28 - 04 - 2021
خطر ثبت میراث فرهنگی ایران به نام رقبا
«جهانصنعت»– پنج پرونده برای ثبت در فهرست میراث جهانی راهی یونسکو شدند تا در سال ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار گیرند. این پروندهها شامل مهرگان، عود، یلدا، ترکمندوزی و ابریشم ریسی است.
پروندههای جشن مهرگان بهصورت مشترک با تاجیکستان در اجلاس میراث ناملموس آذرماه سال گذشته ارسال شد. کارشناسان یونسکو درباره این پرونده ابهاماتی داشتند. از جمله اینکه چطور این جشن در کشورهای دیگر برگزار میشود و در تاجیکستان به آن مفصل پرداخته میشود و چه تفاوتهایی بین کشورها در برگزاری آن وجود دارد. ایران امسال به این پرسشها پاسخ داد تا بار دیگر این پرونده برای ثبت جهانی مورد بررسی قرار گیرد. البته جشن مهرگان در ایران توسط انجمنهای غیردولتی برگزار میشود اما دولت تاکنون توجه چندانی به آن نداشته و به طور جدی آن را برگزار نکرده است.
پرونده مشترک دیگر ایران هنر ساختن و نواختن عود بهصورت مشترک با سوریه بود که این پرونده نیز با همین سوالات و دلایل، ارسال شده بود بنابراین با پاسخگویی به این ابهامات دومین پروندهای بود که ایران آن را به یونسکو فرستاد.
پرونده سوم نیز مربوط به آیین یلداست که این پرونده دو سال نتوانست به عنوان سهمیه ملی، جهانی شود به همین دلیل قرار شد به صورت پرونده چندملیتی و مشترک با کشور افغانستان، به شورای ثبت یونسکو فرستاده شود.
پرونده ترکمندوزی نیز به عنوان پرونده چهارم مشترک با ترکمنستان ارسال شد چرا که ترکمندوزی در شهرهای شمال شرقی کشور بسیار رایج و دارای اشتراکات زیادی با ترکمنستان است.
اما نوغانداری یا ابریشمریسی نیز عنوان پرونده پنجمی است که قرار شده مشترک با کشور ترکیه، افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان در سال ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار گیرد.
این پروندهها آذرماه ۱۴۰۰ در شانزدهمین اجلاس کمیته میراث ناملموس که قرار است در سریلانکا برگزار شود، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
برخی کارشناسان مطلع از دلایل پذیرفته نشدن پرونده «عود» گفته بودند: تهیه این پرونده با مشارکت سوریه و بدون در نظر گرفتن دیگر کشورهای عربی که عود در آنها رواج دارد، اقدامی خطا بود. این پرونده توسط کسانی تهیه شد که پرونده کمانچه را تهیه کرده بودند. اینکه پرونده کمانچه از نظر کارشناسی، پرونده موفقی بود و در فهرست یونسکو ثبت شد و به همین دلیل هم انتظار میرفت که عود نیز در فهرست ناملموس یونسکو جهانی شود.
ایران در حالی چنین پروندهای را به یونسکو پیشنهاد کرده که ۱۷ رقیب جدی در ارتباط با خوشنویسی دارد. ۱۶ کشور عربستان سعودی، عراق، اردن، لبنان، فلسطین، یمن، مصر، الجزایر، تونس، مراکش، کویت، امارات، عمان، بحرین، سودان و موریتانی پروندهای با عنوان خوشنویسی عربی، دانش، مهارت و شیوهها تدوین کرده و به یونسکو تحویل دادهاند. از طرفی، ترکیه با ارسال پروندهای به نام «حسن خط، هنر باستانی خوشنویسی اسلامی» به دبیرخانه یونسکو، یکی از مدعیان جدی ثبت خوشنویسی به نام خود است.
میراث فرهنگی ایران، مایه مباهات مردم است
علیاصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در رابطه با پروندههای ارسالشده به یونسکو گفت: میراثفرهنگی کشور، هویت ملت و مایه مباهات هر ایرانی است. تهیه این همه پرونده کار سختی است، هر اثری که ثبت میشود خیالمان راحت است که حداقلهای حفاظت روی آن مترتب میشود، تخریب نمیشود یا تغییر ماهیت پیدا نمیکند. دوره مدیریتی ما با اوج تحریمها و مشکلات دولت روبهرو بود، باوجود تحریمها و مشکلاتی که داشتیم، تلاش کردیم تا بودجه وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی کاهش نیابد و بهویژه که از موضوعات خارج از بودجه خوب استفاده کردیم.
