1 - 08 - 2021
حکومت حق ورود به اعتقادات مردم را ندارد
معصومه معظمی- «لااکراه فیالدین» آیهای قرآنی است که خداوند صراحتا در آن فرموده، در پذیرش دین هیچ اجبار و اکراهی نیست و نمیتوان کسی را به اجبار و زور دیندار کرد! موضوعی که به نظر میرسد برخی مدعیان دینداری نسبت به آن بیتوجهند و با اصرار قصد دارند دین و دنیای مردم را در هم تنیده و «وظیفه حکومت اسلامی» میدانند که به اجبار مردم را به بهشت بفرستند، ولو به زور «شلاق» و اجبار!
مسالهای که بارها توسط برخی روحانیون درس گرفته از مکتبی خاص، به عناوین مختلف بیان شده و البته واکنش منفی جامعه را به همراه داشته است. اما گوششان بدهکار نیست و سعی دارند به واسطه این نوع نگاه خود در حکومتداری، خواست مردم را نادیده گرفته و با اصرار، جامعه را در حد طفلی صغیر که نیاز به قیم دارد، یا مجنونی که قدرت تشخیص ندارد و نیازمند تصمیمگیرنده است حساب کرده و برای دنیا و آخرت آنها نسخه بپیچند. نمونه بارز این تفکر هم حجتالاسلاموالمسلمین محمود رجبی است که اخیرا در اظهارنظری با نادیده گرفتن «جمهوریت نظام» بیان کرده است: «دولت اسلامی موظف است مردم را به بهشت ببرد و از سقوط در جهنم بازدارد.»
وی همزمان با عید غدیر خم، گفته است: «نصب امیرالمؤمنین به معنای فراگیری قلمرو دین نسبت به دنیای مردم است و همه امور اجتماعی باید در چارچوب طرح مدیریتی و هدایتی دین جریان یابد. سیستم حکومتی بخشی از نقشه راه جامع دین برای سعادت دنیا و آخرت مردم است. طبق بیانات و آموزههای اسلامی، دولت اسلامی موظف به اعمالی است که مردم را به بهشت ببرد و از سقوط در جهنم بازدارد.»
نظر قرآن درباره اجبار حکومت در فرستادن مردم به بهشت
با توجه به موارد ذکر شده، این سوال مطرح است که آیا حکومت حق یا وظیفه دارد مردم را به زور به بهشت بفرستد؟
در پاسخ به این سوال میتوان به برخی آیات قرآن اشاره کرد که صراحتا این موضوع را نفی کردهاند و سرراستترین این آیات «لااکراه فیالدین» است که خداوند به رسول خود میفرماید: «در پذیرفتن دین هیچ اجبار و اکراهی نیست.» علاوه بر آن آیات دیگری نیز هستند که همین مضمون از آنها قابل برداشت است؛ مثل آیه ۹۹ سوره یونس: «اگر پروردگارت مىخواست، تمامى اهل زمین ایمان مىآوردند، پس آیا تو مردم را به اکراه وامىدارى تا اینکه مومن شوند؟»
حکومت حق ورود به اعتقادات مردم را ندارد
از این رو به نظر میرسد نظر تندروهایی که قصد دارند از نمد دین برای خود کلاهی ببافند، با واقعیت دین متفاوت است.
محمدتقی فاضلمیبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و استاد دانشکده مفید قم در گفتوگو با «جهانصنعت» در این باره گفت: «سه مقوله ایمان، اخلاق و قانون مطرح است. در مساله ایمان و اعتقادات هیچ اجباری در کار نیست چرا که ایمان و اخلاق از عشق و اختیار است و در چند جای قرآن خداوند انسان را مجبور به پذیرش دین نمیکند و میفرماید دین اکراهبردار و اجبارپذیر نیست.» او ادامه داد: «مقوله بعدی اخلاق است. در اخلاقیات نمیتوان مردم را مجبور کرد که دروغ نگویند، دزدی نکنند و حجاب داشته باشند یا فلان کار بد را انجام ندهند. بلکه خودشان به واسطه اخلاقیات و اختیار، یکسری رفتار را انجام میدهند.»فاضلمیبدی نکته سوم را مقوله قانون دانست و گفت: «درمقابل قانون همه مجبورند آن را اجرا کنند و کسی که قانون را اجرا نکند، حکومت میتواند او را جریمه و عقوبت کند. بنابراین قانون دست حکومت است و با جریمه قانونشکن را تنبیه میکند. اما مسائل خدا، بهشت، جهنم، آخرت و عاقبت زور نیست و دست حکومتها هم نیست و حاکمیت حق ندارد در مسائل دینی و اعتقادی مردم دخالت کند. اگر کسی مدعی شود حکومت چنین حقی دارد مردم را به زور به بهشت ببرد، این حرف خلاف عقل، منطق و قرآن است.» عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم تاکید کرد: «خود پیامبر هم در مدینه این کار را نکرد. اگر کسی در مدینه قانون را زیر پا میگذاشت، ایشان دستور میدادند با او برخورد شود. اگر کسی دزدی میکرد دستش را قطع میکرد و اگر کسی زنا و کار خلاف عفت عمومی میکرد او را شلاق میزد، اگر کسی راه را بر مردم میبست کیفر میشد. اما برای مسائل اعتقادی کسی را تنبیه و اجبار نمیکرد.»
او در ادامه افزود: «کیفر در قرآن درباره چند چیز است: زنا، دزدی، فساد فیالارض و… اما مسائل اعتقادی مردم کیفر ندارد و روز قیامت خداوند خودش به این مسائل رسیدگی میکند و در این دنیا اجباری درکار نیست. بنابراین کسانی که در این باره اصرار و ادعا دارند، به نظر من درست اسلام را نشناختهاند.» فاضلمیبدی در ادامه به بهانه دیگری که این تفکر خاص برای سوءاستفاده از دین و محدودکردن مردم به آن چنگ زدهاند اشاره کرد و گفت: «نمایندگان مجلس به بهانه مسائل دینی و مبارزه با فساد قصد محدودکردن دسترسی مردم به فضای مجازی و گردش آزاد اطلاعات را دارند. این ماجرا مثل زمانی است که مدرسه و دانشگاه و دارالفنون به کشور ما آمد و کسانی که عقلشان نمیرسید، میگفتند رفتن به مدرسه و دارالفنون حرام است و به دختران اجازه نمیدادند به مکتب هم بروند.»این استاد دانشگاه مفید قم تصریح کرد: «طی ۱۵۰ سال گذشته در حالی که غرب در علم پیشرفت میکرد ما درگیر مسائل خرافی بودیم که آیا تخته سیاه و نیمکت به مدارس ببریم یا چوب و فلک. بنابراین به دلیل نظام آموزشی غلط، از علم عقب ماندهایم. امروزه هم درگیر این موضوع هستیم که فضای مجازی خوب است یا بد. نمیشود دانشگاهی که مثلا پنج نفر فارغالتحصیل بد داشته است را تعطیل کنیم. این منطق غلط است که به خاطر سوءاستفاده چند نفر، کل جامعه را از اینترنت و فضای مجازی محروم کنیم. حکومت نباید در این مسائل دست به اجبار بزند.» فاضلمیبدی اظهار کرد: «زمانی که اقتصاد خراب است و تورم ایجاد شده روابط مالی کشور به هم ریخته و معیشت مردم دچار خدشه شود، فساد ایجاد میشود. نباید فساد را صرفا به فضای مجازی نسبت داد و به بهانه دین و اسلام، آزادی مشروع مردم را از آنها گرفت و به زور آنها را به بهشت برد.» عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم تاکید کرد: «آزادی خدادادی است و دولتمران و حاکمان باید به گونهای عمل کنند که جامعه از نظر فکری سالم پرورش یابد. اینکه بخواهند بند و حصار ایجاد کنند و زندان را توسعه دهند و فکر بشر را به زنجیر بکشند بسیار خطرناک است. باید به جای زنجیر جامعه آنها را به نحوی پرورش دهیم که خودشان خودکنترلی داشته باشد. با کنترل حاکمیت، جامعهای درست نشده است و برخی چون نتوانستهاند جامعه را درست تربیت کنند، میخواهند با قفل و زنجیر مردم را به زور به بهشت بفرستند؛ اما چنین امری امکانپذیر نیست.»
نظر امام خمینی (ره) درباره بردن اجباری مردم به بهشت
علاوه بر آیات قرآنی و اظهارات فاضلمیبدی، اگر به سخنان امام خمینی بنیانگذار انقلاب هم در اینباره نگاهی بیندازیم، متوجه میشویم که حکومت حق ندارد مردم را به زور راهی بهشت کند. امام خمینی(ره) در این باره معتقد بودند: «اگر ممکن بود اکراها مردم را به سعادت برسانند، میرساندند، لکن هیهات! راه آخرت راهی است که جز با قدم اختیار نمیتوان آن را پیمود. سعادت با زور حاصل نشود.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد