، زمانی میتوان ادعا کرد که در توسعه تولید و حمایت از داخلیسازی سهم داریم که سیاستها را بدون اهمالکاری به نتیجه برسانیم. بهرامیارضاقدس یادآور شد: دیگر تولید نسخه شفابخش نمیخواهد بلکه کارگروهی برای اجرای سیاستها میخواهد. این فعال بخش خصوصی ادامه داد: باید از اضافهگویی بپرهیزیم و به دنبال حل چالشهای صنعت کشور باشیم و مبنا را بر اجرای سیاستهای اعمال شده در راستای تحقق اهداف توسعه بگذاریم تا اینکه نسخههای جدید را برای این بخش بنویسیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد