23 - 12 - 2021
حاشیهنشینی یا بازگشت به سیاست
گروه سیاسی- سرنوشت سیاسی علی لاریجانی این روزها از هر وقت دیگری نامعلومتر است. اینکه مهر محرمانه نامه شورای نگهبان کار دست او داده و به تعقیب قضایی که سخنگوی دستگاه قضا در نشست خبری اخیر خود به آن اشاره کرد، منجر میشود یا در پس این هیاهوی رسانهای، بستر بازگشت او به عرصه سیاستورزی را مهیا میکند؛ بعدتر معلوم خواهد شد، فعلا اما دو گزاره بیشتر در کار نیست.
رییس سابق مجلس، دو سال قبل و وقتی که تصمیم میگرفت در انتخابات اسفند ۹۸ نامزد نشود، مسیر پاستور را برای خود هموار میدید و احتمالا اصلا تصور نمیکرد اینطور محکم با سد شورای نگهبان برخورد کند. عالم سیاست اما عالم ممکنات است و دیدیم که چطور ردصلاحیت او آینده سیاسی خودش و حتی جریان اصلاحات که روی ائتلاف با او حساب کرده بود را تغییر داد. منظور از آینده سیاسی او اما صرفا ردصلاحیت در انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰ و تمکین یک بنده خدا نیست، چراکه این دفتر در ذهن لاریجانی و حامیانش و حتی مخالفانش اصلا بسته نشد. درخواستهای مکرر علی لاریجانی از شورای نگهبان برای ارائه دلایل ردصلاحیت او و مقاومت شورای نگهبان در برابر این کار، بعد هم اصرار لاریجانی به علنی شدن دلایل و تاکید شورای نگهبان به محرمانه ماندن آن کار را به اینجا رساند که هم نامه شورای نگهبان و هم پاسخ مفصل علی لاریجانی یکباره منتشر شود؛ موضوعی که به نظر میرسد در سیاستورزی این چهره کهنهکار اصولگرا و سرنوشت سیاسیاش اثرگذار باشد. بالاخره او همین حالا هم به نسبت سالهای گذشته حاشیهنشین شده و اگر کار به تعقیب قضایی هم برسد، رسما وارد فصل بازنشستگی سیاسی میشود. این اما فقط یک روی سکه است و روی دیگر آنکه او با آن درایت و هوشمندیای که در همه این سالها از خود نشان داده از موقعیت فعلی نیز به نفع خود بهره ببرد و همانطور که این روزها خود را به سرخط اخبار بازگردانده، به عرصه قدرت هم برگردد.
کدام حاشیهنشینی؟
در این باره البته نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی کار او را تمامشده دانسته و معتقدند که حتی خودش باید زودتر از اینها و در اوج از قدرت فاصله میگرفت. برخی دیگر معتقدند که او از این فرصت برای بازگشت به قدرت استفاده میکند و برخی نیز میگویند که اساسا وی نه حاشیهنشین شده که برگردد و نه قرار است که حاشیهنشین شود.
عزتالله یوسفیانملا فعال سیاسی اصولگرا و از چهرههای نزدیک به علی لاریجانی در گروه سوم جای دارد. او به هیچوجه حواشی اخیر را مقدمه حاشیهنشینی لاریجانی نمیداند. او در گفتوگویی با «جهانصنعت» گفت: «او همین اخیرا از مقام معظم رهبری حکم گرفته و عضو شورای انقلاب فرهنگی شد. به اضافه اینکه در مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور دارد و مشاور رهبری هم هست. یعنی اصلا در حاشیه قرار ندارد.»
او با تاکید بر اینکه «آقای لاریجانی در پی آن است که چه کسی این نامه را انتشار داده» گفت: «شدیدا تعقیب میکند چون این نامه را حتی اطرافیان و حاضران در دفتر او هم تا الان ندیده بودند. آقای لاریجانی شدیدا دنبال این است که متوجه شود چه کسی بدون اجازه شورای نگهبان منتشر کرده است.»این نماینده پیشین مجلس همچنین در واکنش به سخنان اخیر سخنگوی قوه قضاییه درباره احتمال تعقیب قضایی لاریجانی در صورت اثبات آنکه در انتشار نامه دست داشته است، تاکید کرد: «اگر قرار بود آقای لاریجانی این نامه را منتشر کند، خیلی قبل از این چنین کرده بود. سخنگوی قوه هم گفتهاند که اگر خودشان منتشر کرده باشند که به هیچوجه این طور نبوده است. حتی اطرافیان او از این نامه مطلع نبودند. آقای لاریجانی اتفاقا مایل است که مشخص شود چه کسی نامه را منتشر کرده؛ اینکه چه کسی این اشتباه را کرده است.»وی با اشاره به اینکه «نامههای سری و محرمانه بسیاری در این کشور منتشر میشود» گفت: «این مسائل به خاطر فضای مجازی است و آقای لاریجانی تا وقتی که مهر محرمانه برداشته نمیشد به هیچوجه این کار را نمیکرد برای همین هم چند مرتبه از شورای نگهبان خواسته بودند که مهر محرمانه را بردارند.»
یوسفیانملا وضعیت کنونی لاریجانی را نیز زمینهساز حاشیهنشینی او ندانست و تاکید کرد: « چه این نامه منتشر میشد چه نمیشد، آقای لاریجانی در هر جایی که کاری به او ارجاع شود، کار میکنند و در هر جایی که به ایشان بدهند، حضور خواهند داشت، مثل خیلی از سیاستمداران دیگر.»
عاقبت خداحافظی نکردن در اوج
محمدصادق کوشکی فعال سیاسی اصولگرا اما معتقد است که علی لاریجانی آینده سیاسی بیش از خاطرهنویسی و بازنشستگی نخواهد داشت. دلیلش را البته انتشار نامه اخیر نمیداند و معتقد است که اساسا دوران وی سرآمده است. او در گفتوگو با «جهانصنعت» گفت: «حقیقتی که مسوولان ما در عالم سیاست باید پذیرا باشند و ظاهرا هنوز نمیخواهند بپذیرند، این است که هر کسی در عرصه سیاست دورانی دارد و بعد از اتمام این دوران باید خودش کنار بکشد، راه را برای نیروهای جدید باز کند و مشغول تدوین خاطرات و انتقال تجربیات شود. در بسیاری ازجاهای دنیا این یک سنت است و مثلا فردی که رییسجمهور بوده یا در عالیترین مقامها قرار داشته وقتی احساس میکند دورانش سرآمده بدون هیچ مجادلهای کنار میروند و اصرار به ماندن در قدرت ندارد و به تدریس، تدوین خاطرات و… میپردازد. حتی برخی سیاستمداران برجسته بعد از آنکه خودشان از عالم سیاست خداحافظی میکنند در بخش خصوصی به عنوان مشاور یا … مشغول فعالیت میشوند. مسوولان ما اما اکثرا تصور میکنند که تا روز آخر زندگی باید مشغول مسوولیت باشند و این باور غلطی است.»
وی با اشاه به اینکه «آقای لاریجانی ۱۲ سال رییس مجلس بوده و این در تاریخ ۴۲، ۴۳ سال اخیر بیسابقه بوده است» گفت: «او رکورد حضور در راس یک قوه را داشته است. به اضافه اینکه ریاست سازمان صداوسیما را نیز داشته، دبیر شورای عالی امنیت ملی هم بوده است. به نظر من خیلی شایستهتر بود که در این مقطع خودشان را بازنشسته میکردند اما نکردند. این هم اختصاصی به ایشان ندارد و خیلی از سیاستمداران ما اصرار دارند در قدرت بمانند. به نظر من اگر آقای لاریجانی در این مرحله وارد نمیشد، بهتر بود. فرهنگ رایج در میان مسوولان باید این باشد که در اوج خداحافظی کنند و اجازه ندهند که به سوی سقوط بروند و اصرار داشته باشند که در اریکه قدرت بمانند. به نظر من برای خود مسوولان هم بهتر است بپذیرند که اگر از دوران اوج خود عبور کنند، جایگاه و شان آنها نزول خواهد کرد.»
کوشکی در پاسخ به اینکه آینده سیاسی علی لاریجانی را با وجود ورود او به انتخابات اخیر و قضایای بعد از آن چطور ترسیم میکنید؟ گفت: «به نظر من او هیچ شانسی برای حضور جدی در عرصه سیاست ندارد. باید بپذیرند و بروند مشغول نوشتن خاطرات یا هرکاری که علاقهمند هستند به عنوان یک بازنشسته در حوزه سیاست انجام دهند، شوند.»
وی افزود: «ایشان هیچگاه یک پایگاه مردمی نداشتند. یعنی در انتخابات سال ۸۴ هم دیدیم که رای پایینی دارند. در انتخابات قم هم موقعیت ممتازی نداشتند. سیاستمدارانی نظیر او که پایگاه مردمی هم ندارند دیگر نباید به حضور در قدرت اصرار کنند. من حقوقدان نیستم و دوستان این حوزه باید اظهارنظر کنند که انتشار نامه شورای نگهبان چه تبعاتی دارد اما به هرحال دوران آقای علی لاریجانی تمام شده و بهتر است که این واقعیت را بپذیرند و اصرار به ماندن در حوزه سیاست نداشته باشند.»