مونسان تصریح کرد: در شرایط سخت با تلاشی که همکارانمان داشتند در هر سه بخش مفید بودیم، به لحاظ راندمان و بهرهوری کار جزو سه وزارتخانه اول بودیم، بهرهوری به این معنا که چه چیزی به ما دادند و چه چیزی از ما گرفتند.
وزیر میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بیان کرد: نمایندههای مجلس شورای اسلامی برای ثبت جهانی پروندهها در استانها مشارکت خوبی داشتند و دارند. حمایت و حفاظت از میراثفرهنگی باید مردمی شود.
او افزود: با نشستی که با وزیر آموزشوپرورش داشتیم قرار شد میراثفرهنگی کشور وارد کتابهای درسی شود و آنها از این موضوع استقبال کردند. باید آموزش در خصوص آثار میراثفرهنگی جزو برنامههای ادارهکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی قرار بگیرد.
۴ پرونده مشترک با تاجیکستان
محمدحسن طالبیان، معاون میراثفرهنگی کشور گفت: سال گذشته در پانزدهمین اجلاس کمیته میراث جهانی ناملموس از چهار پرونده ارسالی، پروندههای مهارت ساختن و نواختن عود به صورت مشترک با کشور سوریه و جشن مهرگان به شکل مشترک با تاجیکستان به دلیل اصلاحاتی ریفر شد. این دو پرونده در سال جاری با رفع اصلاحات انجامشده و محدودیتهای اعمالشده (هر کشور یک پرونده) به یونسکو ارسال شد.
به گفته طالبیان در نوروز سالجاری سه پرونده ترکمندوزی به صورت مشترک با کشور ترکمنستان، نوغانداری و ابریشمریسی مشترک با کشور ترکیه، افغانستان، آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و جشن یلدا به صورت مشترک با کشور افغانستان برای طرح در اجلاس ۲۰۲۲ به یونسکو ارسال شده است.
معاون میراثفرهنگی کشور در ادامه به ارسال پرونده برنامه ملی برای پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران در سال گذشته اشاره کرد و افزود: در آذرماه ۱۴۰۰ در شانزدهمین اجلاس کمیته میراث ناملموس که قرار است در سریلانکا برگزار شود، این پرونده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
او بیان کرد: برنامه اقدامات پاسدارانه خوب برای ارتقای میزبانی زوار رضوی با هدف ترویج احترام متقابل میان جوامع و گروههای مختلف و پروندههای جشن سده به صورت مشترک با کشور تاجیکستان، رباب مشترک با کشورهای تاجیکستان و ازبکستان از دیگر پروندههایی است که سال گذشته به یونسکو ارسال شده و در بخش رزرو پروندههای پیشنهادی این کمیته برای طرح در سالهای آتی قرار گرفته است.
طالبیان در خصوص پروندههای ارسالی در حوزه میراث ملموس گفت: در این زمینه در سالجاری پرونده کاروانسراهای ایرانی با ۵۶ کاروانسرا از دورههای مختلف تاریخی موجود در ۲۴ استان کشور، دیزمار، نقشرستم و نقشرجب و کلیسای وانک به یونسکو ارسال شده که این سه پرونده به صورت الحاقی به پروندههای جنگلهای هیرکانی، تختجمشید و کلیساهای ارامنه ایران اضافه خواهد شد.
معاون میراثفرهنگی کشور افزود: در اجلاس مجازی تیر یا مردادماه سالجاری کمیته میراث ملموس جهانی، دو پرونده منظر فرهنگی هورامان یا اورامانات و راهآهن سراسری ایران مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
او با اشاره به جایگاه کشورمان در رده نهم میراث جهانی ملموس و رده هفتم میراث جهانی ناملموس به اهمیت پرونده کاروانسراهای ایرانی پرداخت و بیان کرد: این پرونده با گسترهای در مقیاس ۲۴ استان کشور و شامل ۵۶ کاروانسرا مربوط به دورههای مختلف تاریخی است که خراسان رضوی دارای بیشترین تعداد کاروانسرا و پس از آن استانهای سمنان و اصفهان هستند.
اگرچه چهار پرونده به طور مشترک با تاجیکستان ارسال شده است اما اینها میراث فرهنگی ایران هستند و به خاطر تعلل و بیتوجهی دولت، کشورهای دیگر نیز مدعی آنها شدهاند. از سویی دیگر حضور جدی رقبا در ثبت انحصاری و فوری بعضی پروندهها همچنان تهدیدی برای میراث ایران است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد