حکم پژمان جمشیدی اعدام است؟

جهان صنعت، بازداشت اخیر یک بازیگر مطرح، به اتهام تجاوز، بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشت و بار دیگر توجه افکار عمومی را به روند رسیدگی به پرونده‌های آزار جنسی جلب کرده است. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که این بازیگر مطرح سینما، پژمان جمشیدی است؛ گزارش‌های مختلفی منتشر شده که این گمانه را تقویت می‌کند. جدای از هویت متهم، ابعاد قانونی و حقوقی ماجرا نیاز به بررسی دقیق دارد.

شیما قوشه، وکیل پایه یک دادگستری که در کارنامه خود وکالت کیوان امام وردی متهم به تجاوز سریالی را دارد، روند رسیدگی به این دست پرونده‌ها، معیار‌های اثبات جرم و نقش پزشکی قانونی را شرح و نشان داده که مسیر قانونی اثبات تجاوز پیچیده، اما روشن است.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده در خبرگزاری میزان، این بازیگران مشهور سینمای ایران به‌دنبال شکایت رسمی یک شهروند، تفهیم اتهام و با دستور مقام قضایی بازداشت شده است.

قوشه که در گذشته سابقه وکالت در پرونده‌های مختلف اتهام تجاوز جنسی را در کارنامه خود داشته، به رویداد۲۴ می‌گوید «مسئول رسیدگی به پرونده‌های تجاوز، دادگاه کیفری هر شهر و استان است. طبق قانون، رسیدگی به این پرونده‌ها باید مستقیماً توسط دادگاه انجام شود و مرحله دادسرا حذف می‌شود. بر این اساس، پس از ثبت شکایت و در صورتی که شواهد و مدارک ارائه‌شده توسط شاکی قانع‌کننده باشد، متهم احضار و تفهیم اتهام می‌شود».

قوشه در پاسخ به اینکه در چه مواردی متهم بلافاصله به زندان منتقل می‌شود، گفت: «جرایمی مثل تجاوز که در صورت اثبات می‌تواند مجازاتی مثل اعدام هم داشته باشد؛ بنابراین طبق قانون، بازداشت اولیه قطعی و الزامی است؛ بنابراین اگر پژمان جمشیدی یا هر فرد دیگری بلافاصله بعد از احضار، به زندان فرستاده شده باشد به معنی آن است که قاضی تا اینجا از انجام جرم قانع شده و مدارک را پذیرفته است».

مجازات تجاوز؛ از اعدام تا شلاق

در گزارش‌ خبرگزاری ایرنا که از خروجی آن حذف شده آمده است که این بازیگر، پیشتر نیز به تجاوز متهم شده و در این پرونده هم قبلا موفق شده شاکی را تطمیع کند. بر اساس قانون مجازات اسلامی، برای تجاوز حکم اعدام هم پیش بینی شده است، اما می‌دانیم که همه پرونده‌های مربوطه به اعدام ختم نمی‌شود. شیما قوشه درباره اینکه متهم به تجاوز چطور می‌تواند خود را از اعدام نجات دهد و آیا جلب رضایت شاکی موثر است؟ گفت: «در این پرونده‌ها حکم روشن است و اصلا بحث رضایت شاکی مطرح نیست، اما رویه دادگاه‌ها در این سال‌ها نشان می‌دهد که حکم اعدام در شرایط خیلی خاصی صادر می‌شود. مثلا در مواردی که مثل این پرونده، اگر بحث آدم‌ربایی مطرح باشد، یا تجاوز از سوی چند نفر صورت گرفته باشد، یا تجاوز همراه با آزار جسمی خیلی شدید باشد، یا تعداد شاکی‌ها زیاد باشد و مواردی مثل این، [حکم اعدام صادر می شود]».

وی افزود: «می‌توان گفت که دادگاه‌ها به سختی حکم اعدام را صادر می‌کنند، زیرا متاسفانه تعداد پرونده‌های تجاوز زیاد است و نمی‌توان همه را اعدام کرد».

این وکیل پایه یک دادگستری درباره اینکه چه مواردی به قاضی کمک می‌کند که حکم اعدام صادر نکند، توضیح داد: «قاضی معمولا تجاوز، به معنی انجام رابطه جنسی کامل و با اجبار، را ثابت شده نمی‌بیند. مثلا جرم را رابطه جنسی با رضایت تلقی می‌کنند؛ می‌دانیم که در ایران برخلاف بسیاری از جا‌های دنیا رابطه جنسی کامل نیز جرم انگاری شده و می‌توان به آن حکم داد. حکم آن نیز ۱۰۰ ضربه شلاق است. در مواردی نیز در انجام زنا شبهه ایجاد کرده و برای رابطه جنسی بدون دخول، حکم صادر می‌کنند و مجازات آن تا ۹۹ ضربه شلاق است».

بر این اساس، فاصله عجیب و چشمگیری که بین مجازات تجاوز و رابطه جنسی وجود دارد، راه رهایی بسیاری از متجاوزان خواهد بود. سوال، اما اینجاست که جرم تجاوز چگونه قابل اثبات است و چه شاخص‌ها و معیار‌هایی می‌توان کار را به اعدام بکشاند؟

تجاوز چطور ثابت می‌شود؟

آنطور که قوشه توضیح می‌دهند، در پرونده تجاوز، خیلی مهم است که شاکی طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بعد از تجاوز اقدام به شکایت کرده باشد. زیرا در این زمان طلایی است که معاینه پزشکی قانونی ثابت می‌کند رابطه جنسی صورت گرفته، با زور بوده یا خیر؛ همین طور مشخص می‌کند که رابطه جنسی توسط چه کسی صورت گرفته است.

این وکیل پایه یک دادگستری می‌گوید: «با معاینه پزشکی قانونی در ساعات اولیه مشخص می‌شود که رابطه جنسی کامل انجام شده یا خیر. نکته مهم، اما این است که ثابت شود این رابطه با زور صورت گرفته است. مثلا در پرونده شکایت از بازیگر معروف، شاکی اظهار کرده که دست و پای او بسته شده، پس باید پزشکی قانونی بتواند این موضوع را تایید کند. علاوه بر این باید مشخص شود که رابطه جنسی از سوی چه کسی صورت گرفته است. در این خصوص هم آثار منی، موی شخص یا آثار پوستی زیر ناخن کمک کننده است».

وی تاکید کرد: «لازم است که همه زنان آگاه باشند که در موارد تجاوز مراجعه به موقع و سریع خیلی اهمیت دارد و نباید زمان را از دست داد. ما توصیه می‌کنیم که حتی بعد از تجاوز حمام و توالت هم نروند و بلافاصله اقدام به شکایت کنند. برای این کار نیز اول به کلانتری بروند و اگر کلانتری همکاری نکرد که متاسفانه در مواردی نمی‌کنند، به دادگاه کیفری شهر خود بروند. باید دانست که پزشکی قانونی بدون دستور قضایی اقدام به معاینه نمی‌کند و حتما باید اول دستور را کسب کرد».

منبع: رویداد ۲۴