زمینه بازگشت به قدرت
علیمحمد نمازی فعال سیاسی اصلاحطلب اما نظر کاملا متفاوتی دارد. او معتقد است که وضعیف فعلی اساسا به نفع لاریجانی تمام خواهد شد و موقعیت وی را در جامعه تقویت میکند.
این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در گفتوگو با «جهانصنعت» با انتقاد از عملکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت لاریجانی، گفت: «مسالهای که در اینجا رخ داده این است که شورای نگهبان بر اساس اصل ۳۶ و ۳۷ قانون اساسی عمل نکرده است. ضمن اینکه در اصل ۳۸ قانون اساسی امکان دادخواهی به افراد داده شده است. قانون انتخابات نیز به افراد ردصلاحیت شده حق داده که دلایل و مدارک مرجع ردصلاحیتکننده را درخواست کنند و آن مرجع موظف است که دلایل و مدارک خود را ارائه دهد. از طرفی سیاستهای کلی نظام که مقام معظم رهبری مصوب کردند شورای نگهبان را مکلف کرده به عنوان مراجع ردصلاحیتکننده دلایل خود را اعلام کند. در آنچه رخ داده اما بر اساس این قوانین عمل نشده است.»
وی افزود: «آقای لاریجانی از شورای نگهبان خواست که دلایل و مدارک ردصلاحیت او را اعلام کنند و شورای نگهبان بنا بر تصور خود دلایل را ارائه کرد. آقای لاریجانی نیز به این جمعبندی رسیده که حق او ضایع شده و بر همین اساس پاسخی به شورای نگهبان نوشته است، او هم نامه شورای نگهبان و هم پاسخ خود را منتشر کرده است.»
نمازی همانقدر که اطمینان دارد انتشار نامه شورای نگهبان از سوی علی لاریجانی صورت گرفته، باور دارد که این کار خلاف قانون نبوده است. وی در توضیح این نکته گفت: «میگوید نامه شورای نگهبان محرمانه است. محرمانگی این نامه در شرایطی است که لاریجانی موافق انتشار نامه نباشد، اما دیگری آن را منتشر کند، خود او اما میتوانست نامه را منتشر کند. وقتی نامه برعلیه او است و خود وی خواسته که مطالب مندرج در آن را به اطلاع مردم برساند، هیچ مشکل و خلاف قانونی در کار نیست. مساله خلاف قانون وقتی رخ میداد که دیگری برخلاف میل لاریجانی آن را منتشر میکرد.»
وی در واکنش به اینکه چرا سخنگوی قوه قضاییه از احتمال تعقیب قضایی علی لاریجانی گفته است، گفت: «این که سخنگوی قوه قضاییه از احتمال تعقیب قضایی لاریجانی به خاطر انتشار نامه سخن گفته بحث دیگری است، اما بر اساس قانون اگر لاریجانی مشکلی با طرح این موضوعات نداشته، مهر محرمانه معنا نداشته است. به نظر من کار خلافی صورت نگرفته است.
اگر بخواهند قانونی برخورد کنند، این کار آقای لاریجانی هیچ عواقبی نخواهد داشت، اما اگر بنای تفسیر به رای قانون را داشته باشند، بحث دیگری است.»
این فعال سیاسی اصلاحطلب درباره تاثیر این نامه در آینده سیاسی علی لاریجانی نیز گفت: «این به نفع لاریجانی شده چون دلایل و مدارک منتشر شده به نظر من به عنوان یک شهروند و فعال سیاسی دلایل متقنی برای ردصلاحیت او نیست. ضمن اینکه او آنقدر خوب و مفصل توضیح داده که به نظر میرسد مجموعا این وضعیت به نفع او خواهد بود. یعنی اگر در انتخابات دیگری وارد رقابتها شود و تایید صلاحیت بشود، موقعیت بهتری خواهد داشت.»
کنشگری در گذر زمان
قضاوت درباره اینکه کدام یک از تحلیلهای فوق به واقعیت نزدیکتر و کدام یک دورتر است، مقدور نخواهد بود، مگر در گذر زمان. فقط زمان و البته کنش و واکنشهای سیاسی است که معلوم میکند لاریجانی همانطور که اطرافیانش معتقدند در همان جایی که به او میدهند، مانده و کار میکند یا همانطور که اصلاحطلبانی مثل نمازی گمان میکنند، به قدرت برگشته و حتی در جایی و وقتی دیگر دوباره کاندیدا میشود. شاید هم همانطور که کوشکی میگوید کار به حاشیهنشینی و تدریس فلسفه که آقای لاریجانی اخیرا از سرگرفته ختم شود و دوران اوج علی لاریجانی هم این طور پایان یابد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد