خطر جدی در کمین امنیت غذایی
فاطمه عباس‌پور– تاریخ بار‌ها به ایرانیان آموخته است که کمتر موردی به اندازه حفظ و ارتقای امنیت غذایی در جامعه اهمیت دارد. صحبت از تاریخ کشوری است که طی قحطی بزرگ سال (۱۲۹۸-۱۲۹۶ هجری شمسی-۱۹۱۹-۱۹۱۷میلادی) نزدیک به ۴۰درصد از جمعیت خود را به سبب گرسنگی و سوء‌تغذیه و بیماری‌های ناشی از آن از دست داده است.
بانک جهانی امنیت غذایی را به‌صورت «دسترسی همه مردم در تمام اوقات به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم» تعریف کرده است. این تعریف که در کنفرانس رم نیز مورد تاکید قرار گرفته است بر سه عنصر «موجود بودن غذا»، «دسترسی به غذا» و «پایداری در دریافت غذا» استوار است. عنصر موجود بودن غذا تنها به میزان موادغذایی در مرزهای ملی که درگذشته عنصر اصلی امنیت غذایی بود، تکیه ندارد و امروزه شامل تولید (عرصه داخلی) و واردات مواد غذایی است بنابراین دولت‌ها نباید در هیچ‌یک از موارد واردات مواد غذایی و تولید داخلی از خود کم‌کاری نشان دهند.
چالشی برای تمام حوزه‌های اقتصادی
امروزه بحث تخصیص ارز تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ممکن برای تمام بخش‌های اقتصادی کشور شده است؛ چرخه معیوبی که به‌نظر می‌رسد کسی قصد مقابله با آن را ندارد. مهم نیست با فعالان کدام حوزه گفت‌وگو کنید؛ تمام آنها بر مشکلات گوناگونی که روند فرسایشی ثبت سفارش و تخصیص ارز پیش رویشان قرار داده و در بسیاری از حوزه‌ها در حال نابودکردن کسب‌وکارشان است، تاکید خواهند کرد. صحبت از امنیت غذایی به میان آمد. بدون شک بحث نهاده‌های کشاورزی یکی از مهم‌ترین متغیر‌های موجود در امنیت غذایی کشور‌هاست. نهاده‌های کشاورزی چین شامل طیف گسترده‌ای از محصولات و خدمات هستند که برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌شوند. این نهاده‌ها شامل بذر، کود، سموم دفع آفات و طیف گسترده از این قبیل موارد می‌شوند.
چالش جدی در کمین سفره مردم
نزدیک به شش‌ماه است واردکنندگان نهاده‌های کشاورزی هیچ‌گونه ارزی برای واردات دریافت نکرده‌اند و این موضوع امنیت غذایی کشور را در شرایط بغرنجی قرار می‌دهد چراکه واردات این محصولات ارتباط مستقیمی با ۴۰درصد سفره مردم دارد. کشاورزی یکی از ارزآورترین بخش‌های اقتصادی کشور است و بدون‌شک در میان‌مدت این حوزه تمام ارز دریافتی خود را به کشور وارد خواهد کرد؛ همچنین تمام رقم مورد نیاز واردات نهاده‌ها در حدود ۴۰۰تا ۵۰۰میلیون دلار است که نسبت به بسیاری از موارد دیگر رقم بالایی به‌شمار نمی‌رود اما با این وجود همچنان هیچ ارزی در شش‌ماه گذشته به واردکنندگان این حوزه تعلق نگرفته است.
سیدمهدی حسینی‌یزدی، رییس انجمن واردکنندگان سم، کود و بذر با انتقاد از عدم تخصیص ارز برای واردات نهادهای کشاورزی و معطلی پنج‌ماهه فعالان این حوزه به «جهان‌صنعت» گفت: خواسته واردکنندگان این است که دولت بدون چون و چرا اجازه دهد که ثبت سفارش‌ها انجام شود و تجار بتوانند با اعتبار خود سه تا چهارماه تا تخصیص ارز صبر کنند. وضع خوراک مردم، گندم، کلزا و نهاده‌ها اکنون در خطر جدی است و مشکلات فراوانی در این زمینه داریم و ارز ترجیحی نیز نزدیک به ۱۸ماه است که انجام نشده است.
وی ادامه داد: پنج ماه و نیم است که چه برای سم و چه برای کود به واردکنندگان سم و کود نداده‌اند. این موضوع را به جناب وزیر اطلاع دادیم و آنها هم به معاونان و مشاوران‌شان اطلاع دادند تا پیگیری کنند. به هر نحوی که بود امروزه نزدیک به شش‌ماه است که ارز مورد نیازمان جهت واردات به فعالان این حوزه داده نشده است.
سهمیه‌بندی سموم و نتایج زیان‌بار آن
رییس انجمن واردکنندگان سم، کود و بذر در ارتباط با نتایج رویکرد غلط در بحث تخصیص ارز نهاده‌ها در کشور گفت: تبعات نبود سم و کود بسیار سهمگین‌تر از آن است که بسیاری می‌پندارند. در مرحله نخست بدون سم و کود، ۳۰تا ۴۰درصد خوراک مردم تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و از دست می‌رود و ۴میلیون کشاورز و کاربر نیز در شغل‌شان به مشکل جدی برمی‌خورند.
حسینی‌یزدی با انتقاد از سهمیه‌بندی صورت‌گرفته برای واردات سموم گفت: اخیرا عده‌ای که هیچ سررشته‌ای در کشاورزی ندارند و مشکلات مزارع را نمی‌شناسند در سیستم وزارتخانه، سهمیه‌بندی را انجام داده‌اند که به‌مثابه تیر آخر بر پیکر این حوزه عمل کرده است و جدولی طراحی کرده‌اند که همه قوانین تهیه آفت‌کش را دستخوش تغییرات منفی کرده است.
وی ادامه داد: اگر همین امروز ثبت سفارش‌ها انجام شود حدود سه تا چهارماه طول می‌کشد تا تولیدکنندگان خارجی سم و کود را تولید کنند و تا آن را به ایران برسانند این مدت به هفت تا هشت ماه می‌رسد. این چالش هم به کشاورز و هم به مشتری نهایی آسیب می‌رساند. کشور بدون کود، سم و بذر شرایط بسیار دشواری را خواهد داشت.
دپو در گمرک و از بین رفتن خاصیت مواد
حسینی‌یزدی گفت: نمی‌دانم که در این بازار پول‌هایی که برای گوشت، برنج، مرغ و امثالهم که می‌دهند چگونه مشکلی ایجاد نمی‌شود اما برای رقم نسبتا ناچیز ۴۰۰میلیون دلاری این چنین به چالش می‌خورند و در نظر داشته باشید که این نهاده‌ها چندده برابر ارز خود را باز می‌گردانند. در حال حاضر تمرکز تنها بر نهاده‌هاست و آسیب‌های آن هم طبعا در انتظار کشور خواهد بود.
وی در خاتمه سخنان خود با اشاره به دپوی کالاها در گمرک گفت: بیشتر سموم از چین و هند و بنادر جنوبی وارد کشور می‌شوند و به علت هوای گرم و مدت‌زمان طولانی در صف، خاصیت‌های خود را از دست می‌دهند و برای بذر هم همین است. چنانچه گفتم نبود نهاده‌های کشاورزی ۳۰ تا ۴۰درصد امنیت غذایی را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. اگر خشکسالی‌های اخیر را هم در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که خطر تا چه اندازه در کمین امنیت غذایی است.
