حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی؛ یارانه پنهانی که با رفتنش سفره مردم کوچک‌تر شد

جهان صنعت، حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی که طی دو سال گذشته مبنای واردات کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی بود، در ماه‌های اخیر اثر خود را به‌صورت آشکار در بازار نشان داده است. جدول مقایسه قیمت کالاها در بازه زمانی پیش و پس از حذف این ارز نشان می‌دهد که نرخ بسیاری از اقلام خوراکی بین ۵۰ تا ۱۲۰ درصد افزایش یافته است.

جهش قیمت حبوبات با حذف ارز ۲۸۵۰۰

در ابتدای سال ۱۴۰۳ با حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی، قیمت نهاده‌هایی مانند ذرت، کنجاله سویا و روغن پالم به دلیل تبدیل ارز ترجیحی به نرخ تجاری بازار آزاد، جهش قابل‌توجهی پیدا کرد. به‌عنوان نمونه، قیمت هر کیلوگرم لوبیا قرمز از ۱۱۸ هزار تومان به ۱۲۵ هزار تومان رسیده است (رشد ۱۱۸ درصدی). همچنین قیمت هر کیلو لپه با رشد ۱۱۸ درصدی از ۹۶ هزار تومان به ۲۳۰ هزار تومان رسیده است.

 جهش در لبنیات و فرآورده‌های دامی

با افزایش نرخ خوراک دام و تبدیل ارز ۲۸۵۰۰ تومانی به نرخ آزاد، هزینه تمام‌شده تولید شیر، ماست و فرآورده‌های پروتئینی افزایش یافت. بر اساس داده‌های رسمی، قیمت هر کیلوگرم پنیر پاستوریزه ۵۰۰ گرمی با رشد ۶۴ درصدی از ۶۴ هزار تومان به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است. همچنین هر قالب ۱۰۰ گرمی کره پاستوریزه نیز با رشد ۸۶ درصدی از ۳۵ به ۶۵ هزار تومان افزایش یافته است.

همچنین قیمت هر کیلوگرم مرغ ماشینی از ۸۹ هزار تومان به ۱۳۸ هزار تومان افزایش یافته که معادل رشد ۵۵ درصدی است.

 افزایش قیمت در بازار روغن و کالاهای پرمصرف

افزایش نرخ ارز در تأمین مواد اولیه صنایع غذایی، به‌ویژه در بخش روغن، اثر چشمگیری بر بازار گذاشته است. به‌طور مثال، روغن مایع ۹۰۰ گرمی از ۶۳ هزار تومان به ۹۰ هزار تومان رسیده (رشد ۴۳ درصدی) و روغن نباتی جامد یک کیلویی نیز با افزایش ۵۲ درصدی، از ۶۷ هزار تومان به ۱۰۲ هزار تومان جهش داشته است.

کارشناسان معتقدند حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی بدون طراحی سازوکار جبرانی، منجر به افزایش هزینه تولید، رشد تورم مواد غذایی و فشار مضاعف بر دهک‌های پایین درآمدی شده است. به گفته تحلیل‌گران، نرخ ۲۸۵۰۰ تومانی اگرچه نوعی «یارانه ارزی پنهان» محسوب می‌شد، اما در عمل نقش تعدیل‌کننده در کنترل قیمت کالاهای اساسی را ایفا می‌کرد. اکنون با حذف این نرخ و جایگزینی آن با ارز نیمایی، قیمت تمام‌شده کالاهای وارداتی تا دو برابر افزایش یافته و قدرت خرید خانوارها کاهش محسوسی پیدا کرده است.

منبع: تسنیم